Jak przygotować się do porodu siłami natury?

Po co przygotowywać się do porodu?

Natura nie bez powodu daje organizmowi kobiety aż 9 miesięcy, zanim na świat przyjdzie upragnione Maleństwo. Ciało kobiety musi bowiem odpowiednio przygotować się do porodu, aby ten przebiegł z jak najmniejszym ryzykiem komplikacji. Jakich? Jeśli np. mamy zbyt słabe mięśnie Kegla i brzucha, albo nie nauczyłyśmy się odpowiednio oddychać, by wspomagać poród, o wiele trudniej będzie nam efektywnie przeć, a to oznacza, że poród się wydłuży, będzie bardziej bolesny, a z każdą godziną dodatkowo będzie wzrastać ryzyko powikłań dla płodu – jeśli bowiem ten znajduje się zbyt długo bez wód płodowych lub w kanale rodnym, może dojść do niebezpiecznego dla życia niedotlenienia. W takiej sytuacji lekarze decydują o inwazyjnych metodach, takich jak zastosowanie kleszczy czy cięcie cesarskie. Okazuje się, że w wielu przypadkach można takich komplikacji uniknąć, przygotowując ciało (i psychikę) do urodzenia dziecka siłami natury. Mamy na to aż 9 miesięcy. W jaki sposób konkretnie można się przygotować? Odpowiedzi znajdziecie w dalszej części artykułu.

Poniższe metody oczywiście nie wyczerpią tematu przygotowania organizmu do porodu czy też nie są uniwersalne – nie sprawdzą się u każdego i w każdej sytuacji. Warto zatem uzyskać więcej szczegółowych informacji, aby dobrać odpowiedni sposób dostosowany do swoich możliwości, z pomocą lekarza ginekologa, fizjoterapeutki uroginekologicznej. Taką pomoc zapewne jest w stanie udzielić także doświadczona położna lub doula.

Przygotowanie do porodu: nauka oddychania

Bardzo istotne jest opanowanie ćwiczeń oddechowych – oddech odgrywa bowiem kluczową rolę podczas porodu (naprawdę, oddech jest niezwykle ważny, o czym sama przekonałam się podczas własnego porodu – cała akcja zaczęła iść właściwym torem, gdy zaczęłam prawidłowo oddychać, także warto skupić się na tym aspekcie). Szczególnie ważne jest prawidłowe ustawienie oraz aktywność przepony. Musimy nauczyć się aktywować mięsień poprzeczny brzucha, aby uruchomić tzw. oddech przeponowy (dolnożebrowy). Tego rodzaju oddech umożliwia najlepsze dotlenienie wszystkich narządów organizmu, a tama przepona świetnie stabilizuje tułowie. Skupienie się na oddechu przeponowym może ponadto nieco znieczulać ból porodowy.

Jak nauczyć się prawidłowo oddychać, aby wspomagać poród? Najważniejsza jest pozycja dolnych żeber. Jeśli np. mamy wady postawy, albo błędne nawyki związane z posturą – np. wciąganie brzucha na tzw. żółwika – prowadzi to do rotacji zewnętrznej dolnych żeber w stosunku do miednicy. Oznacza to, że żebra są ustawione nieco w pozycji do góry i do przodu – a pozycja ta uniemożliwia w praktyce przeponie pracę w zakresie prawidłowego, pełnego ruchu. Konsekwencją tego jest niewłaściwa praca mięśni brzucha. Zatem aby nauczyć się oddychać torem dolnożebrowym, musimy zadbać o zniwelowanie ewentualnej wady postawy czy nieprawidłowych nawyków posturalnych – w taki sposób, aby klatka żebrowa była umiejscowiona dokładnie powyżej oraz dokładnie równolegle względem miednicy. Wówczas dopiero możemy przejść do ćwiczeń oddechowych – będziemy w tym miejscu pracować nad tzw. oddechem 360⁰, ponieważ podczas niego widoczne jest rozszerzanie się dolnych żeber we wszystkich kierunkach. Ćwiczenie oddechowe należy powtarzać w różnych pozycjach, natomiast ruchy żeber możemy kontrolować przykładając do nich dłonie lub patrząc w lustro.

Poza oddechem przeponowym, dla kobiet w ciąży bardzo istotny powinien być także oddech torem brzusznym. Podczas niego dochodzi m.in. do aktywowania poprzecznego mięśnia brzucha – a ten jest niebagatelny w regeneracji powłok brzusznych po porodzie. Ćwiczenia tego rodzaju oddechu pozwalają zatem na szybszą regenerację po porodzie. Uznawane są za bezpieczne i są wskazane jako pierwsze dopuszczalne ćwiczenia do wykonywania po porodzie. Jak ćwiczyć te mięśnie? Aktywacja jest prosta: podczas wdechu należy niejako napełnić brzuch powietrzem – niczym balonik – po czym podczas wydechu delikatnie podciągamy brzuch do góry (pępek).

Przygotowanie do porodu: nauka parcia

Parcie to jeden z najważniejszych elementów porodu, który pojawia się w drugiej fazie. Parcie może być wspomagane przez położoną wraz ze wstrzymywaniem oddechu lub spontanicznie – bez niego. Pozycja podczas parcia musi być dla nas wygodna i co istotne, może być zmieniana podczas rodzenia. Obecne zalecenia wskazują, aby opóźniać fazę parcia aż do odczucia przez kobietę rodzącą wyraźnego sygnału, którym jest ucisk na dno miednicy, przypominający rychłą potrzebę wypróżnienia. Dzięki takiemu postępowaniu można skrócić fazę aktywnego parcia, która jest bardzo wyczerpująca dla rodzącej.

