11. tydzień ciąży – który to miesiąc w kalendarzu ciąży?
11. tydzień to 3. miesiąc ciąży, ale do końca I trymestru pozostały zaledwie 2 tygodnie. W 11. tygodniu ryzyko poronienia jest już bardzo niskie. Jednocześnie ustępują też powoli dolegliwości ciążowe charakterystyczne dla I trymestru, takie jak wymioty, nudności czy osłabienie. Przed Tobą najpiękniejszy okres ciąży!
11. tydzień ciąży w kalendarzu ciąży, to tak naprawdę 9. tydzień od zapłodnienia. Za pierwszy dzień ciąży lekarze uznają bowiem pierwszy dzień ostatniej miesiączki przed poczęciem.
11. tydzień ciąży – rozwój dziecka
W 11. tygodniu ciąży płód waży ok. 9 g i mierzy ok. 5 cm według długości ciemieniowo-siedzeniowej (CRL) – to wymiar liczony od szczytu czaszki do końca miednicy (nie wlicza się do niej zatem długości nóg dziecka). Dziecko w tym tygodniu nadal ma dużą głowę – stanowi ona niemal połowę rozmiaru całego ciała.
Co dzieje się w organizmie dziecka? Zachodzi przede wszystkim gwałtowny rozwój neuronów w mózgu: w ciągu godziny powstaje ich na tym etapie nawet 15 mln! Ponadto wytwarzają się tkanki mózgu, które odpowiadają za obsługiwanie narządów zmysłów – te również rozwijają się bardzo intensywnie na tym etapie.
Co ważne, 11. tydzień to koniec okresu zarodkowego i początek płodowego. Dziecko posiada już wszystkie układy i narządy – teraz będą dalej się rozwijać. Dziecko aktywnie się porusza, ale nadal nie są to ruchy wyczuwalne przez matkę.
Wątroba produkuje krew dla organizmu płodu, ale już niedługo rolę tę przejmie szpik kostny. Jelita pokrywają się błoną śluzową, natomiast trzustka rozpoczyna produkować insulinę do krwi. Serce jest już w pełni sprawne i niemal całkowicie wykształcone – przypomina już serce noworodka.
W 11. tygodniu rozwijają się struny głosowe i tworzą się receptory powonieniowe. Całe ciało płodu jest już wrażliwe na dotyk, poza językiem. Co ciekawe, dziecko już potrafi połykać, a także chować i wystawiać język. Małżowiny uszne są już uformowane, a powieki się zamykają – otworzą się dopiero ok. 27. tygodnia ciąży, gdy zakończy się rozwój gałek ocznych.
Na tym etapie kalendarza ciąży dochodzi do pierwszych zwapnień chrząstek do kości – proces ten będzie kontynuowany aż do końca okresu dojrzewania nastolatka. Tworzą się ponadto zaczątki 20 zębów mlecznych.
Kształtują się także narządy płciowe zewnętrzne. Jądra u chłopców rozpoczynają produkcję testosteronu. Gdy narządy te staną się większe, będzie można określić płeć na badaniu USG.
Dziecko w 11. tygodniu zdecydowanie się zmienia:
- rączki i nóżki ma przed sobą,
- ma widoczne uszy,
- posiada nozdrza na koniuszku nosa,
- ma ukształtowany język i podniebienie,
- ma ukształtowane sutki,
- jego ciało coraz bardziej się prostuje,
- coraz bardziej widoczny jest podbródek i szyja,
- powstają mieszki włosowe,
- powstają łożyska paznokci na palcach,
- w jamie brzusznej tworzą się jelita.
Ponadto w łożysku rozrasta się sieć naczyń krwionośnych, natomiast ciałko żółte stopniowo zanika – niedługo jego funkcje przejmie w 100% łożysko, czyli żywienie dziecka i dostarczanie mu tlenu.
11. tydzień ciąży – zmiany w organizmie mamy i dolegliwości
W 11. tygodniu ciąży nasila się potrzeba częstego oddawania moczu, co jest spowodowane powiększającą się macicą, która zaczyna uciskać na pęcherz moczowy. Nie można jednak ograniczać wypijania odpowiednich ilości wody, ponieważ o odwodnienie w ciąży łatwo, a ponadto to, ile wody w ciąży wypija matka, wpływa na ilość wód płodowych, w których przez całą ciążę rozwija się dziecko – stan małej ilości wód płodowych jest niebezpieczny dla dziecka i grozi różnymi poważnymi powikłaniami. Jeśli chodzi o płyny, sięgaj raczej po czystą, niegazowaną wodę, a niżeli po herbatę czy kawę – te przyczyniają się do zwiększonej produkcji moczu oraz zawierają kofeinę i ograniczają wchłanianie żelaza.
