Kalendarz ciąży: 4. tydzień ciąży

4. tydzień ciąży – pora na test ciążowy

Mimo, że od zapłodnienia mija dopiero drugi tydzień, lekarze liczą taką ciążę jako 4-tygodniową – termin porodu bowiem liczy się na podstawie daty ostatniej miesiączki. W okresie spodziewanej miesiączki – czyli właśnie w 4. tygodniu ciąży – można zrobić test ciążowy. Nie wszystkie testy pokażą jednak ciążę – zależy od tego, jak czuły jest produkt. Negatywny wynik wcale nie musi oznaczać, że w ciąży nie jesteś. Aby się upewnić, warto wykonać badanie poziomu beta-HCG z krwi.

Jakie zmiany w organizmie następują w 4. tygodniu ciąży?

W badaniu USG w 4. tygodniu ciąży może już pojawić się w obrazie jamy macicy pęcherzyk ciążowy – to element, w którym rozwija się zarówno zarodek, jak i ciałko żółte. Wielkość pęcherzyka ciążowego określa na tym etapie wiek ciąży. Do wielkości pęcherzyka mierzonej w milimetrach dodaje się 30 – tym sposobem otrzymuje się wiek ciąży w dniach, ponieważ początkowo pęcherzyk rośnie ok. 1 mm dziennie, poczynając od 31 dnia ciąży, a kończąc około 9. tygodnia ciąży. Gdy zaczyna być widoczny zarodek (ma to miejsce ok. 5-6 tygodnia), wiek ciąży określa się na podstawie wielkości zarodka od czubka głowy do końca miednicy (wskaźnik CRL).

Co jeśli na USG nie widać pęcherzyka ciążowego? Nie przekreśla to szans na ciążę czy jej prawidłowy rozwój – czasami pęcherzyk pojawia się w obrazie USG dopiero w 6. tygodniu ciąży. Niektórzy stosują metodę obliczania, kiedy powinien pojawić się pęcherzyk ciążowy – uwzględniają poziom beta-HCG. Gdy stężenie tego hormonu przekroczy 1500-2500 mIU/ml, pęcherzyk powinien się pojawić.

4. tydzień – jak rozwija się ciąża?

W 4. tygodniu ciąży zarodek znajduje się w macicy, gdzie jest już zagnieżdżony i następuje jego rozwój. Podczas implantacji zarodek miał postać blastocysty. Teraz komórki dzielą się i zewnętrzne ich warstwy zaczynają tworzyć łożysko, natomiast komórki wewnętrzne układają się w 2 warstwy: powstaje dwublaszkowa tarcza zarodkowa.

Zaimplantowany zarodek sprawia, że wydziela się gonadotropina kosmówkowa, która powstrzymuje miesiączkę i odpowiada za pierwsze objawy ciąży. Złuszczanie się endometrium jest więc zatrzymane przez hormony, ale zamiast miesiączki możesz spodziewać się niewielkiego plamienia.

Plamienie implantacyjne czy poronienie?

Zarodek tworzy w błonie śluzowej macicy niewielkie uwypuklenie. Błona się przekrwiona i rozpulchniona. Czasami w wyniku tego uszkodzone są małe naczynia krwionośne, co powoduje plamienie. Jednakże nie zawsze tak jest i nie zawsze jest to pożądany przebieg ciąży. Pamiętaj, że każde plamienie powinnaś jak najszybciej zgłosić lekarzowi, gdyż może to być objaw rozpoczynającego się poronienia.

Plamienie implantacyjne występuje u 20-30% kobiet i pojawia się zwykle przed terminem spodziewanej miesiączki lub w jej pierwszym dniu – około 6-12 dni po zapłodnieniu. Powodem do niepokoju może być ból jajnika, jeżeli towarzyszą mu upławy czy gorączka. Nie bagatelizuj takich objawów, ponieważ aż do 75% wszystkich poronień dochodzi w pierwszym trymestrze ciąży (przed końcem 12. tygodnia). Ponad 60% poronień jest spowodowanych nieprawidłowościami w budowie oraz rozwoju zarodka.

