Kalendarz ciąży: 14. tydzień ciąży

14. tydzień ciąży – który to miesiąc?

14. tydzień ciąży to II trymestr i 4. miesiąc ciąży. 14. tydzień to tak naprawdę 12. tygodzień od zapłodnienia, ponieważ lekarz wylicza wiek ciąży na podstawie pierwszego dnia ostatniej miesiączki.

Zapewne ustąpiły już nieprzyjemne dolegliwości pierwszego trymestru, które dawały się we znaki zarówno pod kątem fizycznym, jak i emocjonalnym. Mdłości, bóle brzucha czy zmęczenie zwykle na tym etapie zanikają. Masz już za sobą badanie USG, a w najbliższych dniach czeka Cię morfologia i badanie moczu.

Jak wygląda i rozwija się dziecko w 14. tygodniu ciąży?

W 14. tygodniu dziecko ma już 9-10 cm i waży na początku 35 g, a pod koniec tygodnia nawet 50 g. Wielkością przypomina średnią pomarańczę. Na czubku głowy pojawiają się pierwsze włoski i powstają zawiązki brwi i rzęs. Tworzy się także meszek płodowy – tzw. lanugo – na całym ciele. Meszek ten ogrzewa ciało dziecka i zanika wraz z pojawieniem się warstwy tłuszczu – ale bywa, że dziecko może mieć ten meszek jeszcze po porodzie (nawet na twarzy!). Na szczęście szybko nie będzie po nim śladu.

Na tym etapie łożysko jest już w pełni wykształcone i podejmuje następujące role:

• dostarczanie tlenu dla płodu oraz odbieranie dwutlenku węgla,
• dostarczanie substancji odżywczych, które są niezbędne do rozwoju dziecka,
• usuwanie zbędnych substancji i metabolitów od płodu do krwiobiegu matki (za pomocą jej nerek oraz wątroby, substancje te będą wydalone na zewnątrz),
• ochrona płodu przed większością chorobotwórczych bakterii i wirusów (przekazuje bowiem przeciwciała od matki),
• produkcja hormonów niezbędnych do utrzymania ciąży oraz do wzrostu dziecka.

Poza tym dziecko ma coraz lepiej rozwinięte mięśnie, przez co nabiera większej płynności w ruchu. Twarz płodu coraz bardziej przypomina twarz noworodka. Oczy są już prawie na swoim miejscu, a nos jest wyraźniej zaznaczony. Uszy również obierają ostateczną pozycję oraz kształt. Są już wykształcone kości policzkowe.

Dziecko ma już działające nerki – oddaje mocz do wód płodowych. Nadal rozwijają się narządy płciowe: u chłopców rozwija się prostata, natomiast u dziewczynek jajniki schodzą w dół do miednicy (wcześniej były w jamie brzusznej). Możliwe jest już określenie płci dziecka.

14. tydzień ciąży – zmiany w organizmie mamy oraz objawy

14. tydzień ciąży wiąże się z ustąpieniem większości przykrych objawów pierwszego trymestru, ale nie jest to regułą. Zwykle ustępują poranne nudności, powraca apetyt, rzadziej oddaje się mocz, mija największy stres związany z nową sytuacją. Powoli wchodzimy w najprzyjemniejszy ze wszystkich trymestrów. W tym okresie można już wyczuć pierwsze ruchy dziecka, ale jest to rzadkością i dotyczy zwykle kobiet, dla których jest to kolejna ciąża.

Macica mocno się powiększa – może zacząć uciskać na sąsiadujące narządy, powodują wzdęcia, niestrawność czy obrzęki nóg. Ma w tym czasie już 250 gramów – a drugie tyle waży płyn owodniowy, który się w niej znajduje. Macicę można wyczuć pod skórą brzucha – znajduje się ok. 8 cm pod pępkiem. W 14. tygodniu brzuch powinien być już widoczny, ale nie musi być wyraźne zarysowany dla osób postronnych.

Nadal możesz odczuwać parcie na pęcherz i mieć potrzebę częstego oddawania moczu, ale powinno to już zacząć ustępować. Jednakże z czasem, gdy macica się powiększy – a w niej Twoje dziecko – ucisk na pęcherz powróci, razem z potrzebą częstego oddawania moczu.

Niektóre kobiety na tym etapie uskarżają się na obrzęki nóg – jeśli obrzęki będą znaczne, skontaktuj się z lekarzem, ponieważ mogą być zwiastunem problemów z układem krążenia, które są niebezpieczne zarówno dla Ciebie, jak i dla dziecka. Może dojść do tzw. zatrucia ciążowego.

W 14. tygodniu piersi powinny być już mniej tkliwe, mimo że nadal się powiększają, a brodawki staja się coraz ciemniejsze. Powraca ochota na seks i energia życiowa. Organizm zdążył się już bowiem przyzwyczaić do ciąży. Ciesz się tą energią, ponieważ z początkiem trzeciego trymestru znów zacznie Ci jej brakować. Pamiętaj jednocześnie o odpoczynku, zwłaszcza w pozycji leżącej. Unikaj wyczerpujących aktywności fizycznych.