W 11. tygodniu we znaki dają się w dalszym stopniu zmiany hormonalne. Do wcześniejszych objawów może dojść wrażenie zwiększonej ciepłoty ciała. Co ciekawe, skóra może być nie tylko cieplejsza, ale też mieć zmienioną strukturę: być bardziej sucha lub bardziej nawilżona niż zwykle.
Na tym etapie nadal tworzy się linea negra, czyli kresa czarna – ciemna linia biegnąca wzdłuż brzucha, co jest związane z większą pigmentacją w tym okresie, z powodu zmian hormonalnych. W dalszym ciągu mogą powiększać się i ciemnieć brodawki sutkowe. Co więcej, ciemnieć mogą też pieprzyki i może ich pojawiać się więcej.
Na tym etapie ciąży charakterystyczny jest szybki wzrost paznokci i włosów. Co ciekawe, w ciąży włosy nie tylko rosną szybciej, ale i przestają wypadać – również za sprawą hormonów. Niestety stan ten zmieni się po rozwiązaniu – wszystkie włosy, które miały wypaść podczas ciąży, ale nie wypadły, stracisz praktycznie jednocześnie w kilka miesięcy po porodzie. Mogą pojawić się z tego powodu nawet całe placki bez włosów. Nie przejmuj się jednak – tak, jak szybko włosy wypadają po ciąży, tak samo szybko odrastają nowe. Istotne jest, aby w tym czasie przyjmować suplementy wspierające porost włosów oraz stosować specjalistyczne kosmetyki do pielęgnacji włosów.
Nadal możesz doświadczać nudności, wymiotów czy migrenowych bóli głowy – na szczęście w ciągu najbliższych tygodni objawy te powinny ustąpić. Nasilić się jednak mogą objawy „żołądkowe”, takie jak wzdęcia czy zaparcia, ponieważ progesteron wciąż spowalnia trawienie i powoduje zaleganie treści pokarmowej w jelitach.
Powyższe objawy nie są powodem do niepokoju. Istnieją jednak pewne symptomy, które powinny zwrócić Twoja uwagę i zmotywować do rychłej wizyty u lekarza. To m.in. silny ból głowy – jego powodem jest zwykle wzrost ciśnienia i zmiany hormonalne, więc jeśli miałaś już przed ciążą nadciśnienie, powinnaś zacząć mierzyć ciśnienie nawet codziennie. Jeśli zauważysz, że ciśnienie jest podwyższone, powinnaś skontaktować się z lekarzem. Jeśli przekroczyło normę, koniecznie jedź na Izbę Przyjęć, ponieważ nadciśnienie w ciąży jest niebezpieczne zarówno dla Ciebie, jak i dziecka (może powodować m.in. rzucawkę ciążową).
Powodem do niepokoju jest także wszelkie plamienie, a już zwłaszcza krwawienie – w takiej sytuacji powinnaś również udać się na najbliższą Izbę Przyjęć. Jeśli czujesz ból w podbrzuszu, skurcze lub ból w dolnym odcinku kręgosłupa, również powinnaś pojechać do lekarza.
USG w 11. tygodniu ciąży – jak wygląda dziecko?
W 11. tygodniu ciąży jeszcze nie widać płci dziecka na USG. Skóra dziecka jest mlecznobiała, cienka i niemal przezroczysta. Poniższe zdjęcia pokazują, że dziecko w 11. tygodniu ciąży już bardzo przypomina miniaturkę człowieka.
USG genetyczne (prenatalne) pierwszego trymestru
Na tym etapie możesz już mieć wykonane pierwsze USG genetyczne – wykonuje się je między 11. a 14. tygodniem ciąży – na tym etapie widoczne są już bowiem ewentualne nieprawidłowości rozwojowe. Wcześniejsze badania USG miały na celu potwierdzenie ciąży, jej wieku i lokalizacji (wykluczenie ciąży ektopowej), a także kontrolę czynności serca płodu. W badaniu genetycznym USG po 11. tygodniu, lekarz będzie mógł już ocenić anatomię płodu – dokona dokładnych pomiarów, które są możliwe na tym etapie ciąży. Takie badania powinnaś wykonać szczególnie, jeśli jesteś w grupie ryzyka wystąpienia wad genetycznych u dziecka. O takim ryzyko poinformuje Cię Twój ginekolog. W razie wystąpienia wad, lekarz zaproponuje różne rozwiązania – wczesne rozpoznanie może zwiększyć szansę dziecka na przeżycie lub względnie normalne życie (już w trakcie ciąży można wdrażać specjalistyczne leczenie).
USG prenatalne I trymestru służy określeniu ryzyka specyficznych wad genetycznych, w tym m.in. zespołu Patau, Downa czy Edwardsa. W trakcie USG lekarz oceni ponadto budowę płodu, będzie mógł wykryć wady serca, wodogłowie, przepukliny brzuszne i rdzeniowe.
