12. tydzień ciąży – który do miesiąc w kalendarzu ciąży?
12. tydzień ciąży to tak naprawdę 10. tydzień od zapłodnienia – jednakże ciąża jest liczona od pierwszego dnia ostatniej miesiączki. 12. tydzień to jeszcze trzeci miesiąc ciąży, ale już a kilka dni wkroczysz w czwarty miesiąc i drugi, najprzyjemniejszy trymestr – najprzyjemniejszy, ponieważ ustępuje większość dolegliwości ciążowych, przybywa energii i wzrasta ochota na seks. Zmniejsza się także mocno ryzyko straty ciąży w wyniku poronienia.
Czy widać już brzuch?
W 12. tygodniu ciąży brzuch może już się uwidaczniać – zwłaszcza, jeśli nie jest to Twoja pierwsza ciążą. Powiększona macica może wystawać powyżej spojenia łonowego – ma obecnie wielkość pokaźnego grejpfruta. Od tego momentu brzuch będzie rosnąć coraz szybciej. Ponadto ciążę będzie widać nie tylko po brzuchu, ale i… cerze! Stanie się ona zaróżowiona i nabierze blasku. Dla osób z zewnątrz będziesz „promienieć”. To jeszcze czas, gdy ciąża nie jest męcząca (nie masz dużego brzucha i możesz swobodnie się poruszać, a ponadto znikają przykre dolegliwości pierwszego trymestru) – niektórzy uważają, że II trymestr to najprzyjemniejszy okres ciąży.
Jak wygląda i rozwija się dziecko w 12. tygodniu ciąży?
Dziecko ma już ok. 6,3 cm długości ciemieniowo-siedzeniowej (CRL). Waży około 14 g. Potrafi już „skakać” i odbijać się od ścian macicy rękami – ale nadal matka nie czuje jego ruchów. Wykształciły się już narządy płciowe – jednak prawdopodobnie są one jeszcze za małe, aby je uwidocznić na obrazie USG.
W tym tygodniu powstają gruczoły produkujące ślinę oraz otwór odbytu, a także kończy się rozwój strun głosowych. Żebra i kręgi kostnieją, a nerki zaczynają produkować mocz – jest on wydalany do płynu owodniowego. Kora nadnerczy z kolei zaczyna produkcję hormonów.
W 12. tygodniu rozwija się odruch połykania i pojawiają się pierwsze nieregularne ruchy klatki piersiowej, a także ruchy nabierania oraz wypierania wód płodowych. Kształtuje się też odruch ssania.
Co ciekawe, na tym etapie dziecko intensywnie rozwija się emocjonalnie: potrafi nie tylko ssać kciuk, ale i poruszać się w reakcji na bodźce zewnętrzne. Czuje, gdy dotykasz brzuch i często na ten dotyk odpowiada. Odczuwa ponadto ból i potrafi płakać.
Dziecko w 12. tygodniu posiada pięknie ukształtowaną twarz: jest już zaznaczona linia nosa i brody. Z tego powodu na obrazie USG na tym etapie zobaczysz małego człowieczka z krwi i kości – zwłaszcza, jeśli lekarzowi uda się wykonać zdjęcie z profilu.
Dochodzi ponadto do dalszego rozwoju mózgu dziecka. Pojawiają się zawiązki paznokci. Płód potrafi już połykać płyn owodniowy, a nerki pełnią już funkcję wydalniczą oraz produkują mocz. Wykształcone są już też jelita – występują w nich nawet ruchy robaczkowe. Ponadto w 12. tygodniu dochodzi do zrastania się podniebienia – przez co twarz coraz bardziej przypomina buzię noworodka; ramiona i nogi są w pełni uformowane. Przysadka mózgowa potrafi już wytwarzać hormony. Szpik kostny z kolei wytwarza białe krwinki – dzięki nim oraz dzięki przeciwciałom otrzymanym od matki, dziecko będzie mogło walczyć z zarazkami po urodzeniu. Na tym etapie pępowina jest już w pełni ukształtowana, ale nadal będzie się wydłużać, aż do końca ciąży.
