13. tydzień ciąży – który to miesiąc?
13. tydzień ciąży to tak naprawdę 11. tydzień od zapłodnienia, jednakże lekarze określają początek ciąży jako pierwszy dzień ostatniej miesiączki. 13. tydzień oznacza początek zarówno 4. miesiąca, jak i II trymestru. Masz zatem już 1/3 ciąży za sobą! Na tym etapie powraca dobre samopoczucie, a ryzyko poronienia istotnie maleje. Etap ten oznacza zakończenie gwałtownych zmian hormonalnych i przyzwyczajenie się organizmu matki do nowego stanu.
Brzuch i waga w 13. tygodniu ciąży
Czy widoczny jest już ciążowy brzuszek? To zależy, czy jesteś pierwiastką, czy to Twoja kolejna ciąża. W pierwszym przypadku brzuch może być jeszcze niewidoczny dla osób postronnych, natomiast jeśli jest to Twoja kolejna ciąża, możesz mieć już widoczny brzuch ciążowy, ponieważ macica coraz silniej wypycha powłoki brzuszne.
Na brzuchu pojawia się linea negra, czyli kresa czarna, która wynika ze wzrostu progesteronu w organizmie.
Od tego momentu coraz szybciej będziesz przybierać na wadze, jednakże przyrost masy ciała w ciąży nie powinien obecnie wynieść więcej niż 0,5 kg tygodniowo (nie licząc okresu, który masz już za sobą). W 13. tygodniu zatem waga jest taka sama, jak przed ciążą lub nieznacznie wyższa.
Zobacz zmiany w organizmie mamy w innych tygodniach kalendarza ciąży - kliknij.
Jak wygląda i rozwija się dziecko w 13. tygodniu ciąży?
Dziecko ma już wielkość pokaźnej mandarynki – mierzy bowiem ok. 7,5 cm według długości ciemieniowo-siedzeniowej CRL. Nadal połowę długości ciała stanowi głowa dziecka, jednakże płód rozwija się teraz bardzo intensywnie i do czasu porodu głowa będzie stanowiła ¼ ogólnej długości ciała dziecka. Waga płodu wynosi na tym etapie ciąży około 21-29 g.
Oczy dziecka w 13. tygodniu ciąży zaczynają zbliżać się do siebie (teraz znajdują się jeszcze na bokach twarzy). Uszy również stopniowo przesuwają się na właściwe miejsce. Nos oraz broda stają się coraz bardziej wystające. Bez wątpienia dziecko w 13. tygodniu ciąży przypomina miniaturkę człowieka.
W 13. tygodniu następuje intensywny przyrost długości oraz wagi ciała. Mniej więcej od tego momentu wzrost dziecka staje się bardzo indywidualny i precyzyjne określenie wieku ciąży na podstawie długości płodu jest już niemożliwe – z tego powodu do oceniania wieku ciążowego z USG, lekarze biorą pod uwagę badanie prenatalne I trymestru, które jest wykonywane ok. 12. tygodnia ciąży – wówczas jeszcze długość ciała płodu może służyć do dość dokładnego określenia wieku ciąży oraz przewidywanego terminu porodu.
W 13. tygodniu narządy płciowe dziecka są już bardziej widoczne – jeżeli spodziewasz się chłopca, jest już szansa, że lekarz stwierdzi to podczas badania USG.
Dzięki mięśniom karku głowa trzyma się bardziej prosto niż wcześniej. Na palcach pojawiają się poduszeczki dotykowe. Następuje dalsze kostnienie chrząstek, w wyniku czego powstają żebra, czaszka oraz kości długie kończyn. Zwiększa się ponadto ilość płynu owodniowego. Jelita z kolei zaczynają przesuwać się ze sznura pępowinowego do powłok brzusznych dziecka. Dziecko jest bardzo ruchliwe i nabywa szereg umiejętności: ziewa, wykonuje ruchy oczyma, reaguje na dźwięk, odczuwa wibracje przez skórę, zaczyna robić miny (krzywi się, marszczy), wkłada sobie kciuk do ust, porusza kończynami i prostuje się. Co ciekawe, bez ruchu wytrzymuje najwyżej 15 minut! Narządy dodatkowo podejmują już wiele funkcji:
- serce pompuje dziennie ok. 30 litrów krwi,
- trzustka wytwarza insulinę (a ta reguluje poziom cukru u dziecka),
- nerki produkują mocz.
