Kto może być osobą towarzyszącą podczas porodu?
O ile porody rodzinne są respektowane (w czasach pandemii bywa z tym różnie, chociaż coraz więcej szpitali pozwala na porody w towarzystwie bliskiej osoby – przynajmniej od aktywnej fazy porodu), możesz wybrać osobę, która będzie Ci towarzyszyć. Osoba ta powinna mieć z Tobą pozytywną, emocjonalną relację, posiadać przynajmniej podstawową wiedzę na temat przebiegu porodu i zdawać sobie sprawę z istoty bólu porodowego. Powinna także znać techniki, które ułatwią rodzącej przejście przez najgorsze momenty podczas rodzenia dziecka. Powinna to być osoba empatyczna, potrafiąca uspokoić rodzącą, stanowiąca wsparcie. Musi też mieć pozytywny stosunek i umieć radzić sobie z negatywnymi emocjami – aby jak najlepiej motywować i wspierać rodzącą, przekazując jej wsparcie.
Mając na uwadze powyższe informacje, możemy wnioskować, że osobą towarzyszącą powinna być przyjaciółka, mama, siostra, partner lub inna bliska osoba. Okazuje się, że może to być również… doula. Co oznacza to określenie? Kim jest doula i jakie są jej zadania? Wyjaśniamy poniżej.
Kim jest doula?
Doula to dosłownie z języka greckiego „kobieta, która służy”. Obecnie „doulą” określa się osobę, która profesjonalnie wspiera kobietę w ciąży, rodzącą i w połogu w zakresie fizycznym i emocjonalnym, udzielając jej wszelkich informacji i praktycznych wskazówek. Doula chroni fizjologiczny przebieg porodu. Jest z rodzącą przez cały poród i przez pierwsze dni po nim. Pomaga również osobie bliskiej kobiety rodzącej w taki sposób, aby ułatwić jej udział w porodzie. Pomaga radzić sobie zarówno ciężarnej/matce, jak i partnerowi, z poczuciem bezradności czy braku umiejętności opiekowania się noworodkiem.
Czym różni się doula od położnej?
Pewnie zastanawiasz się, czy podobnego wsparcia nie jest w stanie udzielić Ci położna? Podstawową różnicą między doulą a położną jest to, że położna ma wykształcenie medyczne i jest z tego tytułu uprawniona do udzielania medycznej opieki na kobietą, zarówno w ciąży, jak i podczas porodu czy połogu. To położna wykonuje badania, obserwuje stan kobiety i dziecka, a także może podejmować decyzje. Innymi słowy: jest odpowiedzialna za stan zdrowia pacjentki.
Doula natomiast zwykle nie ma wykształcenia medycznego, tylko odbyła specjalistyczny kurs przygotowujący ją do tej roli. Zatem o ile położna może teoretycznie zastąpić doulę, o tyle doula nie może zastąpić położnej. Jej główne zadanie nie polegają, jak w przypadku położnej, na wsparciu pacjentki od strony medycznej, ale na tym, aby dać kobiecie wsparcie emocjonalne i zapewnić komfort. Pomaga np. radzić sobie z bolesnymi skurczami, dodaje kobiecie otuchy, stara się ulżyć jej w bólu proponując różne metody jego łagodzenia. Gdy jest potrzeba, oddycha razem z rodzącą i ociera jej pot z czoła. Pełni też rolę łącznika między położnymi i lekarzami a rodzącą.
Zadania douli podczas ciąży, porodu i połogu
- Doula w ciąży – może pomagać kobiecie przejść przez burzę hormonów, relaksować ją masażem i przygotowywać jej ciało (oraz umysł!) to porodu i powitania własnego dziecka.
- Doula podczas porodu – pomaga kobiecie rodzącej pod względem psychicznym (stanowi dla niej wsparcie, dba o jej komfort psychiczny), jak i fizycznym (wykonuje relaksujący masaż, proponuje różne metody łagodzenia bólu porodowego). Służy ponadto wiedzą na temat porodu i sprawia, że kobieta rodząca czuje się bezpieczna i otoczona dobrą opieką.