12. tydzień ciąży – zmiany w organizmie mamy oraz dolegliwości
W 12. tygodniu zwykle dolegliwości charakterystyczne dla pierwszego trymestru w pełni ustępują. Większość kobiet czuje się znacznie lepiej – wzrasta też poziom energii, ale dopiero pod koniec tego tygodnia. Do tego czasu pojawi się uczucie zmęczenia i wyczerpania, co jest spowodowane tworzeniem się łożyska. Dużo odpoczywaj w tym czasie i nie obwiniaj się o lenistwo – słuchaj potrzeb swojego organizmu, ponieważ tworzy się w nim aktualnie nowe życie!
Kończy się czas porannych nudności i powraca apetyt. Możesz także odczuć wyostrzenie zmysłów. Często w tym okresie kobiety dostrzegają nowe smaki w znanych im dobrze potrawach lub piękne zapachy w codziennym otoczeniu. Czasem jednak wyostrzone zmysły odwracają się przeciwko przyszłej mamie i prowadzą do ponownych, porannych nudności. Istotne jest wówczas częste wietrzenie pomieszczeń.
Nadal progesteron jest na zwiększonym poziomie, co powoduje niekiedy wiotczenie mięśni wpustu żołądka – to natomiast prowadzi do uczucia zgagi i pieczenia w przełyku. Unikaj pokarmów, które zwiększają produkcję kwasów żołądkowych, np. kawy, czekolady, mleka czy ostrych przypraw. Może ponadto dokuczać Ci zwiększone wydzielanie śliny i nieprzyjemny zapach z ust. Myj wtedy częściej zęby i stosuj cukierki miętowe jako formę odświeżania oddechu.
W 12. tygodniu może pojawić się obfita wydzielina z pochwy, co jest związane ze zmieniającymi się poziomami hormonów płciowych – nie jest to zatem powód do niepokoju. Zakładaj w tej sytuacji wkładki i często je zmieniaj, aby nie doprowadzić do infekcji.
W 12. tygodniu intensywnie wzrasta łożysko – może to powodować gwałtowne wahania poziomu cukru we krwi, które objawiają się m.in. bólami i zawrotami głowy. Aby tego uniknąć, jedz powoli, w małych ilościach, ale często. Unikaj potraw złożonych z cukrów prostych – te gwałtownie podnoszą poziom cukru we krwi. Zastąp słodycze i jasne pieczywo warzywami i chudym mięsem.
Pod koniec pierwszego trymestru wiele kobiet doświadcza wzrostu libido, co jest przyjemnym objawem tego etapu ciąży. Jeśli lekarz nie widzi przeciwwskazań, możesz uprawiać seks bez obaw o zdrowie dziecka.
Nieprzyjemnym natomiast objawem mogą być zmiany na skórze – zwiększa się bowiem wydzielanie melaniny, która powoduje ciemnienie pieprzyków, piegów czy brodawek sutkowych. Ponadto powiększająca się macica i hormony działające rozluźniająco na miednicę sprawiają, że mogą pojawić się pierwsze rozstępy. Aby temu zapobiec, zainwestuj w dobrej jakości kosmetyki dla kobiet w ciąży przeciwko rozstępom. Ważne, aby miały bezpieczny skład – nie zawierały np. retinolu. Rozstępy mogą pojawić się na udach, brzuchu i piersiach – dlatego warto smarować codziennie wszystkie te strefy.
Na tym etapie możesz zacząć przybierać na wadze i zauważyć powiększenie obwodu bioder – to normalna kolej rzeczy i nie powinnaś się tym przejmować.
Niepokojące objawy w 12. tygodniu ciąży
Niepokój powinna wzbudzić zmiana konsystencji lub zabarwienia wydzieliny z pochwy lub przykry zapach – mogą to być zwiastuny infekcji pochwy lub szyjki macicy, co wymaga szybkiej konsultacji lekarskiej i wdrożenia leczenia.
