39. tydzień ciąży – który to miesiąc.
39. tydzień ciąży to prawie koniec 9. miesiąca w kalendarzu ciążowym. Zapewne niecierpliwie czekasz na rozwój akcji porodowej. Może się to zdarzyć w każdej chwili i co najważniejsze, nie ma praktycznie żadnego ryzyka, jeśli dziecko urodziłoby się w tym momencie, gdyż jest już w pełni dojrzałe. Warto jednak wiedzieć, że każdy kolejny dzień w macicy to dla dziecka dodatkowa korzyść – jest to dla niego bowiem najlepsze środowisko do rozwoju, gdzie nie styka się jeszcze z drobnoustrojami świata zewnętrznego. Z tego powodu lepiej nie przyspieszać porodu domowymi sposobami, tylko czekać, aż poród rozpocznie się samoistnie. Jeśli nie nastąpi do w ciągu 10. dni od przewidywanej daty porodu, wówczas należy zgłosić się do szpitala w celu indukowania porodu – np. z pomocą oksytocyny lub balonika Foleya.
39. tydzień ciąży – brzuch i ułożenie dziecka
W 39. tygodniu ciąży główka dziecka znajduje się już bardzo nisko – wstawia się do kanału rodnego. Taka pozycja nazywa się położeniem podłużnym główkowym. Zdarza się, że dziecko ma położenie miednicowe (pośladkowe) – wówczas być może konieczne jest cięcie cesarskie.
Pod koniec ciąży brzuch wyraźnie się obniża, dzięki czemu mamie lepiej się oddycha. Z drugiej jednak strony musisz częściej odwiedzać toaletę, ponieważ główka dziecka mocniej uciska na pęcherz. Obniżenie brzucha czasami może być jednak niezauważalne aż do końca porodu.
W 39. tygodniu ciąży warto zwrócić uwagę na twardnienie brzucha – z reguły zwiastuje to zbliżający się poród, gdyż macica trenuje przed ogromnym wysiłkiem. Może się jednak zdarzyć, że twardnienie będzie bardzo mocne i przy tym nie będziemy odczuwać ruchów dziecka (lub będą one gwałtowne – może to być objaw owinięcia się dziecka pępowiną, więc należy bez zwłoki jechać do najbliższego szpitala.
Nadal powinnaś liczyć ruchy dziecka, aby wykryć ewentualne nieprawidłowości. Zarówno zbyt gwałtowna aktywność, jak i zbyt słaba, mogą oznaczać zagrożenie dla dziecka i należy wówczas jechać na izbę przyjęć.
39. tydzień ciąży – jak wygląda i rozwija się dziecko?
Na tym etapie wiele dzieci przestaje już rosnąć. Średnia waga dziecka urodzonego w 39. tygodniu ciąży wynosi od 3200 do 3800 g. Długość ciała natomiast wynosi średnio 48-52 cm. Gabaryty płodu są już więc takie, jak noworodka.
Dziecko na tym etapie ma już spore ilości tkanki tłuszczowej, przez co wygląda jak uroczy bobas.
Jest już w pełni rozwinięte i może funkcjonować poza łonem mamy, jednakże w dalszym ciągu rozwija się np. mózg, więc warto, aby pozostało w macicy jeszcze kilka dni. Ma ponadto doskonale rozwinięte zmysły: rozpoznaje głos mamy i osób, z którymi ta często przebywała w ciąży, ma dobrze rozwinięty zmysł dotyku oraz smaku. Nieco gorzej widzi – początkowo noworodki widzą bez kolorów i wyraźnych krawędzi, ale z czasem się to zmienia. Więcej na ten temat pisałam w artykule „Jak widzą noworodki?”.
39. tydzień ciąży – zmiany w organizmie mamy i objawy
Stan mamy raczej nie ulega zmianie w porównaniu do poprzedniego tygodnia. Może ona odczuwać duże zmęczenie, stres przed nadchodzącym porodem i przyjęciem nowej roli, niewyspanie. To wszystko niestety stwarza ryzyko, że złe samopoczucie i obniżony nastrój nie znikną po porodzie i może rozwinąć się nawet depresja poporodowa. Należy zatem uważać na przewlekle trwający smutek. Jeśli po porodzie tzw. „baby blues” (pojawia się ok. 2-3 dni po urodzeniu dziecka) się utrzymuje, może to być sygnał rozwijającej się depresji i wówczas powinnaś zasięgnąć porady psychologa. Szybko wykryta depresja ma większe szanse na wyleczenie. Zmniejszasz też ryzyko poważnych skutków – depresja jest bowiem chorobą śmiertelną. Ponadto niektóre kobiety po porodzie, które mają depresję, może dotknąć psychoza, która w skrajnych przypadkach prowadzi m.in. do dzieciobójstwa. Nie można zatem bagatelizować problemu.
