18. tydzień ciąży – który to miesiąc?
18. tydzień ciąży to 16. tydzień od zapłodnienia i 5. miesiąc ciąży. Nadal jesteś w II trymestrze i znajdujesz się prawie na półmetku. Ruchy dziecka nareszcie stają się wyczuwalne, ponieważ zmniejsza się miejsce w macicy. Możesz śmiało mówić do brzucha i dotykać go, ponieważ dziecko już reaguje na bodźce z zewnątrz. W 18. tygodniu czeka się tzw. USG połówkowe – dowiesz się, czy płód rozwija się tak, jak powinien.
Brzuch w 18. tygodniu ciąży
18. tydzień oznacza już widoczny brzuch i od tego momentu będzie się intensywnie powiększać. Niedługo ruchy dziecka zaczną przypominać kopnięcia, a nie łaskotanie, gazy czy ruchy jelit.
Brak widocznego brzucha w 18. tygodniu nie jest powodem do niepokoju. Jeśli nie widzisz zaokrąglenia, być może masz bardzo mocne mięśnie brzucha lub masz nadwagę – i wówczas ciąża na tym etapie „ginie” w Twoich krągłościach. Niedługo jednak się to zmieni i nawet jeśli masz nadwagę, ciąża zacznie być widoczna dla osób z zewnątrz, ponieważ brzuch zacznie się naprawdę gwałtownie powiększać.
Zobacz, jak rośnie brzuch w pozostałych tygodniach ciąży - sprawdź Kalendarz Ciąży.
Przyrost wagi w 18. tygodniu ciąży
Na tym etapie zaczniesz pewnie myśleć o swojej wadze – czy jest prawidłowa. Wiele kobiet zamartwia się, że nagle przybywa im kilogramów i że będą miały problem z zrzuceniem ich po ciąży. Jeśli przytyłaś od początku ciąży od 3 do 5 kg, nie masz się czym martwić – to norma i nie stanowi powodu do niepokoju. Sporą część z tych kilogramów stanowi łożysko, większa macica, wody płodowe i coraz większe dziecko. Ponadto w organizmie odkłada się woda, piersi są większe, masz także większą ilość krwi. Waga naturalnie się zwiększa i nie musi to oznaczać, ze przybywa Ci tłuszczu, którego później trudno będzie się pozbyć. Jeśli tak jest, po porodzie nie będziesz musiała się nawet odchudzać, aby wrócić do poprzedniej wagi. Wiele kilogramów stracisz niemal od razu, a później z kolejnymi pomoże Ci m.in. karmienie piersią (to wydatek ok. 500 kcal dziennie!).
Z drugiej jednak strony w II trymestrze poprawia się apetyt, co może doprowadzić do rzeczywistego przytycia oraz odkładania się tkanki tłuszczowej, którą ciężko będzie zgubić po porodzie. Gdy przyrost masy ciała jest wyższy od normy, prawdopodobnie jesz za dużo lub niezdrowo. Postaraj się w takiej sytuacji ograniczyć ilość spożywanych kalorii, stawiając na zdrowe, zbilansowane posiłki i unikając przy tym słodyczy czy potraw ciężkostrawnych. Skup się na produktach, które dostarczą dziecku najważniejszych substancji do prawidłowego rozwoju, czyli źródłach witamin, białka, soli mineralnych i zdrowych tłuszczy. Unikaj produktów wysoko przetworzonych i dosładzanych. Ważne jest przy tym, abyś nie popadła w skrajność: w ciąży nie wolno się odchudzać, gdyż może to mieć poważne konsekwencje dla rozwoju płodu.
Ogólny przyrost masy ciała w ciąży jest bardzo indywidualny i zależy od wielu czynników. Generalnie więcej można przybrać, gdy przed ciążą kobieta miała niedowagę lub wagę w normie. Jeśli natomiast waga wyjściowa była na granicy nadwagi lub otyłości, wówczas w ciąży powinno się przytyć znacznie mniej. Poniższy wykres pokazuje średnie, zalecane przyrosty wagi w ciąży dla poszczególnych tygodni, przy uwzględnieniu wyjściowego BMI.