- Doula podczas połogu – doula pozostaje z matką tyle, ile kobieta tego potrzebuje. Pomaga jej w pierwszych dniach w opiece nad noworodkiem, w karmieniu piersią, usypianiu dziecka, noszeniu, zmienianiu pieluszki czy pielęgnacji. Co ważne, stanowi też nieocenione wsparcie psychiczne i dba o dobre samopoczucie matki, minimalizując ryzyko baby blues czy depresji poporodowej. Wspiera także partnera, gdyż dla niego to również nowa sytuacja i niełatwe chwile.
Czy warto zatrudniać doulę? Wyniki badań
W 22 niezależnych badaniach przeprowadzonych w 15 krajach zanalizowano wpływ obecności douli na poród (wyniki zostały opublikowane przez Cochrane). W porównaniu bez wsparcia (stałego) jednej osoby, kobiety, które rodziły z doulą częściej rodziły dziecko siłami natury, rzadziej używano do porodu kleszczy lub próżnociągu, rzadziej miały również wykonywane cięcie cesarskie, rzadziej występowała u nich potrzeba korzystania ze środków znieczulających, częściej rodziły dzieci w dobrym stanie według skali Apgar, poród przebiegał krócej o średnio 30 minut, rzadziej oceniały poród jako traumatyczne doświadczenie.
Przytoczymy w tym miejscu także wypowiedź dra Johna Kennela (pediatry):
„Gdybym wam dzisiaj powiedział o nowym środku farmaceutycznym, dzięki któremu będzie można zmniejszyć ryzyko niedotlenienia noworodków o 2/3, skrócić czas porodu o 1/2 i wzmocnić więź miedzy matką i dzieckiem po porodzie, to podejrzewam, że wszyscy chcieliby go mieć, bez względu na koszt. Tylko dlatego, że obecność osoby towarzyszącej (douli) wydaje nam się oczywista, nie powinniśmy uważać jej za mniej ważną.”
Czy wsparcie bliskiej osoby nie daje takich samych korzyści?
Okazuje się, że według statystyk wsparcie kobiety rodzącej przez partnera, mamę, siostrę czy przyjaciółkę, nie wiąże się z takimi samymi korzyściami, jak wsparcie przed doulę. Analiza badań pokazuje, że najskuteczniejszego wsparcia może udzielić podczas porodu odpowiednio przeszkolona osoba, która nie znajduje się w kręgu najbliższych osób rodzącej, a także nie jest pracownikiem szpitala. Oczywiście towarzystwo bliskich osób jest lepsze niż brak jakiegokolwiek wsparcia, jednak jak pokazują badania, ich obecność ma związek jedynie z lepszym odczuciem na temat porodu, a nie ze zmniejszeniem interwencji medycznych i ryzyka medykalizacji porodu.
Doula w Polsce – jak nią zostać?
Doulą może zostać każda kobieta, która która posiada odpowiednie doświadczenie, co wynika z definicji zawodu douli określonej przez Stowarzyszenie Douli. Doula powinna mieć pozytywne doświadczenia z własnego porodu, aby móc wiarygodnie przekazać je innej kobiecie rodzącej, a także skutecznie ja uspokoić. Musi być ponadto opanowana, empatyczna i cierpliwa, a także niewrażliwa na widok krwi. Powinna ponadto posiadać wiedzę na temat łagodzenia bólu porodowego metodami niefarmakologicznymi, technik oddychania, a także na temat faz porodu.
Aby uzyskać status certyfikowanej douli, należy przejść podstawowe szkolenie, które jest organizowane albo przez Fundację Rodzić Po Ludzku, albo przez Stowarzyszenie Doula w Polsce. Należy ponadto zaliczyć staż, który jest wzorowany na standardach krajów zachodnich, dopasowany do wytycznych obowiązujących w Polsce. Rekomenduje się, aby doula dodatkowo pogłębiała stale swoją wiedzę poprzez udział w różnych szkoleniach i konferencjach.
Jak wybrać doulę?
