Trzydniówka – jak wygląda wysypka? Zdjęcia wysypki, test szklanki

Czym jest trzydniówka?

Trzydniówka (rumień nagły, gorączka trzydniowa, choroba szósta) to infekcja często występująca u dzieci. Może wystąpić u każdego dziecka maksymalnie 2 razy, gdyż w wywołują ją 2 różne wirusy: HHV-6 i HHV-7. W momencie, gdy zaatakuje jeden wirus, dziecko zyskuje na niego odporność do końca życia, ale trzydniówkę może przebyć jeszcze raz z powodu drugiego z wirusów – wówczas przechoruje ponownie, ale będzie to ostatnia trzydniówka w jego życiu. Do zakażenia dochodzi wskutek kontaktu z osobą zakażoną bezobjawową lub z objawami.

Na trzydniówkę najczęściej dzieci zapadają między 6. a 36. miesiącem życia. Pierwszym objawem jest bardzo wysoka gorączka trwająca kilka dni. Gdy temperatura spada, pojawia się charakterystyczna wysypka z grudkami.

Od zarażenia się do pierwszych objawów trzydniówki zwykle upływa nawet 10 dni. Z kolei sama trzydniówka trwa u jednych dzieci 3-4 dni, a u innych – do 7 dni, przy czym wysoka gorączka (nawet powyżej 40 st. C) utrzymuje się 3-5 dni.

Trzydniówce towarzyszy złe samopoczucie u dziecka. Niekiedy występuje tez katar i kaszel, zapalenie spojówek, obrzęk powiek czy grudki na języczku i podniebieniu miękkim – trzydniówka może występować także bez tych objawów, tylko z gorączką i później wysypką. Niektóre dzieci mają także wymioty i biegunki. Powiększają się ponadto węzły chłonne na szyi i potylicy.

Wysypka i inne objawy trzydniówki

Typowe objawy trzydniówki można podzielić ze względu na okresy, kiedy występują, rozróżniając chorobę na fazę gorączkową oraz fazę po spadku temperatury. Dla fazy gorączkowej objawy trzydniówki mogą być następujące:

• wysoka gorączka – nawet ponad 40 st. C trwająca 3-5 dni,

• złe samopoczucie,

• łagodne objawy z dróg oddechowych (czerwone gardło, katar, kaszel),

• łagodne objawy ze strony układu pokarmowego (ból brzucha, luźniejsza kupka, wymioty),

• drażliwość.

W fazie po spadku temperatury dochodzi do powiększenia węzłów chłonnych szyi i potylicy oraz pojawia się wysypka. Charakteryzuje się:

• drobnymi, płaskimi plamkami o kolorze bladoróżowym,

• plamki pojawiają się na tułowiu (często najpierw na klatce piersiowej i brzuchu, ale czasami rozprzestrzeniają się także na twarz, ręce i nogi).

Jak rozpoznać trzydniówkę?

Trzydniówka może przebiegać podobnie do innych chorób, m.in. zapalenia ucha, gardła czy wielu innych infekcji górnych dróg oddechowych. Z kolei gdy wystąpi wysypka, można podejrzewać także takie choroby, jak bostonka, ospa wietrzna czy różyczka. Pewność, że mieliśmy do czynienia z trzydniówką, uzyskamy dopiero po wizycie u lekarza. Jeśli ten będzie miał wątpliwości, zaleci wykonanie badań laboratoryjnych.

Warto zbadać CRP dziecka, jeśli gorączka trwa już 3 dni i nie spada. Jeśli będzie wyższe niż 40, prawdopodobnie nie mamy do czynienia z infekcją wirusową, a więc należy wykluczyć trzydniówkę i szukać innej przyczyny wysokiej gorączki. Przy okazji badania CRP można także wykonać morfologię z rozmazem oraz badanie ogólne moczu – da to pełniejszy obraz do diagnostyki.

Zapamiętaj! Pojawienie się wysypki po ustąpieniu gorączki wskazuje na trzydniówkę i warunkuje postawienie rozpoznania, jeśli lekarz nie podejrzewa innej infekcji. Jednak jeśli nie rozwinie się wysypka po okresie kilku dni gorączki, lekarz nie może postawić rozpoznania trzydniówki i konieczna jest dalsza diagnostyka.

Trzydniówka: jak wygląda wysypka?

