Ząbkowanie - objawy. Co świadczy o ząbkowaniu, a co jest BZDURĄ? Fakty i mity

Objaw ząbkowania - niemowlę gryzie gryzak chłodzący

Objawy ząbkowania mogą zacząć rozwijać się już na długo przed pojawieniem się ząbka. To nie tylko ślinotok czy brak apetytu, ale i wiele innych, częsty nieoczywistych objawów. Jak rozpoznać, że dziecko ząbkuje i odróżnić od innych dolegliwości? Które objawy mylnie przypisywane są ząbkowaniu i błędnie powielane przez masę serwisów internetowych? Zobaczcie fakty i mity na temat objawów tego procesu.

Ząbkowanie u dzieci: kiedy niemowlęta zaczynają ząbkować?

Ząbkowanie z reguły rozpoczyna się u niemowląt w okolicach 4-5. miesiąca życia, ale warto wspomnieć, że pierwsze zęby mleczne dziecka zaczynają się tworzyć już w 6. tygodniu życia płodowego! Noworodki nie posiadają jeszcze widocznych zębów, ale są one w pełni wykształcone - przy czym stopniowo pokrywają się szkliwem. Zakończenie procesu szkliwienia prowokuje z kolei wykształcenie się korzeni zębów. W efekcie wyrzynanie się zębów mlecznych ma miejsce dopiero po kilku miesiącach życia.

Z reguły między 3. a 9. miesiącem wyżynają się dolne jedynki, a do 12. miesiąca górne. Od 9. do 13. miesiąca pojawiają się dolne i górne dwójki, a od 10. do 18. - dolne i górne czwórki. Między 15. a 20. miesiącem wychodzą dwójki, a w okresie od 22. do 33. miesiąca - piątki.

Objawy ząbkowania u niemowląt i dzieci, czy co NAPRAWDĘ świadczy o wyrzynaniu się ząbków?

Często pierwsze objawy ząbkowania mają miejsce już na kilka miesięcy przed pierwszymi ząbkami. Z reguły symptomy są widoczne i łatwo można rozpoznać, że dziecku wyrzynają się ząbki, chociaż u niektórych dzieci proces ten nie przebiega tak boleśnie i wówczas moment ząbkowania można przegapić. Jeśli Twoje dziecko przechodzi ząbkowanie bezobjawowo, powinnaś się naprawdę cieszyć. Większości Maluchów jednak pojawianie się pierwszych ząbków istotnie doskwiera. Jakie są wówczas objawy - typowe i nietypowe? Które objawy rzeczywiście wynikają z ząbkowania, a nie np. z rozwijającej się infekcji? Wyjaśniam poniżej.

FAKT: Drażliwość i potrzeba bliskości

Pierwsze objawy tego, że zaczynają wyrzynać się zęby mleczne, nie zawsze jednoznacznie wskazują na ten proces. Maluch staje się niespokojny, drażliwy, marudny - a powodów takiego stanu może być tysiąc. Dlatego też jeśli zauważysz takie objawy, nadal obserwuj Malca i nie wyciągaj pochopnych wniosków. Równie dobrze marudność może wynikać np. z rozwijającej się infekcji, jak i skoku rozwojowego czy dyskomfortu (fizycznego lub psychicznego). Nie mniej jednak ząbkowanie jest procesem bolesnym, dlatego Maluch staje się rozdrażniony, ma problemy ze spaniem, chce być ciągle noszony, bujany, przytulany. Można zatem uznać, że drażliwość i niepokój to jedne z objawów charakterystycznych dla ząbkowania (ale mogących wskazywać także na inne przyczyny).

FAKT: Ślinienie się z powodu ząbkowania

To chyba najbardziej charakterystyczny objaw ząbkowania. Dziecko ma chęć wkładania do buzi wszystkiego, co znajduje się w zasięgu małych rączek. Wraz ze wzmożonym ślinieniem się widoczne są zaczerwienione i rozpulchnione dziąsła.

FAKT: Ząbkowanie a brak apetytu

Dziąsła podczas ząbkowania bolą, są tkliwe - nic więc dziwnego, że dziecko odmawia jedzenia, zwłaszcza pokarmów stałych. Brak apetytu to zatem jeden z charakterystycznych objawów tego, że zaczyna się ząbkowanie, natomiast może również wskazywać na rozpoczynającą się infekcję - dlatego konieczne jest baczne obserwowanie dziecka w kierunku innych objawów chorobowych.

Warto w tym miejscu wspomnieć, że są niemowlęta (głównie przed rozpoczęciem rozszerzania diety), które podczas ząbkowania nie cierpią na brak apetytu, a nawet domagają się piersi lub butelki częściej! Picie mleka (zwłaszcza z piersi) może bowiem dzięki ssaniu uśmierzyć ból i zadziałać kojąco.