Badanie USG jest nieinwazyjne i nie szkodzi dziecku. Pozwala ponadto uzyskać dwuwymiarowy obraz płodu – z tego powodu na badanie prenatalne decyduje się obecnie wielu rodziców, aby lepiej poznać swoje dziecko. Poza USG genetycznym, w 11. tygodniu możesz wykonać inne, nieinwazyjne badania prenatalne, takie jak:
- test PAPP-A,
- test potrójny,
- test poczwórny,
- test zintegrowany,
- test NIFTY/Harmony (testy prenatalne z krwi matki).
Jeśli w badaniach nieinwazyjnych wystąpiło podejrzenie wad u płodu, lekarz zaproponuje wykonanie badań inwazyjnych, takich jak:
- amniopunkcja,
- biopsja kosmówki,
- kordocenteza.
W wielu przypadkach rekomendowane jest wykonanie nierefundowanego testu PAPPA – podnosi on czułość badania. Test jest refundowany, gdy są wskazania medyczne lub gdy kobieta ukończyła 35. rok życia.
11. tydzień ciąży – jakie badania wykonać?
Oprócz USG genetycznego, według aktualnych Standardów Opieki Okołoporodowej w 11. tygodniu ciąży warto wykonać po raz pierwszy ocenę ryzyka oraz nasilenia objawów depresji – w ciąży powinna ona zostać wykonana 2 razy: w pierwszym trymestrze pomiędzy 11. a 14. tygodniem ciąży oraz między 33. a 38. tygodniem. Wykorzystuje się w tym celu test Becka złożony z 21. pytań. Jego przeprowadzenie zajmuje zaledwie 20 minut, a dzięki niemu możemy w porę dowiedzieć się o depresji – co oznacza większe szanse na skuteczne wyleczenie z tej choroby. Test powinien być ponadto wykonany po raz trzeci po porodzie – podczas wizyty położnej.
Na co jeszcze zwrócić uwagę w 11. tygodniu ciąży?
Poza zadbaniem o zdrowie psychiczne, matka powinna także w dalszym ciąży dbać o sferę fizyczną – zwłaszcza o zdrową dietę i regularne spożywanie posiłków. Warto spożywać małe posiłki, ale często – pozwoli to utrzymać poziom cukru na stałym poziomie i przełoży się na lepsze samopoczucie. Zmniejszymy także ryzyko wystąpienia cukrzycy ciążowej, a stały poziom cukru (na odpowiednim poziomie) we krwi zapewnia ponadto najlepsze warunki rozwoju dla dziecka.
W 11. tygodniu ciąży warto pomyśleć o profilaktyce żylaków – szacuje się bowiem, że problem ten dotyka nawet 40% kobiet w ciąży, co ma podłoże także genetyczne: częściej chorują kobiety, które już przed ciążą miały żylaki lub w ciąży dużo przytyły. Powodem żylaków może też być siedzący tryb życia i noszenie obcisłej bielizny. Ponadto o żylakach decydują także predyspozycje rodzinne lub mutacja genetyczna MTHFR (mutacja ta może powodować nadkrzepliwość – wówczas ryzyko wystąpienia żylaków jest większe). Warto zatem zadbać o odpowiednią profilaktykę w postaci np. częstych spacerów, unikania noszenia butów na wysokim obcasie czy unikania gorących kąpieli (podczas prysznica warto nawet skierować zimny strumień wody na nogi). Można także jak najczęściej wypoczywać z nogami uniesionymi powyżej miednicy. Jeżeli natomiast nogi – mimo tych działań – puchną i bolą, a nawet sinieją, jak najszybciej skontaktuj się z lekarzem, ponieważ taki stan może powodować zagrożenie dla ciąży i dla Twojego zdrowia.
Poza powyższym, kobieta w ciąży powinna – według zaleceń Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego – przyjmować suplementację kwasy foliowego, witaminy D3, żelaza oraz jodu. Istotne są również witaminy z grupy B, zwłaszcza witamina B1, B2 i B3 – odpowiadają one za sprawna pracę układu nerwowego dziecka oraz za wytwarzanie energii w organizmie. Witamina B9 natomiast, to niezbędny składnik do prawidłowego rozwoju płodu – zapobiega powstawaniu wad układu nerwowego. Witamina B12 natomiast bierze udział w produkcji czerwonych krwinek oraz w podziałach komórkowych. Witaminy z grupy B znajdziesz przede wszystkim w mięsie i jego przetworach oraz w produktach zbożowych pełnoziarnistych, orzechach, pestkach i nasionach. Foliany natomiast znajdziesz w zielonych warzywach i nasionach roślin strączkowych i pełnoziarnistych produktach zbożowych.
