Kalendarz ciąży: 40. tydzień ciąży

40. tydzień ciąży – być może nie ostatni miesiąc ciąży

40. tydzień ciąży to koniec 9. miesiąca ciąży. Mimo że ciąża książkowo trwa 9. miesięcy, czasami dziecku nie spieszy się i pozostaje w łonie mamy jeszcze 2 tygodnie! Gdy mija 40. tydzień i do porodu nie doszło, rozpoczyna się 10. miesiąc ciąży. Pamiętaj jednak, że ciążę prawidłową obserwuje się zwykle do 10. dni po terminie, a po tym czasie rozważa się indukcję porodu w szpitalu. Więcej na temat postępowania, gdy minął termin porodu, wyjaśniam w osobnym artykule.

Można spróbować przyspieszyć poród, gdy minął 40. tydzień ciąży – są pewne domowe sposoby. Nie ręczę, że się sprawdzą, ale mogą nieco pomóc. To m.in. ciepła kąpiel, długie spacery, stosunek seksualny, masowanie brodawek sutkowych.

Brzuch w 42. tygodniu ciąży

W 42. tygodniu ciąży wymiary brzucha są naprawdę imponujące. Pępek z kolei może się wywinąć na drugą stronę. Skóra na brzuchu jest bardzo napięta – nadal smaruj ją kremami przeciwko rozstępom.

Tuż przed porodem mięśnie miednicy mogą być dość obciążone – możesz mieć wrażenie, że dziecko „wypadnie” i nic już go nie utrzymuje w brzuchu. To złudne wrażenie – nie objawiaj się, że tak się stanie. Aby odciążyć mięśnie, często leż na lewym boku.

Jak wygląda i rozwija się dziecko w 40. tygodniu ciąży?

Waga dziecka w 40. tygodniu wynosi średnio od 2700 do 4100 g, a długość ciała mieści się na poziomie 48-56 cm. Na tym etapie istotny jest też obwód główki – wynosi on 34-36 cm – oraz klatki piersiowej (wynosi średnio 32-33 cm).

Dziecko pokonało długą drogę i jest już gotowe do funkcjonowania poza łonem mamy. W jego mózgu nadal namnażają się komórki nerwowe – ten rozwój będzie trwał jeszcze kilka miesięcy po narodzinach. Ponadto w 40. tygodniu dziecko zna już bardzo dobrze Twój głos i zyskało od Ciebie wszystko, co najważniejsze, aby dobrze zaadaptować się do życia poza macicą (m.in. przeciwciała i zapasy żelaza).

Jeśli chodzi o ułożenie dziecka, możne ono aż do samego porodu nie obrócić się główką do dołu – wówczas mówimy o ułożeniu pośladkowym lub poprzecznym. Poród siłami natury w ułożeniu pośladkowym jest w niektórych przypadkach możliwy, jednak wiąże się z pewnym ryzykiem powikłań – zarówno u matki, jak i dziecka. Dlatego w takiej sytuacji lekarze podejmują decyzję o wykonaniu cięcia cesarskiego. W przypadku ułożenia poprzecznego, cięcie cesarskie jest konieczne.

40. tydzień ciąży – dolegliwości i objawy u mamy

W 40. tygodniu ciąży możesz odczuwać następujące dolegliwości i objawy:

• zmęczenie,
• senność,
• opuchlizna dłoni i stóp,
• opuchlizna na twarzy,
• nadwrażliwe dziąsła i delikatne krwawienia z nich podczas mycia zębów,
• krwawienia z nosa,
• napięcie skóry na brzuchu,
• zaburzenia równowagi,
• zwiększone wydzielanie śluzu,
• zaparcia (lub odwrotnie – biegunki),
• parcie na pęcherz,
• kłucie w dole brzucha,
• zapchany nos,
• wzrost lub utrata apetytu,
• niepokój, stres, zmienność nastrojów.

Wyprawka do porodu

Ostatnie dni powinnaś spędzić na sprawdzaniu, czy masz dobrze spakowaną torbę do szpitala z rzeczami dla Ciebie i noworodka. Możesz skorzystać z listy z wyprawką dla dziecka, którą przygotowałam w osobnym artykule. Ponadto zadbaj o to, aby w samochodzie był już zainstalowany fotelik. przygotuj też zapas jedzenia na kilka dni, albo rozejrzyj się za jedzeniem na dowóz – abyś pierwsze dni lub tygodnie po porodzie nie musiała przejmować się zakupami czy gotowaniem. Jeśli masz w domu małe dziecko, powinnaś załatwić dla niego opiekę na czas, gdy będziesz jechać z partnerem do porodu i gdy później spędzisz kilka dni w szpitalu.