FAKT: Wysypka z powodu wyrzynania się zębów mlecznych

Wysypka może pojawić się podczas ząbkowania wokół ust, na szyi oraz brodzie, co wynika ze wzmożonego ślinienia się - a ślina podrażnia delikatną skórę. Dodatkowo dziecko często wkłada ręce do buzi, dlatego o wysypkę jeszcze łatwiej. Należy jednak pamiętać, że wysypka, która pojawia się poza okolicą ust, nie wynika z ząbkowania - należy wówczas szukać przyczyny gdzie indziej (infekcji, trądziku niemowlęcym, atopowym zapaleniu skóry itd.).

FAKT: Stan podgorączkowy przy ząbkowaniu

Uwaga - nie gorączka! Stan podgorączkowy nie przekracza 38,5 st. C. Może pojawić się w trakcie ząbkowania w wyniku stanu zapalnego w dziąśle, jeśli ząb próbuje się przebić, ale ma z tym problem i zaczyna rozwijać się zapalenie. Zwykle jednak nie mija doba (max. dwie) i ząbek się przebija, a wraz po stanie podgorączkowym nie ma śladu.

Co nie jest objawem ząbkowania, ale może z nim współwystępować?

W Internecie znajdziemy masę artykułów, w których autorzy rozpisują się o takich objawach ząbkowania, jak gorączka czy wymioty. Okazuje się, że nie wynikają one z ząbkowania i nie można ich absolutnie bagatelizować. Aczkolwiek faktem jest, że nierzadko występują wspólnie z ząbkowaniem, co jest wynikiem łatwiejszej organizmu podatności na patogeny chorobotwórcze.

MIT: Ząbkowanie a wymioty

Niestety wiele serwisów, które mają miano poważnych i opiniotwórczych, powiela błędne informacje, jakoby ząbkowanie powodowało wymioty - dając jednocześnie do zrozumienia, że jest to normalny objaw, który można zbagatelizować. Nie ma absolutnie żadnych badań dowodzących na to, że dzieci ząbkujące z tego powodu wymiotują (analiza badań z ośmiu krajów!). Wymioty jednak mogą wystąpić JEDNOCZEŚNIE z objawami ząbkowania, ale nie są z tym procesem powiązane. Co prawda ślinotok może podrażnić żołądek, ale nie do tego stopnia, aby dziecko wymiotowało. Z czego zatem wynikają wymioty w trakcie ząbkowania? To najpewniej wynik CHOROBY, takiej jak infekcja wirusowa lub bakteryjna, zakażenie układu moczowego, jelitówka, infekcja ucha - przyczyn jest jeszcze więcej, ale powodem nie jest ząbkowanie, ale toczący się w organizmie nieprawidłowy, chorobowy stan. A taki nietrudno, gdy dzieci starają się złagodzić ból poprzez masowanie dziąseł brudnymi rączkami i zabawkami, które mogą być pełne bakterii. Niekiedy przyczyną wymiotów jest alergia pokarmowa lub nietolerancja, ale aby to stwierdzić, potrzebna jest szersza obserwacja.

MIT: Ząbkowanie a gorączka

Jeśli dziecko ma powyżej 38,5 st. C lub temperatura utrzymuje się dłużej (np. 3 dni), zapewne nie wynika to z ząbkowania. Znane nam dzisiaj badania całkowicie wykluczają związek tak wysokiej temperatury z ząbkowaniem. Owszem, może wystąpić stan podgorączkowy, ale tylko do temp. 38,5 st. C i na krótko (np. 1-2 dni). Skąd zatem opowieści rodziców, którzy mówią o tym, że ich dzieci gorączkują do 40. st. C podczas wyrzynania się ząbka? Jaki jest powód wysokiej temperatury przy ząbkowaniu? Odpowiedź wskazuje na taką samą przyczynę, jak przy poprzednim punkcie: prawdopodobnie jest to wynik infekcji. Podczas ząbkowania nietrudno o chorobę, ponieważ Maluch ma przekrwione dziąsła, bierze wszystko do buzi i daje tym samym lepszy dostęp wszelkim patogenom. Niezwykle łatwo jest wtedy o infekcję bakteryjną czy wirusową, która przebiega z gorączką.

MIT: Biegunka podczas ząbkowania

W wiarygodnych badaniach nie wykazano związku (podobnie jak z gorączką i wymiotami) pomiędzy ząbkowaniem a występowaniem biegunki. I znowu wiele portali rozpisuje się o "biegunce przy ząbkowaniu", podczas gdy nie jest to objaw wyrzynania się zębów. Tak samo, jak w przypadku gorączki czy wymiotów, biegunka może zbiec się w czasie z ząbkowaniem i być wynikiem INFEKCJI. Należy zatem udać się do lekarza, szczególnie w przypadku najmłodszych dzieci, ponieważ bardzo łatwo o odwodnienie (zwłaszcza u niemowląt). Zdarzają się nawet przypadki śmierci od odwodnienia spowodowanego biegunką u małych dzieci (i to w ciągu jednej doby!). Jedyną ewentualnością, że dziecko może mieć bardziej luźną kupkę przy ząbkowaniu, to podawanie bardziej płynnych pokarmów (np. mleka zamiast posiłku stałego, którego dziecko odmawia - a jeść musi, więc podajemy wtedy awaryjnie mleko), co również nie wynika stricte z ząbkowania, ale z diety.

