9. tydzień ciąży – rozwój dziecka
W 9. tygodniu ciąży dziecko ma już ukształtowane ręce i nogi. Posiada zaczątki struktur na twarzy: oczy, uszy i nos. Głowa dziecka nadal stanowi ok. połowę długości całego ciała, co jest spowodowane szybszym rozwojem układu nerwowego, szczególnie mózgu, w stosunku do pozostałych układów.
Głowa jest przygięta do klatki piersiowej, ale plecy zaczynają się prostować, przez co głowa już nie będzie opadać na brzuch. Nadal kształtuje się twarz i pojawiają się zaczątki warg. Oczy natomiast przesuwają się z boków na przód. Tworzy się tęczówka. Ponadto tworzą się także narządy szkliwotwórcze.
W 9. tygodniu kontynuuje swój rozwój układ trawienny oraz wykształca się odbyt. Zaczynają się także specjalizować struktury, z których powstanie wątroba, śledziona, nadnercza czy woreczek żółciowy.
W 9. tygodniu ciąży gruczoł przysadkowy wydziela gonadotropinę, która jest hormonem przysadkowym. Nadal rosną kończyny i widać palce u rąk i stóp. Pojawia się też przewężenie na bliższej części kończyn – powstaną tu łokcie i kolana.
Na tym etapie komórki mięśniowe mają zdolność kurczenia się – pojawiają się zatem pierwsze mimowolne ruchy, które są jeszcze niewyczuwalne przez matkę. Mięśnie wyraźnie zwiększają swoja masę, a skóra jest coraz grubsza. Narządy wewnętrzne z kolei zaczynają przyjmować różne role – ale jeszcze w znikomym zakresie. Serce ma już postać czterokomorową i potrafi pompować krew w organizmie dziecka. Zarodek posiada ponadto wykształcone narządy płciowe, ale jest jeszcze za wcześnie, aby na USG było widać płeć.
Na początku 9. tygodnia ciąży dziecko mierzy ok. 19 mm (długość CRL), a na końcu ok. 24 mm. 9 tydzień ciąży to ponadto czas, gdy ciało dziecka obrasta meszkiem zwanym lanugo.
9. tydzień ciąży – rozwój ciąży i zmiany w organizmie mamy
Stężenie hormonu beta-hCG w 9. tygodniu ciąży osiąga najwyższy poziom. W 9. tygodniu ciąży macica urośnie do rozmiarów małego melona – ciąża może już uwidocznić się na zewnątrz, ale raczej u kobiet, które nie są pierworódkami. Poza tą zmianą, w ciele kobiety dochodzi do różnych procesów w innych sferach – a są za to odpowiedzialne m.in. hormony. Mogą pojawić się lekkie bóle brzucha, wahania nastroju, bóle głowy (nawet migrenowe), niższe libido.
W tym tygodniu możesz także zauważyć ostudy – to ciemne przebarwienia na skórze twarzy. Dodatkowo na brzuchu może zacząć się tworzyć ciemna linia biegnąca wzdłuż brzucha od spojenia łonowego, aż po żebra – to tzw. linea negra, za której pojawienie się odpowiadają hormony. Linea negra będzie coraz wyraźniejsza z biegiem ciąży, a po jej zakończeniu może jeszcze długo nie zniknąć – nawet kilka miesięcy.
Poza powyższymi objawami, w 9. tygodniu ciąży gruczoły piersiowe będą nadal się powiększać, aby sprostać roli karmienia dziecka po porodzie. Brodawki stają się ciemniejsze i większe.
W dalszym ciągu możesz odczuwać nudności – ich intensywność obecnie ma swoje apogeum i stopniowo będą się zmniejszać, aż całkiem ustąpią. Możesz też mieć zachcianki pokarmowe – bardzo silną ochotę na zjedzenie konkretnej rzeczy. Naukowcy sądzą, że jest to związane z brakiem pewnych składników w diecie.