13. tydzień ciąży – zmiany w organizmie mamy i dolegliwości ciążowe
W 13. tygodniu ciąży większość objawów I trymestru powinna już minąć, ale niekiedy utrzymują się one nawet do 16. tygodnia – każda ciąża jest inna. Jednakże u większości kobiet 13. tydzień oznacza lepsze samopoczucie i ustąpienie przykrych dolegliwości z wcześniejszego etapu ciąży. Sprawia to, że najbliższy okres ciąży stanie się dla przyszłej mamy najprzyjemniejszym czasem w tym wyjątkowym stanie. Kobieta ponadto pogodziła się już z ciążą, jeśli nie była planowana i oczekuje na dziecko, zaczynając planowanie „gniazda”. Dobry stan będzie się prawdopodobnie utrzymywał do czasu, gdy duży, ciążowy brzuch zacznie utrudniać poruszanie się oraz gdy duży płód będzie zabierał spore ilości tlenu i krwi, że kobiecie będzie niemal stale towarzyszyć uczucie zmęczenia – dzieje się tak w ostatnim trymestrze. Masz zatem przed sobą prawdopodobnie 3 miesiące przyjemnego okresu – korzystaj z niego!
Jedyną dolegliwością tego trymestru może być nieprzyjemne uczucie ciągnięcia w pachwinach, co jest spowodowane powiększającą się macicą, która rozciągła więzadła. Ból ten jest fizjologiczny i nie wiąże się z zagrożeniem ciąży.
W 13. tygodniu intensywnie wzrasta łożysko, co może przełożyć się na uczucie zmęczenia – odpoczywaj i nie walcz ze swoim organizmem. Przy nagłym wstaniu z łóżka mogą pojawiać się zawroty głowy, zatem nie spiesz się i dbaj o siebie.
Ten etap ciąży oznacza nadal powiększające się piersi, ale jesteś już uodporniona na ten stan i zaczynają być mniej tkliwe. Brzuch również rośnie, zatem zadbaj o odpowiednią pielęgnację skóry, aby nie powstały rozstępy – kosmetyki do tego przeznaczone zwiększą elastyczność skóry, ale musisz wiedzieć, że nie zapobiegną w 100% rozstępom, ponieważ te w dużej mierze zależą od predyspozycji genetycznych. Są kobiety, które przez całą ciążę regularnie wsmarowują w skórę specjalistyczne kosmetyki przeciwko rozstępom, a i tak na koniec te się pojawiają. Inne kobiety z kolei nie stosują żadnych kosmetyków i udaje się im przejść przez ciążę bez żadnego rozstępu.
W 13. tygodniu mogą pojawić się zaparcia, co jest spowodowane rozluźnianiem się powłok brzusznych, a co za tym idzie, utrudnieniem w przesuwaniu treści pokarmowej. Ponadto wysoki poziom progesteronu sprawia, że mięśniówka jelit ulega relaksacji, co również może być przyczyną zaparć. Problem ten można jednak wyeliminować, wprowadzając do diety duże ilości błonnika oraz dbanie o wypijanie dużej ilości wody. Jedz więcej warzyw, owoców i produktów pełnoziarnistych.
Ryzyko poronienia w 13. tygodniu ciąży
W 13. tygodniu ciąży ryzyko poronienia wyraźnie maleje. Jeśli dziecko rozwija się prawidłowo, prawdopodobnie otrzymało od rodziców taki zestaw genów, który umożliwia mu dalszy rozwój. Najczęściej poronienia występują przed 13. tygodniem i wówczas ich przyczyną są defekty genetyczne – wówczas medycyna staje się w większości przypadków bezradna i poronienie jest nieuniknione. Obecnie i na dalszych etapach ciąży lekarze mają już o wiele większą kontrolę nad zdrowiem dziecka i większość schorzeń płodu czy matki, które mogłyby zagrażać, można próbować skutecznie kontrolować i leczyć.