Co jeszcze dzieje się w 39. tygodniu? Główka dziecka jest coraz niżej i coraz mocniej uciska na kość łonową – przez co trudniej jest Ci poruszać się, a nawet siedzieć czy stać – często jedyną znośną pozycją jest leżenie, a i to sprawia problemy.
Poza powyższymi, w 39. tygodniu ciąży możesz mieć biegunkę, wymioty lub nudności – to znak, że organizm oczyszcza się przed porodem. Możesz też mieć większe ilości wydzieliny z pochwy lub odejdzie czop śluzowy. Poza tym szyjka macicy może się skrócić, a nawet rozwierać.
Inne cechy charakterystyczne dla tego etapu ciąży, to m.in.:
- ulga w oddychaniu – brzuch znajduje się niżej i mniej naciska na przeponę,
- częstsze korzystanie z toalety – główka dziecka mocniej uciska na pęcherz,
- kłucie w pochwie – wynika to z tego, ze główka dziecka naciska na miednicę,
- uczucie senności i zmęczenia – na końcówce ciąży wiele kobiet ma duże problemy z zasypianiem,
- skurcze nóg – zwłaszcza w nocy,
- ból pleców,
- rwa kulszowa – ból odczuwa się w miednicy lub pośladkach, może promieniować nawet do kolana,
- bóle głowy,
- zawroty głowy i omdlenia,
- wyciek siary z piersi,
- lekka opuchlizna stóp i dłoni,
- zaparcia – powoduje je naciskają na mięśnie oraz nerwy w dole miednicy główka dziecka.
Objawy rozpoczynającego się porodu w 39. tygodniu ciąży
Wiele kobiet na tym etapie zastanawia się, czy rozpozna rozpoczynający się poród. Zapewniam Cię, że tak. Akcja porodowa zacznie się serią naprawdę silnych i bolesnych skurczy, które będą regularne i z pewnością odróżnisz je od skurczów przepowiadających. Nie ustępują one po zmianie pozycji czy ciepłym prysznicu, a wraz z upływem czasu są coraz silniejsze i występują coraz częściej.
Skurcze porodowe przypominają ponadto ból, jak na okres, ale o wiele silniejszy. Zaczynają się w górnej części brzucha i schodzą niżej, a ponadto obejmują cały brzuch. Niektóre kobiety odczuwają nawet ból w okolicach krzyża – skurcze mogą bowiem tam promieniować.
Poza skurczami, możesz zauważyć większą ilość śluzu z dróg rodnych, odejście czopa śluzowego podbarwionego krwią, ból w pachwinach, ból krocza, biegunkę.
Jak przyspieszyć poród w 39. tygodniu ciąży?
Warto poczekać z porodem jeszcze do ukończenia 40. tygodnia, ale wiele kobiet pragnie już na tym etapie rozwiązać ciążę i poznać swoje dziecko. Poród można przyspieszyć naturalnymi sposobami. Można np. spacerować (ale bez forsowania się!), gdyż taki ruch dotlenia organizm i poprawia krążenie. Poród może przyspieszyć masowanie piersi i brodawek sutkowych – pobudza się wówczas produkcję oksytocyny, a ta z kolei stymuluje macicę do skurczów. W 39. tygodniu poród może przyspieszyć także stosunek seksualny, gdyż podczas niego w macicy rośnie stężenie prostaglandyn – a te zmiękczają szyjkę macicy oraz dolną część macicy. Można także pić herbatkę z liści malin – mimo że jej działanie nie zostało udowodnione naukowo, wiele kobiet potwierdza, że w ich przypadku przyspieszyła poród (tak też było w mojej pierwszej ciąży).
Jak przebiega poród?