Powodem do niepokoju mogą być ponadto plamienia z dróg rodnych, ale nie zawsze. Mimo to, każde plamienie powinnaś zgłosić lekarzowi, zwłaszcza takie, które trwa kilka dni. Jeśli przerodzi się w krwawienie lub gdy poczujesz silny ból skurczowy w podbrzuszu, należy jak najszybciej udać się na izbę przyjęć. Krwawienie i ból w podbrzuszu mogą być zwiastunek rozpoczynającego się poronienia lub ciąży pozamacicznej – a ciąża pozamaciczna jest bezpośrednim zagrożeniem dla życia matki i wymaga natychmiastowej interwencji medycznej.
Pod koniec pierwszego trymestru możesz być bardziej narażona na rozwój infekcji intymnych, za co odpowiadają hormony. Jeśli zauważysz inny zapach wydzieliny z pochwy czy zmianę wyglądu śluzu, idź do lekarza, ponieważ infekcje intymne przyczyniają się do problemów z ciążą – mogą doprowadzić m.in. do zakażenia dziecka, podwyższyć ryzyko poronienia czy spowodować przedwczesny poród. Do infekcji intymnych w ciąży należą:
- Grzybica – jej objawami są serowate, grudkowate upławy oraz swędzenie, a nawet pieczenie okolic intymnych.
- Bakteryjna waginoza – objawia się wodnistymi upławami o rybim zapachu, ale może też przebiegać bezobjawowo.
- Chlamydioza – objawia się nietypowymi upławami, bólem podbrzusza oraz pieczeniem podczas oddawania moczu.
- Rzęsistkowica – objawia się pienistymi upławami o zielonkawej barwie. Może jej towarzyszyć świąd okolic intymnych oraz pieczenie.
Jakie badania wykonać w 12. tygodniu ciąży?
W 12. tygodniu powinnaś wykonać przede wszystkim przesiewowe USG genetyczne. To nieinwazyjne badania prenatalne, które przebiegają, jak zwykłe USG, ale są dokładniejsze i trwają dłużej. Lekarz ocenia m.in. rozmiary czaszki, kości udowej czy przezierność karkową – dzięki temu jest w stanie stwierdzić, czy u płodu występują zaburzenia rozwojowe i wady genetyczne. Można stwierdzić na tym etapie m.in. trisomie płodu (13, 18 i 21). Lekarz ocenia ponadto ryzyko wad genetycznych i na podstawie wyniku zleca kolejne badania (o ile uzna, że są potrzebne).
Poza USG genetycznym, warto wykonać inne badania prenatalne, np. test PAPPA. Jest on zalecany przede wszystkim w ciążach o większym ryzyku wad genetycznych. Badania są refundowane po 35. roku życia. Można je też wykonać prywatnie – kosztują od 200 do 250 zł. Jest to badanie nieinwazyjne. Badania inwazyjne, takie jak amniopunkcja, wykonuje się dopiero po badaniach nieinwazyjnych, które nie stanowią żadnego ryzyka dla matki i dziecka. Amniopunkcja natomiast polega na pobraniu płynu owodniowego przez powłoki brzuszne, co wiąże się z ryzykiem. Badanie to jednak daje prawie 100% pewności co do potwierdzenia lub wykluczenia chorób genetycznych dziecka – mając tę wiedzę możemy przygotować się (my – rodzice oraz zespół medyczny) do przyjścia na świat chorego dziecka – co zwiększa szanse przeżycia oraz jakość życia w przyszłości.
Do rozważenia pozostaje także wykonanie badania wolnego płodowego DNA – to badanie nieinwazyjne polegające na pobraniu krwi od matki oraz jej analizie. Otrzymujemy wówczas wynik z szacunkiem ryzyka wystąpienia chorób genetycznych. Zostaje także potwierdzona płeć dziecka. Jest to jednak badanie przesiewowe, a nie diagnostyczne – ocenia ryzyko wystąpienia wybranych chorób. Badanie jest refundowane dla osób z grup ryzyka, ale możliwe jest też jego wykonanie prywatnie – cena waha się w okolicach 2000-2600 zł.
Bibliografia
- Baranowska A., Kalendarz ciąży: tydzień po tygodniu [WIDEO], 2021.
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej.
- Rekomendacje Sekcji Ultrasonografii Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w zakresie przesiewowej diagnostyki ultrasonograficznej w ciąży o przebiegu prawidłowym – 2020 r.