Jak dbać o siebie w 13. tygodniu ciąży?
W 13. tygodniu ciąży Twoje serce pracuje teraz dla dwojga: powiększyło się i bije szybciej – częstość uderzeń wzrasta nawet powyżej 80! Niezwykle istotne jest, aby w tym czasie monitorować sytuację i regularnie mierzyć ciśnienie krwi – dzięki temu zapobiegniesz ewentualnym problemom wynikającym ze zbyt wysokiego ciśnienia. Jeśli serce bije o wiele szybciej niż przed ciążą, może mieć to związek z niedokrwistością lub złą pracą tarczycy – warto to wziąć pod uwagę.
Jeśli na tym etapie ciąży nie opuszcza Cię zły nastrój i zmęczenie, a waga niemal szybuje w górę, zwróć uwagę na poziom hormonów tarczycy – hormon ten jest ważny nie tylko dla Twojego samopoczucia, ale i dla rozwoju mózgu dziecka między 10. a 20. tygodniem. Jego niedobór może być bardzo groźny dla płodu, zatem nie lekceważ tych objawów.
Jeżeli czujesz się na tyle dobrze, by chodzić do pracy, oczywiście możesz kontynuować pracę zawodową – pracodawca ma wówczas obowiązek tak zaplanować Twoją pracę, aby była ona zgodna z wytycznymi dla pracownicy w ciąży. Dla przykładu, nie może wymagać od Ciebie pracy w godzinach nadliczbowych czy nocnych lub stosować przerywany czas pracy oraz delegować poza stałe miejsce pracy. Jeśli natomiast nie czujesz się na siłach, aby kontynuować pracę, porozmawiaj o tym ze swoim ginekologiem – może on bowiem wystawić Ci zwolnienie z tytułu którego nie musisz uczęszczać do pracy. Podczas ciąży zwolnienie jest wypłacane w 100% wynagrodzenia, a nie jak przy chorobie poza ciążą w 80%.
Aby zadbać o zdrowie swoje i Maluszka, w dalszym ciągu dbaj o zbilansowaną dietę. Sięgaj po świeże warzywa i owoce (według zaleceń Instytutu Matki i Dziecka, w ciąży powinno się spożywać nawet 400 g owoców dziennie!), pij dużo wody, zadbaj o podaż zdrowych tłuszczów w diecie. Stosuj ponadto suplementację dla kobiet w ciąży, zawierającą m.in. kwas foliowy, witaminę D3, żelazo, jod oraz kwasy DHA.
USG i inne badania w 13. tygodniu ciąży
Jeśli w 12. tygodniu nie zrobiłaś genetycznego USG, możesz je jeszcze wykonać – ale to ostatni moment, ponieważ takie USG powinno być przeprowadzone maksymalnie do 13 tygodnia i 6 dni. Podczas USG lekarz oceni np. wymiary czaszki czy przezierność karkową (im większa przezierność, tym większe ryzyko trisomii u płodu).
Poza USG możesz wykonać test PAPP-A – polega on na pobraniu krwi matki i zbadaniu m.in. poziomu białka PAPP-A i wolnej podjednostki beta hCG. Dzięki temu badaniu można ocenić, jakie jest ryzyko wystąpienia wady genetycznej u dziecka. Jeśli są ku temu wskazania, wykonuje się test prenatalny z krwi – np. Harmony, NIFTY lub inwazyjne badanie, jakim jest amniopunkcja lub biopsja trofoblastu.
Poza tymi badaniami lekarz może zlecić kontrolnie badania takie, jak morfologia krwi, badanie ogólne moczu, badanie hormonów tarczycy. Na wizycie zmierzy ponadto ciśnienie krwi i sprawdzi Twoją wagę.