MIT: Katar przy ząbkowaniu

O katarze przy ząbkowaniu pisałam tutaj - odsyłam do lektury, jeśli jesteście zainteresowani tym tematem. To kolejny "objaw" z serii objawów wynikających z sytuacji współistniejących z ząbkowaniem, a nie z samego ząbkowania. Kiedyś np. usłyszałam od znajomej, że przy wyrzynaniu się konkretnie trójek górnych, pojawia się katar - ponieważ coś jest tam fizjologicznie powiązane, jakieś kanaliki, nerwy (nie mam pojęcia) i że to normalny objaw ząbkowania na tym etapie. Oczywiście jest to bzdura - katar nie ma nic wspólnego z ząbkowaniem, nie ma takiej możliwości. Może być jedynie wynikiem INFEKCJI, która rozwija się JEDNOCZEŚNIE z ząbkowaniem. Z powodu słabszej odporności, wkładania brudnych rączek do buzi, spuchniętych dziąseł bardziej podatnych na wnikanie chorobotwórczych drobnoustrojów. Nie potwierdzono natomiast żadnego związku pomiędzy ząbkowaniem a katarem.

MIT: Kaszel przy ząbkowaniu?

Kolejny objaw, który nie jest symptomem ząbkowania, ale infekcji, o którą łatwiej podczas wyrzynania się zębów u dziecka. Lepiej nie nadpisywać sobie tego objawu jako wyniku ząbkowania, bo może się to źle skończyć - np. zapaleniem oskrzeli. Konieczna niezwłoczna wizyta lekarska.

Jak możemy pomóc dziecku, aby złagodzić dolegliwości wynikające z ząbkowania?

Przede wszystkim przestańmy usprawiedliwiać każdego objawu ząbkowaniem, tylko szukajmy prawdziwej przyczyny. Zbagatelizowanie gorączki, wymiotów, wysypki na ciele, kataru czy kaszlu, to poważny błąd, ponieważ dziecku najpewniej doskwierają objawy chorobowe, które należy LECZYĆ i wymagają szybkiej wizyty u lekarza, a nie symptomy ząbkowania. Owszem, ząbkowanie może się nałożyć na okres przebiegający wraz z infekcją - o co naprawdę nietrudno, patrząc chociażby na kalendarz ząbkowania (dziecko praktycznie nieprzerwanie od ok. 4-5. miesiąca życia do nawet 33. miesiąca ząbkuje) czy na to, że błona śluzowa dziąseł jej wówczas bardziej podatna na wniknięcie przez nią do organizmu drobnoustrojów chorobotwórczych. Zatem obserwujmy dziecko i konsultujmy objawy z lekarzem, bez wyciągania pochopnych wniosków. To po pierwsze. A po drugie - jeśli objawy rzeczywiście wynikają z ząbkowania, czyli mowa jest np. o:

  • spuchniętych, bolących dziąsłach,
  • stanie podgorączkowym,
  • wysypce wokół ust, z powodu ślinienia się,
  • braku apetytu,
  • drażliwości, potrzebie bliskości, problemach ze snem,

powinniśmy zastosować bezpieczne metody łagodzenia bólu towarzyszącemu procesowi wyrzynania się zębów oraz ochrony skóry wokół ust. W jaki sposób? Najlepiej zacząć od:

  • masowania dziąseł schłodzonymi gryzakami,
  • masowania dziąseł szczoteczką nakładaną na palec,
  • przytulania i noszenia dziecka zawsze, gdy tego potrzebuje,
  • smarowania dziąseł BEZPIECZNYMI preparatami na ząbkowanie (czyli bez zawartości m.in. lidokainy).

Jeśli to nie pomaga i widzimy, że dziecku mocno doskwiera ból przy ząbkowaniu, można podać leki przeciwbólowe po konsultacji z lekarzem. Istotne jest także, aby w okresie ząbkowania szczególnie dbać o higienę jamy ustnej i rąk oraz wszystkich przedmiotów, które mają styczność z buzią Malucha - aby zmniejszyć ryzyko rozwoju infekcji.

Bibliografia

Anna Baranowska

Ukończyła Dziennikarstwo na Uniwersytecie Gdańskim. Autorka kilkuset artykułów o tematyce zdrowotnej i parentingowej. Należy do grona dziennikarzy medycznych jako członkini Stowarzyszenia "Dziennikarski Klub Promocji Zdrowia".

Tagi:

Podobne tematy