Intensywności może nabrać ból w pachwinach, który wiąże się z pociąganiem wiązadeł – na nich zawieszona jest wciąż powiększająca się i ważąca coraz więcej macica. Macica może ponadto uciskać na naczynia w obrębie miednicy, a to w połączeniu ze zwiększoną objętością przepompowywanej krwi w ciąży może oznaczać powstawanie żylaków kończyn dolnych. Jest to także związane ze skłonnością genetyczną: jeśli Twoja babcia czy mama miała żylaki w ciąży, jest bardzo prawdopodobne, że Ty również się ich nabawisz w tym okresie. Możesz spróbować ograniczyć ich występowanie, unikając długotrwałego siedzenia, a zamiast tego często się ruszać (ale nie przemęczać) oraz jak najwięcej leżeć z nogami uniesionymi ponad miednicę.

W 14. tygodniu możesz doświadczyć krwotoków z nosa, co jest spowodowane większym ukrwieniem błon śluzowych. To nic groźnego – w razie krwotoku spróbuj schłodzić nos okładami z wody. Warto ponadto zadbać o odpowiednia wilgotność powietrza w sypialni, np. za pomocą nawilżacza powietrza – dzięki temu błon w nosie nie będą tak łatwo wysychać i pękać.

Ciekawym objawem 14. tygodnia jest ból dłoni w nocy – może to być zespół cieśni nadgarstka, którego objawem jest ból i mrowienie dłoni, zwłaszcza w nocy (oraz jej drętwienie). Jest to skutek ucisku obrzękniętych tkanek na nerwy. Nie jest to niebezpieczne w ciąży, ale na pewno uciążliwe.

Ponadto mogą zacząć cisnąć Cię buty – niestety w ciąży rośnie nie tylko brzuch, ale i poszerzają się stopy pod wpływem hormonu ciążowego, jakim jest relaksyna: rozluźnia ona więzadła i stawy nie tylko w okolicach miednicy, ale i w stopach, przez co może zmienić Ci się rozmiar buta nawet o cały rozmiar. Dodatkowo w ciąży wiele kobiet zmaga się z obrzękami stóp, co potęguje ten efekt. O ile obrzęki powinny zniknąć w momencie rozwiązania, o tyle rozluźnione połączenia między kośćmi stopy niekoniecznie – rozmiar stopy może nie powrócić do stanu sprzed ciąży.

Problemy ze snem w 14. tygodniu ciąży

Wiele kobiet miewa problemy ze snem na tym etapie ciąży. Jest to bezsenność, częste budzenie się w nocy, trudności w zasypianiu. Ma to podłoże zarówno fizjologiczne, jak i emocjonalne. W tym czasie w spaniu przeszkadza:

• zgaga,
• problemy z oddychaniem,
• potrzeba częstego oddawania moczu,
• lęk związany z porodem,
• lęk o zdrowie dziecka,
• lęk przed przewróceniem się na brzuch lub na bok, aby nie uszkodzić płodu,
• koszmary senne.

W kolejnych miesiącach do możliwych przyczyn problemów ze snem dojdzie Zespół Niespokojnych Nóg, ból bioder, ramion, pleców, miednicy, przyspieszone bicie serca, chrapanie, stres przed przyjęciem nowej roli.

Twardy brzuch w 14. tygodniu ciąży – co oznacza?

Twardy brzuch w II trymestrze często powodowany jest ruchami rosnącego dziecka bądź problemami żołądkowymi. Mogą także pojawić się skurcze Braxtona-Hicksa. Twardy brzuch na tym etapie ciąży, któremu towarzyszą skurcze, plamienie lub krwawienie, może jednak stanowić objaw, że dzieje się coś niedobrego, np. odkleja się łożysko czy rozpoczyna się poronienie. Dlatego jeśli coś Cię niepokoi, jak najszybciej pojedź do lekarza.

14. tydzień ciąży – ruchy dziecka

Niektóre kobiety już teraz zaczynają czuć pierwsze ruchy dziecka – dotyczy to głównie tych kobiet, które już wcześniej rodziły. Na początku ruchy dziecka przypominają smyranie i poruszanie się bąbelków z gazem w brzuchu – mogą być pomylone z ruchami jelit. Z czasem zaczniesz doskonale rozpoznawać ruchy swojego dziecka – będą one stałym elementem towarzyszącym Ci do końca ciąży. Początkowo ruchy dziecka są nieregularne – możesz czuć je np. tylko w jednej pozycji i określonej sytuacji. Ale z czasem nabiorą większej regularności i zauważysz pewien dobowy rytm aktywności dziecka. Rytm ten będzie na tyle regularny, że będziesz mogła samodzielnie monitorować stan dziecka, obserwując jego aktywność. Na pewnym etapie lekarze wręcz zalecają, aby 2 razy dziennie liczyć ruchy płodu przez np. 5 minut. Pomocne w tym są różne aplikacje dla kobiet w ciąży – większość z nich ma funkcję licznika ruchów płodu.