Innymi, typowymi objawami dla 9. tygodnia ciąży, którymi nie musimy się niepokoić, to częstsza potrzeba korzystania z toalety, zgaga, ból piersi, problemy z cerą, zawroty głowy, wzrost lub spadek wagi. Niektóre kobiety jednak nie mają wielu dolegliwości w 9. tygodniu – mają wręcz dobre samopoczucie i nie dostrzegają objawów ciąży poza brakiem miesiączki. To nic złego! Brak objawów nie świadczy o tym, że ciąża przebiega nieprawidłowo.
Zmiany emocjonalne przyszłej mamy w 9. tygodniu ciąży
Dostrzeżesz także szereg zmian emocjonalnych: zaczniesz inaczej odczuwać i przeżywać niektóre emocje. Dla wielu kobiet to, co dzieje się w sferze emocjonalnej, to najgorsze doświadczenie z ciąży. Rozchwianie emocjonalne w ciąży ponadto oznacza większe ryzyko rozwoju depresji poporodowej oraz problemów młodej mamy z akceptacją dziecka. Pamiętaj, że za większość zmian emocjonalnych w ciąży odpowiadają hormony płciowe, które zmieniają niejako funkcjonowanie mózgu. Nie należy jednak ich lekceważyć, gdyż nie zawsze za wahania nastroju i obniżony nastrój odpowiadają hormony – może to świadczyć o rozwijającej się depresji. Warto więc skorzystać z konsultacji z psychologiem, aby taką ewentualność wykluczyć, jeśli Twoje samopoczucie w ciąży jest permanentnie obniżone.
Ze zmian w sferze emocjonalnej można także wymienić pojawienie się bardzo żywych snów. Na końcu pierwszego i na początku drugiego trymestru kobiety doświadczają bardzo realnych snów – tak mocno, że w momencie przebudzenia nie wiedzą, czy sen był snem, czy rzeczywistym zdarzeniem. Sny w ciąży mają często powtarzalne motywy i nierzadko są zabarwione erotycznie. Wiele kobiet miewa również sny w klimacie horrorów.
Na tym etapie ciąży wiele przyszłym mam skarży się na ogromny stres, który utrudnia im normalne funkcjonowanie. Najczęściej stres jest spowodowany obawą o dziecko (mamy boją się, że dziecko będzie miało wady rozwojowe i choroby). Wówczas kobieta przegląda internet w poszukiwaniu różnych historii i możliwych powikłań. Jeśli również masz taką tendencję, przestań szukać tyle informacji w sieci. Większość dzieci rodzi się zdrowa, a jeśli wystąpią komplikacje, prawdopodobnie dowiesz się o nich na USG i będziesz mogła opracować z lekarzem odpowiedni plan.
Innych czynnikiem, który może stresować przyszłą mamę, to strach przed porodem oraz obawa o przyszłe rodzicielstwo. Czy podołam, czy będę umiała urodzić naturalnie, czy wytrzymam ten ból? Jak sobie poradzę w szpitalu z opieką nad dzieckiem – zwłaszcza w czasie pandemii, gdy jest zakaz odwiedzin i mamy muszą samodzielnie podołać tej trudnej roli, bez wsparcia rodziny w ciągu pierwszych dób? Gdy dopadają Cię takie myśli, wiedz, że poród to naturalna rzecz, której na pewno podołasz. Ponadto gdy dziecko się urodzi, instynkt rodzicielski zdziała cuda – na pewno poradzisz sobie w opiece nad swoim Maleństwem.