Jeśli Twoje przyrosty są wyraźnie większe niż prezentowane powyżej ścieżki, skontaktuj się ze swoim lekarzem ginekologiem lub dietetykiem. Niebezpieczny może być zwłaszcza gwałtowny przyrost masy ciała – może świadczyć o obrzękach, co sygnalizuje problemy z układem krążenia – a tych nie wolno absolutnie bagatelizować w ciąży, gdyż mogą być zagrożeniem życia zarówno dla matki, jak i dla dziecka.
18. tydzień ciąży – zmiany w organizmie mamy
Macica jest wielkości melona. Możesz czuć nieprzyjemne rozciąganie się więzadeł, na których zawieszona jest macica. Ponadto dochodzi do szeregu zmian: uwalniana jest relaksyna, która powoduje luzowanie więzadeł, co ma na celu ułatwienie porodu. Niestety relaksyna działa na całe ciało, czego skutkiem może być ból stawów czy rozluźnienie innych partii, np. dziąseł – przez co jest ryzyko, że uzębienie po korekcji zgryzu aparatem, powróci do poprzedniego stanu. Jeśli masz nakładki utrwalające efekt leczenia ortodontycznego, warto je w trakcie ciąży regularnie zakładać, aby uniknąć takich skutków.
18. tydzień oznacza coraz więcej obrzęków, zwłaszcza kończyn dolnych. Aby ich uniknąć, staraj się więcej spacerować i odpoczywać w pozycji leżącej i z nogami uniesionymi powyżej miednicy. Ponadto leżąc, staraj się być na lewym boku, aby minimalizować ucisk macicy na duże naczynia – dzięki temu krążenie krwi będzie sprawniejsze. Mogą Ci także dokuczać skurcze łydek i zawroty głowy.
Macica może uciskać pośrednio żołądek, czego nieprzyjemnym efektem będzie zgaga, wzdęcia, niestrawność i trudniejsze trawienie. Może Ci się często odbijać lub będziesz mieć uczucie pieczenia w przełyku. Jeśli tak się dzieje, spożywaj posiłki w mniejszych porcjach, ale częściej. Pij dużo wody. Unikaj picia dużych ilości kawy czy herbaty. Stawiaj na potrawy lekkostrawne. Unikaj ostrych przypraw kuchennych.
Do końca ciąży będziesz mieć też zwiększone wydzielanie gruczołów, czego efektem jest większe pocenie się, większa ilość śliny czy wydzieliny z pochwy. Staraj się dbać jak najlepiej o higienę osobistą, aby zminimalizować skutki. Szczególnie niebezpieczne może być zaniechanie higieny intymnej (np. brak wymieniania wkładek higienicznych albo rzadkie podmywanie się) – grozi to rozwinięciem się infekcji, która może nawet zagrozić życiu dziecka. Infekcja objawia się zabarwioną oraz brzydko pachnącą wydzieliną. Gdy tylko ją zauważysz, zgłoś się niezwłocznie do lekarza!
18. tydzień oznacza także inne objawy, takie jak pogorszenie pamięci i koncentracji – jest to związane ze zmianami w krążeniu i zmianami hormonalnymi. Możesz mieć problem skupić się na jednej rzeczy – to normalne i powinno minąć po porodzie. Do tego czasu zapisuj ważne terminy i pomysły w notatniku.
Na tym etapie mogą Ci towarzyszyć bardzo żywe sny: nie będziesz pewna po przebudzeniu, czy śniłaś, czy dana sytuacja miała miejsce naprawdę. Często sny mają zabarwienie erotyczne. Jeśli chodzi o sen, możesz też coraz gorzej sypiać, ze względu na powiększający się brzuch – skutki tego może zmniejszyć poduszka ciążowa, która będzie świetnie podpierać kręgosłup.