Dodatkowe kilogramy w 14. tygodniu ciąży

Ile powinnaś przytyć w 14. tygodniu? To, ile kobieta powinna przytyć w ciąży, zależy m.in. od jej wyjściowego BMI. Jeżeli miałaś niedowagę, w ciąży musisz przybrać więcej. Jeżeli miałaś nadwagę, zaleca się bardzo niewielki przyrost wagi. Zwykle jednak, gdy BMI jest w normie przed ciążą, powinno się przytyć od 11 do 13 kg. Pamiętaj, że po porodzie możesz z tych nadprogramowych kilogramów stracić nawet 10 kg – tyle waży macica, wody płodowe, łożysko, dziecko oraz nadprogramowe ilości wody i krwi w Twoim organizmie.

W II trymestrze (do jego zakończenia) powinnaś przytyć ok. 6 kg, jeśli przed ciążą Twoja waga była w normie i jeśli w I trymestrze przytyłaś 1-2 kg.

14. tydzień ciąży – USG

Co już widać na USG w 14. tygodniu ciąży? Lekarz może na tym etapie przede wszystkim wykryć wiele nieprawidłowości wskazujących na wady genetyczne płodu lub zaburzenia rozwoju. Ponadto w 14. tygodniu na USG zobaczysz, że Twój Maluch jest bardzo ruchliwy, ale ma jeszcze sporo miejsca w pęcherzu płodowym. Poniższe zdjęcia USG z 14. tygodnia świetnie pokazują, że na tym etapie płód przypomina już coraz bardziej noworodka.

Jakie badania wykonać w 14. tygodniu ciąży?

W 14. tygodniu możesz zrobić niektóre badania prenatalne, np. test PAPP-A, zaplanować z ginekologiem kolejną morfologię oraz badanie ogólne moczu, umówić się na USG na za 2 tygodnie (16. tydzień ciąży), zaplanować wizytę kontrolną u stomatologa. Możesz także zaszczepić się przeciwko grypie, jeśli Twoja ciąża przypada na okres między październikiem a kwietniem.

Czy to dobry czas na zwolnienie lekarskie?

14. tydzień ciąży jest dla wielu kobiet dobrym momentem, aby powiedzieć w ciąży o pracy, ponieważ mija największe ryzyko poronienia i poważnych powikłań. Pod względem formalnym, o ciąży powinnaś poinformować pracodawcę, pokazując zaświadczenie lekarskie, jeśli ten tego wymaga. Warto powiadomić pracodawcę jak najwcześniej, ponieważ w związku z ciążą przysługują Ci nadzwyczajne prawa:

• pracodawca nie może Cię zwolnić (chyba, że jesteś na okresie próbnym i umowa ma mniej niż miesiąc),
• jeśli dostałaś wypowiedzenie, gdy już byłaś w ciąży, ale o niej nie wiedziałaś, staje się ono nieważne,
• nie możesz pracować dłużej niż 8 godzin dzienne,
• nie możesz pracować na zmianie nocnej,
• nie możesz być delegowana poza miejsce pracy,
• możesz być przydzielana tylko do bezpiecznych prac.

Jeśli pracodawca nie jest w stanie zapewnić Ci powyższych warunków, jego obowiązkiem jest zwolnienie Cię z konieczności świadczenia pracy – możesz zostać w domu i otrzymywać normalne wynagrodzenie. Podobnie jest w sytuacji, gdy lekarz uzna, że ciężarna powinna zaprzestać wykonywania dotychczasowej pracy – wówczas wystawia zwolnienie lekarskie. W czasie zwolnienia kobieta dostaje 100% wynagrodzenia, a nie 80% jak przy zwolnieniach lekarskich poza ciążą. Ponadto jeżeli podczas godzin pracy kobieta musi wykonać badania lekarskie, szef musi ją na ten czas zwolnić i nie może potrącać tych godzin z wynagrodzenia – otrzymujemy więc nadal 100% pensji.

Prawo do zwolnienia lekarskiego w ciąży przysługuje wszystkim kobietom ciężarnym, które posiadają ubezpieczenie chorobowe: są zatrudnione na umowę o pracę, zlecenie, dzieło lub inną umowę, w ramach której opłacają składkę ubezpieczenia chorobowego w ZUS-ie.

Bibliografia

• Baranowska A., Kalendarz ciąży: tydzień po tygodniu [WIDEO], 2021.
• Bacz A., Przebieg ciąży: od 13. do 40. tygodnia, Medycyna Praktyczna 2017.
• Bartel H.: Embriologia kliniczna. PZWL, Warszawa 2009.
• Rekomendacje Sekcji Ultrasonografii Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w zakresie przesiewowej diagnostyki ultrasonograficznej w ciąży o przebiegu prawidłowym – 2020 r.
• Bręborowicz G., Położnictwo i ginekologia tom I, PZWL, Warszawa 2016.
• Dudenhausen J., Położnictwo Praktyczne i operacje położnicze, PZWL, Warszawa 2017.