Przyszłe mamy obawiają się ponadto o przyszłość dziecka – zwykle ma to miejsce, gdy sytuacja materialna rodziny nie jest ustabilizowana. Nie przejmuj się na zapas. Staraj się oszczędzać na wyprawce, kupując np. używane ciuszki, zamiast nowych (wózek i łóżeczko też można kupić używane – nowy kup tylko materac) Nie inwestuj w zabawki – te na pewno dostaniesz od rodziny i znajomych – abstrahując od tego, że na początku noworodek w ogóle nie wymaga żadnych zabawek: wystarczy bliskość rodziców. Posiadając już dziecko, również można skutecznie oszczędzać – o czym pisaliśmy w artykule „25 sposobów na oszczędzanie pieniędzy, gdy masz małe dzieci”.
Obok stresu mogą pojawić się także zmienne nastroje. Będziesz wpadać w płacz, a za chwilę tryskać radością. Te zachowania są jednak usprawiedliwione zmianami hormonalnymi, jakie toczą się w organizmie kobiety w ciąży.
Kolejnym zaburzeniem strefy poza-fizycznej w pierwszym trymestrze ciąży, jest obniżenie zdolności zapamiętywania, na co skarży się wiele kobiet. Zapomnisz o ważnym spotkaniu czy o najważniejszej rzeczy, jaką miałaś kupić, udając się do sklepu. To normalny objaw ciąży i wszystko wróci do normy po urodzeniu dziecka.
9. tydzień ciąży – jak wzrasta waga kobiety?
W 9. tygodniu macica cały czas rośnie. Wielkość brzucha jednak pozostaje bez zmian, ale można zaobserwować lekkie zaokrąglenie w podbrzuszu. W pierwszym trymestrze masa ciała kobiety wzrasta tylko o 1,5-2 kg. Ważne, aby przyrost wagi był stopniowy i harmonijny. Zarówno zbyt wiele dodatkowych kilogramów, jak i zbyt mało, jest niewskazane w ciąży. Kobiety, które w ciąży przytyły mniej niż 10 kg, częściej rodzą wcześniaki lub dzieci o za niskiej wadze urodzeniowej – z kolei kobiety, które w ciąży nabawiły się sporej nadwagi, ryzykują tym, że dziecko będzie nadmiernie wzrastać, a same doświadczą kłopotów np. z żylakami czy obrzękami nóg. Więcej mogą przytyć osoby szczupłe, a mniej kobiety z nadwagą. Przy czym przyrost wagi powinien być największy w drugiej połowie ciąży – dopiero po 20. tygodniu.
USG w 9. tygodniu ciąży – jak wygląda dziecko?
USG nadal jest wykonywane dopochwowo. Lekarz ocenia w tej sposób parametry życiowe dziecka oraz budowę macicy. Słyszalne jest bicie serca, które wykonuje aż 165 uderzeń na minutę. Jeśli chodzi o wielkość zarodka, to wynosi ona 20-30 mm według CRL. Maluszek waży ok. 2 g.
Na USG można zobacyzć paluszki, oczy (pokrywają się one powiekami i przesuwają do przodu z boków; tworzy się tęczówka), nosek, uszy, podbródek. Dziecko ma jednak nadal zamknięte oczy (otworzą się dopiero ok. 6. miesiąca ciąży) – wygląda zatem, jakby ciągle spało, ale wcale tak nie jest. Dziecko może się intensywnie ruszać – ale mama nadal tego nie czuje. Ruchy dziecka są odczuwalne najwcześniej ok. 20. tygodnia ciąży. Podczas badania USG być może zobaczysz, jak płód energicznie prostuje i zgina nóżki.
Ryzyko poronienia w 9. tygodniu ciąży
Ryzyko poronienia maleje z każdym dniem, ale do 12. tygodnia nadal jest stosunkowo wysokie. Twoją uwagę powinno zwrócić nawet lekkie plamienie – może bowiem oznaczać zagrożenie poronieniem. Często jednak za plamieniem nie stoi żadna przyczyna i ciąża rozwija się prawidłowo – powinnaś mimo to i tak udać się do lekarza, aby wykluczyć powikłania. Inne możliwe przyczyny plamienia w 9. tygodniu ciąży to:
- schorzenia szyjki macicy, np. nadżerka lub polip,
- niedobór hormonów potrzebnych do utrzymania ciąży,
- stres.