Coraz większy i cięższy brzuch w 18. tygodniu ciąży zmienia środek ciężkości, przez co może zacząć dokuczać Ci ból pleców – szczególnie, jeśli dużo czasu spędzasz w jednej pozycji. Staraj się zatem często zmieniać pozycje: odchodzić od biurka czy na chwilę siadając, gdy masz pracę stojącą. Leż możliwie dużo na lewym boku, ale zadbaj też o lekką aktywność ruchową – np. chodź często na spacery lub popływać na basen. Dzięki temu odciążysz kręgosłup i poprawisz sobie samopoczucie. Aktywność fizyczna przygotuje Cię także do porodu – będziesz miała lepsze warunki, aby przebiegł on mniej inwazyjnie.
Objawy charakterystyczne dla 18. tygodnia ciąży
W 18. tygodniu ciąży możesz szczególnie odczuwać następujące objawy:
- Zawroty głowy – serce pracuje teraz bardzo intensywnie, a w połączeniu z coraz większym uciskiem na naczynia krwionośne, mogą nawet spotkać Cię omdlenia, zwłaszcza podczas wstawania czy po wyjściu spod prysznica. Staraj się nie wstawać gwałtownie i gdy poczujesz zawroty głowy, usiądź lub się połóż (najlepiej na lewym boku). Zawroty głowy mogą też wynikać z niskiego poziomu cukru – zjedz w takim czasie jakiś słodki owoc, powinno to pomóc.
- Obrzęk błon śluzowych – zwykle objawia się krwawieniem z nosa lub nieżytem nosa. Obrzęk powstaje przez zwiększoną objętość krwi, a także przez zmiany hormonalne. Staraj się dbać o to, aby powietrze w mieszkaniu było nawilżone (np. za pomocą nawilżacza powietrza).
- Bóle kręgosłupa – rosnący brzuch i zmiany hormonalne powodują często ból w plecach – głównie w dolnej ich części. Sposobów na łagodzenie tego bólu jest kilka, ale najskuteczniejsza będzie aktywność fizyczna dla ciężarnych (np. spacery, joga, pływanie), o ile lekarz nie widzi przeciwwskazań. Możesz także poprosić partnera o delikatny masaż dolnego odcinka pleców.
18. tydzień ciąży – czas na USG połówkowe
18. tydzień ciąży oznacza możliwość wykonania kolejnego, ważnego USG. Pierwsze, bardzo istotne USG miało miejsce w okolicach 12. tygodnia – teraz pora na tzw. USG połówkowe, które wykonuje się między 18. a 22. tygodniem ciąży. Celem tego badania jest weryfikacja anatomii płodu, szczególnie pod kątem wad genetycznych. Lekarz określi ponadto masę dziecka i wiek ciążowy (ale pamiętaj, że najbardziej wiarygodny jest wiek ciąży obliczony do 12-13. tygodnia). Zobacz poniższy film - to nagranie z USG wykonanego w 18. tygodniu.
Co lekarz ocenia na USG połówkowym? Weryfikacji podlegają następujące elementy:
- głowa (czaszka, twarz, mózg, diagnostyka pod kątem rozszczepu podniebienia lub wargi górnej, diagnostyka różnych trisomii),
- żebra i płuca,
- serce (budowa i funkcjonowanie – diagnostyka ewentualnych wad serca),
- układ pokarmowy,
- nerki,
- pęcherz moczowy,
- kręgosłup,
- kości dłoni oraz stóp,
- kości kończyn,
- płeć dziecka.
Poza tym lekarz sprawdza, jaki jest stan i położenie łożyska oraz czy dziecko ma zapewnione wystarczające ilości wód płodowych. Jeśli wód płodowych jest mało, prawdopodobnie obraz USG będzie mniej wyraźny. Lekarz ponadto sprawdza ilość wód płodowych na podstawie specjalnych wskaźników. Mała ilość wód płodowych stanowi zagrożenie dla rozwoju ciąży i płodu, dlatego istotne jest zadbanie o dostarczanie płynów w ciąży w odpowiedniej ilości – pij dużo wody, nawet 3 litry dziennie.