Wybierając doulę warto sprawdzić przede wszystkim to, czy posiada ona odpowiedni certyfikat, który świadczy o jej profesjonalizmie, wiedzy i doświadczeniu. Nie brakuje bowiem obecnie kobiet, które oferują takie usługi i traktują je jako źródło dochodów, bez jakiegokolwiek przygotowania merytorycznego. Sprawdź zatem, jakimi certyfikatami, szkoleniami i kursami może pochwalić się kandydatka na doulę. Istotne jest również wzajemne zrozumienie – czy odczuwasz „chemię” rozmawiając z doulą? Pamiętaj, że będzie Ci towarzyszyć w trudnych chwilach, zatem bardzo ważne jest, aby Wasza relacja była pozytywna i aby obecne było w niej zrozumienie. Dobrze, jeśli doula ma podobną do Ciebie wizję przebiegu porodu oraz podobne, wzajemne oczekiwania (np. podobne poglądy dotyczące porodu naturalnego, karmienia piersią itd.).
Doula – ile kosztują jej usługi? Cennik
Nie ma jednej, określonej kwoty dla usług oferowanych przez doulę. Wiele zależy od tego, jak duże jest miasto, jakie jest doświadczenie oraz kompetencje douli, a także co wchodzi w zakres opieki: czy np. są wizyty przed porodem, obecność od początku porodu, a także wsparcie poporodowe? Czy w zakres usług wchodzi nauka karmienia piersią, nauka masażu Shantala, warsztaty z chustowania dziecka? Stawki są zatem zróżnicowane. Poniżej przedstawiamy przykładowy cennik uwzględniający różne zakresy usług.
- 1400 zł – w cenie oferowane jest jedno dwugodzinne spotkanie przygotowawcze do porodu, a także gotowość porodowa douli na 2 tygodnie przed terminem porodu. W ramach tej kwoty oferowane jest towarzyszenie podczas porodu, 1 wizyta w okresie połogowym trwająca do 2 godzin, a także możliwość konsultacji mailowych i telefonicznych po porodzie.
- 75-100 zł/h – w tej cenie możemy skorzystać ze wsparcia po urodzeniu dziecka od douli połogowej. Spotkania obejmują wsparcie praktyczne (np. opieka nad dzieckiem, karmienie piersią, nauka masażu Shantala, nauka chustonoszenia, masaż relaksacyjny, pomoc przy zajęciach domowych), jak i psychologiczne.
- 90-100 zł/h – indywidualna edukacja okołoporodowa, w ramach której doula zapewnia materiały edukacyjne, prezentację, ćwiczenia na lalce/noworodku itd.
- 150 zł/h – rytuał relaksacyjny.
- 200-220 zł – kurs chustonoszenia trwający ok. 2,5 h.
- 290-380 zł – kurs masażu Shantala składający się z 3-4 spotkań po 45-60 minut.
A może lepiej zatrudnić położną zamiast douli?
Obie profesje, jak już wspomnieliśmy, różni zakres kompetencji i zadań wobec kobiety w ciąży, podczas porodu i połogu. Położna ma odpowiednie wykształcenie medyczne, więc jest ona w stanie zapewnić najlepszą opiekę pod kątem medycznym. Ale nie oznacza to, że nie może wspierać kobiety także psychicznie czy uczyć kobietę opieki nad noworodkiem i karmienia piersią! Zatem to wszystko zależy od tego, co może nam zaoferować dana położna: czy skupia się wyłącznie na monitorowaniu parametrów zdrowotnych, czy może też spełniać rolę, którą normalnie pełniłaby doula.
Doule natomiast świadczą usługi wyłącznie niemedyczne. Są naszymi „asystentkami” podczas ciąży, porodu, połogu. Oferują wsparcie fizyczne i psychiczne. Pomagają w rozwiązywaniu problemów emocjonalnych, przygotowują przyszłą mamę do nowej roli i opieki nad dzieckiem, dbają o jej komfort. Takie usługi wydają się szczególnie ważne, gdy przyszła mama nie ma wsparcia bliskich osób – rodziny czy partnera – gdyż może dzięki temu zapobiec depresji poporodowej i uczuciu samotności.
Mając na uwadze powyższe, każda kobieta ma inną sytuację i inne są potrzeby, zatem wybór, czy lepiej zatrudnić prywatną położną czy doulę, powinien być indywidualny, gdyż w obu przypadkach są wady i zalety.