4. tydzień ciąży – wczesne objawy ciąży

Niektóre kobiety mogą odczuwać już na tym etapie różne objawy świadczące o ciąży – ale nie zawsze one występują, ponieważ każda ciąża jest inna. Niekiedy pojawiają się poranne nudności, osiągając apogeum w okolicach 9-10 tygodnia. Ciąża nie musi jednak oznaczać takiej reakcji organizmu – niektóre kobiety w ogóle nie miewają nudności. Pod koniec 4. tygodnia możesz zauważyć, że częściej oddajesz mocz – jest to związane z większym przepływem krwi przez nerki. Niestety częste oddawanie moczu będzie Ci towarzyszyć aż do rozwiązania ciąży, a z czasem jeszcze bardziej nabierze na intensywności, gdy rosnące w macicy dziecko zacznie uciskać na pęcherz.

Możesz zauważyć tkliwość piersi. Mogą one stać się nieco większe i twardsze niż zwykle. Niektóre kobiety mają ponadto podwyższoną temperaturę ciała. Wczesnym objawem jest też brak miesiączki.

Objawy w 4. tygodniu ciąży są w większości przypadku bardzo znikome. Większość kobiet przechodzi ten czas praktycznie nie odczuwając większych zmian. Najczęściej objawy kończą się na lekkim zmęczeniu, zgadze czy rozdrażnieniu. Dość często spotykane są również zawroty głowy, zaparcia, objawy niestrawności, senność (za to odpowiedzialny jest progesteron, który jest intensywnie produkowany od pierwszych dni ciąży).

Rozwój dziecka w 4. tygodniu ciąży

W 4. tygodniu ciąży w jamie macicy następuje podział zarodka i dalszy rozwój, a zwieńczeniem tego etapu jest wykształcenie się struktury zarodka oraz części, z której powstanie później łożysko. Na tym etapie komórki zostają podzielone na 3 warstwy zarodkowe – powstaną z nich później narządy i układy wewnętrzne:

• ektoderma – z tej warstwy powstanie układ nerwowy, nabłonki oraz narządy zmysłów,
• mezoderma – z tej warstwy powstanie układ limfatyczny, krwionośny, motoryczny, rozrodczy oraz wydalniczy,
• endoderma – z tej warstwy wytworzy się układ moczowy, oddechowy, pokarmowy, a także niektóre z gruczołów.

W tym czasie zarodek ma zaledwie 0,25 cm – jeszcze nie przypomina swoim kształtem człowieka. Twoje dziecko jest wielkości ziarnka maku i przypomina bardziej rogalik. Ma jednak już serce wielkości drobinki piasku – bije ono bardzo szybko (ok. 160 uderzeń na minutę). W 4. tygodniu ciąży dziecko ma mózg, rdzeń kręgowy oraz zawiązki m.in. oczu, rąk, uszu czy nóg.

4. tydzień ciąży – poziom beta-HCG

Hormon beta-HCG jest niezwykle ważny dla utrzymania ciąży. W prawidłowej ciąży hormon ten zwiększa swój poziom dwukrotnie co 2-3 doby. Szybsze podwajanie się może być objawem choroby trofoblastycznej, natomiast za wolne – może wskazywać na ciążę pozamaciczna lub nieprawidłowy rozwój zarodka (co zagraża m.in. poronieniem). Zarówno ciąża ektopowa, jak i choroba trofoblastyczna, stanowią zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia kobiety. Dlatego na wczesnym etapie ciąży należy często oznaczać poziom HCG we krwi.

Poniższa tabela pokazuje ogólne normy beta-HCG w poszczególnych tygodniach ciąży.

4. tydzień ciąży – co powinnaś wiedzieć?