W 39. tygodniu ciąży jest już ostatni dzwonek na edukację w zakresie przebiegu porodu. Jeśli nie uczęszczałaś do szkoły rodzenia, powinnaś koniecznie zorientować się, jak przebiega poród i jakie są jego etapy. Pamiętaj, że lepsze przygotowanie pomoże Ci zminimalizować stres – który będzie naprawdę wysoki, gdy wybije „godzina zero”.
Za rozpoczęcie akcji porodowej uznaje się pojawienie się regularnej czynności skurczowej macicy – czyli występowanie 1 skurczu na 10 minut (lub częściej), co trwa min. 30 minut. Innym momentem, który może być uznany za początek porodu, jest odpływanie płynu owodniowego. Obie sytuacje stanowią pierwszy etap porodu, który może trwać od kilku do kilkunastu godzin – a nawet dłużej.
Zarówno regularne skurcze, jak odpływanie wód płodowych, wymaga jak najszybszego przyjazdu na izbę przyjęć, najlepiej położniczą.
Drugi okres porodu rozpoczyna się, gdy szyjka jest skrócona i w pełni rozwarta, czyli rozwarcie osiągnęło 10 cm. Zanim nastąpi takie rozwarcie, ból może być już na bardzo wysokim poziomie (niektóre kobiety uważają, że właśnie ten okres porodu jest najbardziej bolesny). Okres ten powinien trwać do 2. godzin i w tym czasie dziecko układa się bokiem, a główka mocno przygina się do klatki piersiowej. W trakcie przesuwania się przez kanał rodny, główka obraca się twarzą do kręgosłupa mamy. Gdy główka pojawi się na zewnątrz, jej tył opiera się o spojenie łonowe oraz odgina. Gdy główka się urodzi, dziecko odwróci się twarzą w kierunku uda mamy i zaczną rodzić się barki. Gdy to nastąpi, praktycznie w kilka sekund rodzi się całe ciało dziecka.
Obecne standardy pozwalają, aby noworodek od razu po urodzeniu – jeszcze zanim zostanie przecięta pępowina – został położony na piersiach mamy i zaczął pobierać pokarm. Sama pępowina nie zostaje ponadto przecięta od razu – tylko po ustaniu jej tętnienia.
Lekarz ocenia od razu po porodzie ogólny stan zdrowia dziecka na podstawie skali Apgar. Jest szybki sposób na ocenę kondycji dziecka i stanu po porodzie. Neonatolog poddaje ocenie m.in. kolor skóry, napięcie mięśni, płacz, zachowanie dziecka, tętno, czynności oddechowe. Jeśli dziecko otrzyma mniej niż 8 punktów, jest potrzeba pomocy medycznej, gdyż taka ocena wskazuje na stan zagrażający zdrowiu noworodka.
Skala ta nie determinuje późniejszego rozwoju dziecka czy problemów zdrowotnych. Jej celem jest szybka ocena konieczności udzielenia pomocy noworodkowi. Jeśli lekarze nie mają zastrzeżeń co do zdrowia dziecka, mama może przytulić Maleństwo. Teraz rozpoczyna się trzeci okres porodu – należy urodzić łożysko. Ten etap zwykle przebiega bezboleśnie i szybko – w ciągu 30 minut. Po narodzinach łożyska lekarze sprawdzają stan krocza i jeśli jest potrzeba, muszą jeszcze założyć szwy.
Przez 2 godziny po porodzie mama zostaje z dzieckiem na sali porodowej, gdzie jest monitorowana. Później dziecko zostaje przewiezione na badania, a mama na salę poporodową, gdzie niedługo położne przyniosą jej noworodka pod opiekę.
Bibliografia
- Czajkowski K, Szymański W. Położnictwo Rudolfa Klimka. Nowy Targ: Zakład Poligraficzny MK, 2008.
- Gadzinowski J, Bręborowicz G H. Rekomendacje postępowań w medycynie perinatalnej. Wyd. III. Poznań: Ośrodek Wydawnictw Naukowych, 2002.
- Czajkowski K., Rekomendacje Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące opieki okołoporodowej i prowadzenia porodu, 2009.
- Zasada J., Ciąża, poród i połóg, Ateneum Przegląd Familiologiczny, Gdańsk 2013.
- Bień A. (red.), Opieka nad kobieta ciężarną, Wydawnictwa Lekarskie PZWL, Warszawa 2009.