40. tydzień ciąży – poród siłami natury lub przez cięcie cesarskie

40. tydzień oznacza termin porodu, ale warto wiedzieć, że tylko 4% kobiet rodzi dokładnie w dniu wyznaczonym jako termin porodu przez ginekologa. W innych przypadkach ciąża kończy się wcześniej lub później – zwykle w ciągu 2 tygodni przed lub po terminie. Często ciąża musi być zakończona cięciem cesarskim, a czasami poród wymaga wywołania – ale bywa też, że w 42. tygodniu akcja porodowa rozwinie się sama.

Zapewne zastanawiasz się, w jaki sposób urodzisz. To, czy będziesz rodzić siłami natury, czy poprzez cięcie cesarskie, jest uzależnione przede wszystkim od wskazań do wykonania zabiegu cięcia cesarskiego. Obecnie nie robi się „cesarek na życzenie”, gdyż cięcie cesarskie jest zabiegiem operacyjnym wiążącym się z powikłaniami. Czym różni się poród siłami natury oraz porodu przez cięcie cesarskie? Oto różnice:

• Poród siłami natury sprzyja nawiązaniu więzi z dzieckiem, gdyż matka dostaje noworodka od razu po urodzeniu i zwykle jest w stanie zająć się nim zaraz po porodzie. W przypadku porodu poprzez cięcie cesarskie kobieta dostaje dziecko dopiero po ok. 40 minutach od narodzin. Ponadto po operacji ból może być na tyle duży, że utrudnia początkowo opiekę nad dzieckiem.
• Jeśli chodzi o ból, poród naturalny jest bardzo bolesny, a znieczulenie zewnątrzoponowe podaje się raczej rzadko (zwykle problemem jest dostępność anestezjologa lub za bardzo zaawansowana faza porodu). Ponadto powstaje bolesna rana krocza, a czasami dochodzi do pęknięcia lub nacięcia krocza – wówczas utrudnia to nawet siadanie. Samo cięcie cesarskie jest bezbolesne, ale okres po operacji jest bardzo bolesny.
• Ryzyko powikłań po stronie dziecka jest większe w przypadku porodu siłami natury – jest to związane głównie z ryzykiem niedotlenienia. Jeśli chodzi o powikłania u mamy, ryzyko jest bardzo niskie. Większe ryzyko powikłań mama ma podczas porodu przez cięcie cesarskie – mogą być one nawet śmiertelne. Ponadto każde cięcie cesarskie zmniejsza potencjał reprodukcyjny – jest ryzyko pojawienia się różnych powikłań w kolejnych ciążach.

Obecnie większość porodów odbywa się naturalnie. Istnieją jednak wskazania medyczne, które mogą sprawić, że lekarz będzie nalegał na cięcie cesarskie – planowane lub nagłe, w razie pojawienia się problemów podczas porodu (np. ryzyko niedotlenienia, gdy akcja nie rozwija się).

Co ciekawe, wiele kobiet jest przekonanych o bolesności porodu siłami natury i bezbolesności cięcia cesarskiego, przez co wręcza nalega i szuka wskazań do wykonania takiego cięcia, licząc na uniknięcie bólu. To błędne przekonanie, gdyż cięcie cesarskie często powoduje o wiele więcej powikłań niż poród naturalny – tym bardziej, że dzisiaj coraz bardziej promuje się kontrolę bólu przez kobietę rodzącą. Takie działanie promuje m.in. Fundacja Rodzić po Ludzku. Wskazuje, że kobieta powinna mieć pełne prawo do korzystania z metod łagodzenia bólu porodowego – zarówno farmakologicznych, jak i naturalnych.

Jak rozpoznać rozpoczynający się poród w 40. tygodniu?

Na pewno się obawiasz, że nie rozpoznasz rozpoczynającego się porodu, ale uwierz mi, że skurcze porodowe są na tyle bolesne, że na pewno ich nie przegapisz. Ponadto o rozpoczęciu akcji porodowej świadczą następujące objawy:

• skurcze są regularne – co 10-15 minut (albo częściej),
• występuje lekkie plamienie (to znak, że skraca się szyjka macicy),
• odejście wód płodowych (ale nie zawsze do tego dochodzi naturalnie i trzeba przebić pęcherz płodowy, by akcja porodowa się rozwinęła; zaledwie 15% kobiet doświadcza zerwania błon płodowych przed porodem).

Jeśli zauważysz któryś z powyższych objawów, jedź na porodówkę. Ponadto gdy wody płodowe się sączą, ale jeszcze nie ma objawów porodu, również powinnaś pojechać na izbę przyjęć. Gdy wody są zielone lub brązowe, powinnaś nawet wezwać karetkę – to znak, że dziecko oddało smółkę i może dojść do zakażenia wewnątrzmacicznego.