Nie zalecane jest też długotrwałe wstrzymywanie oddechu w fazie parcia – może to spowodować zmniejszony transport krwi do łożyska, co z kolei niesie za sobą wiele negatywnych konsekwencji dla dziecka. Według położnych, zwykle wystarczają 3-4 aktywne parcia trwające od 6 do 8 sekund na jeden skurcz. W ciąży powinno się ćwiczyć aktywne napinanie mięśni brzucha podczas jednoczesnego rozluźnienia mięśni dna miednicy i pośladków.

Przygotowanie do porodu: masaż krocza

Częstym urazem porodowym jest pęknięcie lub nacięcie krocza. Od około 36. tygodnia ciąży dopuszczalne jest włączenie masażu krocza wykonywanego codziennie. Można go wykonywać samodzielnie lub z pomocą partnera. Konieczne jest zastosowanie środków nadających poślizg, przy czym muszą one być zalecane dla kobiet w ciąży. Takimi środkami są np. niektóre naturalne olejki (migdałowy, kokosowy, oliwa z oliwek).

Jak wykonać masaż krocza przygotowujący do porodu? Przede wszystkim zadbajmy o odpowiednią higienę, aby nie dopuścić do ewentualnej infekcji. Koniecznie trzeba zadbać o czyste dłonie i krótko obcięte paznokcie. Pozycja ciała powinna ponadto umożliwiać rozluźnienie mięśni dna miednicy. Masaż wykonujemy umieszczając kciuki wewnątrz pochwy na ok. 2,5-4 cm. Z tego miejsca lekko uciskamy tylną ścianę pochwy, przeciągając palec w kierunku odbytu – aż poczujemy delikatne rozgrzewanie i rozciąganie. Masaż kontynuujemy wykonując ruchy na kształt litery U.

Regularnie wykonywany masaż pozwala zwiększyć elastyczność mięśni krocza, co zmniejsza ryzyko uszkodzenia krocza w wyniku pęknięcia samoistnego lub kontrolowanego nacięcia. Dodatkowo badania wskazują, że masaż krocza podczas I i II fazy porodu pozwala skrócić akcję porodową podczas II fazy!

Przygotowanie do porodu: aktywność fizyczna

Polskie Towarzystwo Ginekologiczne i wiele innych eksperckich instytucji zaleca, aby kobiety w ciąży ćwiczyły minimum 150 minut tygodniowo, przy czym powinny to być sesje ok. 30-minutowe 5 razy w tygodniu. Istotne jest przy tym, że kobiety, które przed ciążą w ogóle nie ćwiczyły, powinny zacząć od 3 sesji tygodniowo, trwających po 15 minut. Jak aktywność fizyczna w ciąży może pomóc podczas porodu? Przede wszystkim zmniejsza ryzyko komplikacji okołoporodowych, ryzyko przedwczesnego porodu oraz konieczności podjęcia cięcia cesarskiego. Przyczynia się także do skrócenia czasu trwania akcji porodowej. Jest ponadto wiele korzyści niezwiązanych z porodem, takich jak:

• obniżanie ciśnienia krwi,

• poprawa wentylacji płuc w ciąży,

• zwiększenie wydolności organizmu,

• mniejsze ryzyko bólów kręgosłupa,

• mniejsze ryzyko obrzęków nóg,

• poprawa rozwoju płodu.

Do podejmowania ćwiczeń w ciąży istnieje jednak kilka przeciwwskazań, dlatego przed rozpoczęciem trenowania powinno się każdorazowo skonsultować decyzję z lekarzem prowadzącym, aby ocenił, czy nie występują przeciwwskazania. Najczęściej z ćwiczeń w ciąży trzeba zrezygnować, jeśli mamy nadciśnienie tętnicze, niekontrolowaną cukrzycę lub inne choroby układu sercowo-naczyniowego, mamy za sobą poronienia lub przedwczesny poród. Przeciwwskazaniem do ćwiczeń jest także ciąża bliźniacza (po 28. tygodniu) lub trojacza (od początku ciąży).

Nawet jeśli nie występują u nas żadne przeciwwskazania, ćwiczenia w ciąży trzeba wykonywać z głową. Co to oznacza? Kobiety ciężarne nie powinny uprawiać sportów kontaktowych oraz aktywności, które niosą za sobą ryzyko upadku. Specjaliści odradzają m.in. sporty zespołowe, jazdę na rowerze, bieganie po nierównościach. Nie powinno się ponadto wykonywać ćwiczeń w leżeniu na brzuchu, gdyż grozi to niedokrwieniem płodu. Jakie aktywności natomiast można wykonywać? W ciąży poleca się m.in. ćwiczenia wzmacniające grzbiet, nogi i mięśnie dna miednicy, trenowanie jogi lub pilatesu, treningi w wodzie, spacery, jazda na rowerku stacjonarnym.

Bibliografia

• G. A. L. Davies, L. A. Wolfe, M. F. Mottola, and C. MacKinnon, “No. 129-Exercise in Pregnancy and the Postpartum Period,” J. Obstet. Gynaecol. Canada, vol. 40, no. 2, pp. e58–e65, Feb. 2018.

• G. Demirel and Z. Golbasi, “Effect of perineal massage on the rate of episiotomy and perineal tearing,” Int. J. Gynecol. Obstet., vol. 131, no. 2, pp. 183–186, Nov. 2015.

• R.-J. Shei, R. L. Dekerlegand, K. A. Mackintosh, J. D. Lowman, and M. A. McNarry, “Inspiration for the Future: The Role of Inspiratory Muscle Training in Cystic Fibrosis,” Sport. Med. – Open, vol. 5, no. 1, p. 36, Dec. 2019.