Ponadto USG połówkowe pozwala stwierdzić, czy szyjka macicy nie rozwiera się przedwcześnie, czy dziecko rozwija się prawidłowo i czy nie występują wady w jego anatomii. Pozwala to szybko zareagować i wdrożyć odpowiednie leczenie oraz przygotować personel medyczny na przyjęcie porodu, w którym urodzi się dziecko obarczone różnymi schorzeniami. Szybka reakcja często umożliwia normalne życie dziecka w przyszłości.
Jak wygląda dziecko w 18. tygodniu ciąży?
Dziecko w 18. tygodniu ciąży ma wielkość słodkiego ziemniaka: mierzy ok. 14 cm (długość ciemieniowo-siedzeniowa CRL – gdyby się wyprostowało, mogłoby mieć aż 25 cm) i waży ok. 200 g.
W 18. tygodniu kształtują się linie papilarne dziecka, uszy zaczynają odstawać od głowy, dłonie i stopy są w pełni uformowane, a skóra jest pokryta werniksem – ten wraz z meszkiem płodowym chroni dziecko przed wychłodzeniem i długotrwałym kontaktem z wodami płodowymi.
Dziecko może na tym etapie robić miny, uśmiechać się czy marszczyć brwi – w zależności od tego, jak czuje się matka. Bardzo ważne jest zatem, abyś unikała stresujących sytuacji i dbała o dobre samopoczucie.
18. tydzień ciąży – ruchy dziecka i jego rozwój
Na tym etapie bardzo duże postępy odbywają się w procesie mineralizacji zakończeń nerwowych w centralnym układzie nerwowym: w mózgu oraz w rdzeniu kręgowym. Zakończenia nerwowe pokrywają się osłonkami mielinowymi, co oznacza, że komórki nerwowe organizmu są już chronione. Co ciekawe, proces ten zakończy się dopiero, gdy dziecko ukończy 1. rok życia! Ponadto w 18. tygodniu nadal rozwija się układ pokarmowy: trzustka oraz wątroba pracują już w pełni funkcjonalnie, a jelita trenują ruchy robaczkowe. Serce z kolei jest już tak rozwinięte, że na USG można z powodzeniem wykryć większość wad wrodzonych. W 18. tygodniu komory serca zaczynają się dzielić: powstaje przegroda.
Dziecko ćwiczy oddychanie, ssanie i poszukuje pokarmu. Reaguje na dotyk i dźwięk, a oczy reagują na światło.
Dziecko może mieć w II trymestrze pewien dobowy rytm, który możesz zauważyć – w pewnych godzinach będzie bardziej aktywne, w innych mniej – wówczas śpi. Większą aktywność możesz odczuwać rano, po przebudzeniu i późnym wieczorem – ale nie jest to regułą. Mimo, że dziecko porusza się w macicy już od 7. tygodnia, tak naprawdę dopiero teraz jesteś w stanie poczuć te ruchy na tyle, by nie mieć wątpliwości, że to dziecko – a nie np. ruchy jelit.
18. tydzień ciąży – pora na kontrolne badania
Poza USG połówkowym, w 18. tygodniu należy wykonać badania kontrolne – zapewne na wizycie zleci Ci je ginekolog. Jeśli prowadzisz ciąże na NFZ będą one bezpłatne, a jeśli prywatnie – niestety są płatne (chyba że lekarz ma też kontrakt z NFZ). Badania, które powinnaś wykonać to m.in.:
- morfologia,
- badanie ogólne moczu,
- badanie czystości pochwy,
- cytologia.
Badania te należy wykonać najpóźniej do 20. tygodnia ciąży.