Jeśli masz regularne skurcze, jedź do szpitala, gdy pojawiają się co 10 minut (chyba że masz do szpitala daleko, to jedź już przy pierwszych objawach i gdy skurcze występują rzadziej) lub utrzymują się przez 3 godziny.

Wywołanie porodu po 40. tygodniu ciąży – indukcja

Gdy minie 40. tydzień ciąży, a poród się nie rozpocznie samoistnie, 10. dnia po terminie lekarz może zaproponować indukcję porodu – bowiem jest to już ciąża wysokiego ryzyka (łożysko się starzeje, jest mniejsza ilość wód płodowych). Podobnie, jeśli są medyczne wskazania wcześniejszego zakończenia ciąży, przy których nie jest konieczne cięcie cesarskie, lekarz również zaproponuje sztuczne wywołanie porodu. W ramach indukcji zwykle podaje się dożylnie oksytocynę powodującą skurcze macicy i w zamyśle rozpoczyna ona akcję porodową – ale nie zawsze się tak dzieje i konieczna jest kolejna próba następnego dnia. Lekarze mogą też założyć cewnik Foleya, aby szyjka macicy się rozwarła mechanicznie – zwiększy to prawdopodobieństwo udanej indukcji porodu. Podczas zakładania balonika Foleya lekarz odwarstwi błony płodowe od ściany macicy – spowoduje to naturalne wydzielenie prostaglandyn, co zmiękcza i rozpulchnia szyjkę macicy.

Jeśli oksytocyna zacznie działać i rozpocznie się akcja skurczowa, lekarz może zdecydować o przebiciu pęcherza płodowego – to również przyspieszy akcję porodową.

Skuteczność indukcji porodu zależy od kilku czynników, a podstawowym jest ułożenie dziecka w kanale rodnym, a także to, na ile dojrzała jest szyjka macicy. Jeśli indukcja będzie nieudana, grozi Ci cięcie cesarskie – musisz być na to przygotowana, jeśli zdecydujesz się na indukcję porodu.

Poród w 40. tygodniu i okres połogu

Jeśli właśnie urodziłaś, zaczyna się okres połogu – trwa on 6-8 tygodni od porodu. W tym czasie Twoje ciało będzie powracać do formy i się regenerować. Pierwsze dni spędzisz w szpitalu, gdzie lekarze będą oceniać Twój stan, a zwłaszcza czy macica się obkurcza prawidłowo i czy nie występuje ryzyko zakażenia błony śluzowej macicy. Będą również weryfikować, jak przebiega laktacja i karmienie piersią oraz wspomagać Cię w tym procesie, jeśli zamierzasz w ten sposób karmić dziecko. Jeśli wszystko z Tobą i dzieckiem będzie w porządku, możecie wyjść do domu po kilku dniach.

Brzuch po porodzie nie stanie się od razu całkiem płaski – jeszcze przez kilka tygodni będzie wyglądał jak w II trymestrze ciąży, gdyż nadal macica nie jest skurczona do swoich rozmiarów, a skóra i powłoki brzuszne są rozciągnięte.

W trakcie połogu niezwykle istotna jest higiena intymna. Przez pierwsze dni po porodzie naturalnym powinnaś podmywać się po każdym oddaniu moczu – najlepiej wodą i mydłem naturalnym. Ponadto odchody połogowe są początkowo bardzo obfite i krwiste, zatem powinnaś stosować grube podpaski poporodowe i podkłady. Należy unikać aktywności seksualnej. Warto w tym czasie karmić piersią, nie tylko ze względu na dobro dziecka, ale i dlatego, że podczas karmienia piersią szybciej obkurcza się macica i przyspiesza się regeneracja po porodzie. Po 6. tygodniach od porodu należy zgłosić się do lekarza ginekologa na kontrolę poporodową.

Badania w 40. tygodniu ciąży

Jeśli nie urodzisz w 40. tygodniu ciąży, zgłoś się do lekarza, aby ten zdecydował o dalszym postępowaniu. Sprawdzi także, czy wszystko jest w porządku z dzieckiem podczas badania USG i badania ginekologicznego. Zaleci także zapewne wykonywanie KTG co 2-3 dni – wykonuje się je w szpitalu. Może też skierować Cię na test oksytocynowy – sprawdza się wówczas tętno dziecka podczas lekkich skurczy – jeśli jest ono prawidłowe, test jest „zaliczony”, a jeśli nie – należy rozważyć sztuczne wywołanie porodu. Podobnie może skierować Cię na wywołanie porodu lub cesarkę, jeśli stwierdzi, że łożysko się już za mocno zestarzało i jest niewydolne.

Zobacz także: Kalendarz ciąży i rozwój dziecka w poszczególnych tygodniach.