Jeśli zauważysz u siebie plamienie, krwawienie, silny ból brzucha lub krzyża bądź skurcze, dzwoń na pogotowie – to pierwsze objawy poronienia. Jeśli do niego dojdzie, powinnaś być po opieką lekarską w szpitalu. Często poronienie można zatrzymać odpowiednimi lekami, jeśli przyjedziemy na Izbę Przyjęć w porę. Nierzadko jednak poronienia nie da się zatrzymać (wynika to np. z dużych uszkodzeń płodu).
Na co zwrócić uwagę w 9. tygodniu ciąży i jak o siebie zadbać?
- Aktywność fizyczna – zadbaj o bezpieczną aktywność fizyczną. Zalecane są lekkie ćwiczenia rozciągające. Unikaj natomiast ćwiczeń, które zwiększają ciśnienie w jamie brzusznej lub uciskają na szyjkę macicy.
- Grudki na otoczce brodawki – to guzki Montgomery’ego, które pojawiają się w ciąży. Ich zadaniem jest uelastycznienie oraz nawilżenie brodawki. Nie powinny one wzbudzać niepokoju. Jeśli Ci przeszkadzają, natłuszczaj brodawki lanoliną kosmetyczną (100% lanolina) – przyda Ci się ona później po porodzie przy początkach karmienia piersią.
- Opuchnięte i krwawiące dziąsła – to efekt działania hormonów oraz rozszerzania się naczyń krwionośnych w ciąży. Dziąsła mogą być na tym etapie opuchnięte, a nawet krwawić. To normalna kolej rzeczy. Pamiętaj jednak, aby w ciąży szczególnie dbać o higienę jamy ustnej, ponieważ problemy stomatologiczne mają niekorzystny wpływ na rozwój ciąży.
- Pielęgnacja cery – w ciąży mogą pojawić się problemy z cerą (ale u niektórych kobiet dzieje się przeciwnie – dotychczasowe problemy znikają, co jest dowodem na to, że każda ciąża jest inna). Mogą dokuczać CI wypryski czy rumieńce – to efekt działania hormonów i większej objętości krwi. Warto w tym czasie stosować lekko ściągające kosmetyki do mycia twarzy, które jednocześnie nie wysuszają cery. Nie zapominaj także o nawilżaniu skóry oraz nawadnianiu jej od wewnątrz – poprzez picie dużych ilości niegazowanej wody. Unikaj kosmetyków z retinolem – jest on szkodliwy dla płodu (czytaj etykiety – retinol bardzo często znajduje się w kosmetykach do twarzy).
9. tydzień ciąży – badania
Jesteś po pierwszych badaniach, więc jeśli wszystkie wyniki były w normie, nie musisz zgłaszać się na specjalistyczne badania. Kontrolnie możesz mierzyć sobie ciśnienie w domu oraz sprawdzać poziom cukru we krwi. W 9. tygodniu warto pomyśleć o zapisaniu się na tzw. USG genetyczne wykonywane między 11. a 14. tygodniem ciąży – to najważniejsze USG I trymestru. USG możesz wykonać z testem PAPPA, aby lepiej wykryć ewentualne wady rozwojowe u dziecka i ryzyko ich pojawienia się.
Bibliografia
- Baranowska A., Kalendarz ciąży: tydzień po tygodniu [WIDEO], 2021.
- Lesley R., Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Wydawnictwo Esterii, ss. 448.
- M. Pietryga, J. Brązert, Podstawy praktycznej ultrasonografii w ginekologii i położnictwie, Poznań 2009.
- M. Pietryga, K. Toboła, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna tom 2, nr 5: „Ultrasonograficzna ocena płodu w 5.-10. tygodniu ciąży”, Via Medica, 2017, s. 193, 195.