Jeśli podejrzewasz ciążę lub potwierdziłaś ją już testem ciążowym lub wynikiem z krwi na poziom beta-HCG, poczekaj jeszcze na diagnozę lekarza – najważniejszy jest bowiem wynik z USG. Na badanie USG umów się najlepiej na 5-6 tydzień ciąży, aby na obrazie USG było już wszystko widać – oszczędzisz sobie dzięki temu niepotrzebnego stresu. W międzyczasie możesz poczynić jednak kroki wspierające rozwój ciąży. Przede wszystkim:

• odrzuć alkohol, jeśli jeszcze tego nie zrobiłaś – nie ma bezpiecznej granicy spożycia alkoholu w ciąży, natomiast wiemy, że jego przedostanie się do łożyska powoduje przedostanie się także do krwi dziecka, co grozi nawet jego śmiercią;
• zadbaj o zdrową dietę – powinna być bogata w witaminy, minerały, zdrowe tłuszcze oraz kwas foliowy (największe jego ilości znajdziesz w szpinaku, szparagach, nasionach roślin strączkowych i pełnoziarnistych produktach),
• zacznij brać suplementy dla kobiet w ciąży – suplement powinien zawierać przede wszystkim kwas foliowy, witaminę D, jod, kwasy tłuszczowe DHA i żelazo;
• zrezygnuj z papierosów – nikotyna szkodzi rozwojowi ciąży i może nawet doprowadzić do śmierci dziecka;
• ogranicz spożycie kawy i herbaty – dopuszcza się 1-2 filiżanki dziennie; herbata i kawa zawierają teinę/kofeinę, która ogranicza m.in. wchłanianie żelaza.

Jakie badania wykonać w 4. tygodniu ciąży?

W 4. tygodniu ciąży warto wykonać badanie beta-HCG dla potwierdzenia ciąży. Norma dla 4. tygodnia wynosi od 5 do 426 mIU/ml. Konieczne jest też umówienie się na USG na 5-6. tydzień ciąży. Ponadto do 10. tygodnia ciąży powinnaś wykonać szereg następujących badań (dostaniesz na nie skierowanie od lekarza prowadzącego ciążę – wszystkie są bezpłatne, jeśli prowadzisz ciążę na NFZ, nie prywatnie):

• badanie ogólne (masa ciała itd.),
• badanie ciśnienia,
• badanie ginekologiczne (m.in. cytologia, badanie bakteriologiczne),
• oznaczenie grupy krwi,
• morfologia krwi,
• badanie ogólne moczu,
• badanie poziomu glukozy we krwi na czczo,
• badanie na HIV, HCV, VDRL, toksoplazmozę, różyczkę.

Ponadto warto wykonać badania z tzw. profilu tarczycowego, gdyż nieprawidłowości w pracy tarczycy są niebezpieczne na początku ciąży, gdy płód nie ma jeszcze własnej tarczycy, aby produkować odpowiednie hormony. Szczególnie niebezpieczna jest niedoczynność tarczycy.

Warto ponadto wykonać na własną rękę (nie są to badania refundowane) w kierunku mutacji genu MTHFR – jeśli występuje, możesz mieć problem z wchłanianiem kwasu foliowego oraz krzepliwością krwi (może występować nadkrzepliwość) – wówczas lekarz zaleci prawdopodobnie przyjmowanie kwasu foliowego w większej dawce lub zmetylowanej postaci. Być może konieczne będzie przyjmowanie dodatkowych leków związanych z krzepliwością krwi – Acardu lub Clexane (w postaci zastrzyków wykonywanych w brzuch), gdyż nieleczona trombofilia w ciąży jest szczególnie niebezpieczna i może prowadzić nawet do śmierci.

Bibliografia

• Baranowska A., Kalendarz ciąży: tydzień po tygodniu [WIDEO], 2021.
• Spaczyński M. Postępy w ginekologii i położnictwie. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne, Poznań 2006; 351-356.
• Medycyna Praktyczna Położnictwo i Ginekologia. Położnicze stany naglące w pierwszym trymestrze ciąży 2003; 3: 49-59.