Wysypka pojawia się w momencie, gdy dziecko przestaje gorączkować. Łatwo ją rozpoznać, ponieważ ma postać drobnych, gęstych grudek na skórze w kolorze bladoróżowym. Może też wystąpić rumień. Wysypka pojawia się w kilka godzin po ustąpieniu temperatury i trwa przez kolejnych kilka godzin – zwykle maksymalnie do kilkunastu godzin. Zmiany znikają samoistnie i nie pozostawiają po sobie blizn. Niekiedy wysypka jest tak mało widoczna, że rodzice jej nie zauważają, dlatego też jeśli jest podejrzenie trzydniówki, sprawdzajmy częściej ciało Maluszka w poszukiwaniu wysypki – jest ona bowiem podstawą do ostatecznego rozpoznania tej choroby lub jej wykluczenia. Poniżej przedstawiam kilka zdjęć wysypki występującej podczas trzydniówki po gorączce.

Gdzie pojawia się wysypka?

Po ustąpieniu gorączki pojawia się wysypka, która nie swędzi i jest grudkowo-plamista. Wysypka zwykle pojawia się na tułowiu (na plecach lub brzuszku). Niekiedy rozprzestrzenia się na twarz. Rzadziej sięga rąk i nóg. Utrzymuje się 1-2 dni, ale czasami zaledwie 2-4 godziny i samoistnie znika.

Wysypka po trzydniówce? Wykonaj test szklanki

Objawy trzydniówki niekiedy mocno przypominają objawy innych chorób, które są już o wiele groźniejsze dla dziecka. Wysypka i wysoka gorączka występuje m.in. podczas sepsy spowodowanej inwazyjną chorobą meningokokową. Konieczna jest zatem prawidłowa diagnostyka, aby nie dopuścić do zbagatelizowania tak groźnej infekcji, która może doprowadzić nawet do zgonu i to w bardzo szybkim czasie. Jak rozpoznać, czy mamy do czynienia z sepsą, czy wysypką po trzydniówce? Wystarczy wykonać tzw. test szklanki. Na czym polega?

Wysypka wywołana trzydniówką blednie pod wpływem ucisku, co jest jej charakterystyczną cechą. To bardzo ważny objaw pozwalający odróżnić nam trzydniówkę od groźnej posocznicy. Aby się przekonać, czy wysypka blednie pod wpływem ucisku, najlepiej wykonać test szklanki, polegający na uciśnięciu miejsca wysypki szklanką od strony dna. Jeśli wysypka robi się blada i znika po ucisku, raczej nie ma powodu do niepokoju.

Trzydniówka a wysypka – czym smarować zmiany?

Jak wspomniałam, wysypka podczas trzydniówki znika samoistnie, nie powodując żadnych śladów i blizn. Znika ponadto bardzo szybko – w ciągu kilku-kilkunastu godzin. Nie ma zatem potrzeby, aby ją smarować czymkolwiek, zwłaszcza, że nie powoduje swędzenia czy bólu. Jeśli jednak dziecko ma wrażliwą skórę – np. cierpi na atopowe zapalenie skóry – możesz smarować wysypkę nawilżającymi balsamami dla niemowląt i małych dzieci, np. emolientami wzmacniającymi naturalny płaszcz lipidowy skóry oraz wspomagające jej regenerację.

Czy wysypka podczas trzydniówki zaraża?

Wielu rodziców ma obawy, że dziecko z wysypką po trzydniówce zaraża. Jest to błędne przekonanie. Sama wysypka i kontakt z nią nie prowadzi do zakażenia. Trzydniówka rozprzestrzenia się jeszcze zanim dojdzie do wysypki i innych objawów – wystarczy mieć kontakt z zakażonym na drodze kropelkowej, czyli przebywać w tym samym pomieszczeniu, gdy chory kicha, korzystając z tych samych naczyń czy toalety. Szczególnie podatne na zakażenie są z tego powodu ząbkujące niemowlęta, które wkładają do buzi wszystko, co znajdą na swojej drodze.

Trzydniówka i wysypka a wyjście na spacer

Czy podczas trzydniówki i gdy wystąpi po niej wysypka, można wyjść na spacer z dzieckiem? Takie pytanie przewija się przez wiele for internetowych. Znajdziemy na nich m.in. takie odpowiedzi:

„Zuzanka szalała na dworze przez cała trzydniówkę nawet gorączka jejenie przeszkadzała.”

„My też aktualnie przechodzimy trzydniówkę. środa, czwartek i połowa piątku temperatura 39 stopni, a teraz wysypka na całym ciele. Lekarka mi poradziła, żeby jeszcze nie wychodzić, bo dziecko łatwo może coś złapać albo się podziębić. No i absolutnie nie wolno szczepić jeszcze dwa tygodnie po.”

„Nam pediatra pozwolił...”

Jak widać, jedni wychodzą z dzieckiem na spacer, inni nie. Co zatem zrobić? Zapytałam o to pediatrę mojej córki. Usłyszałam, że podczas gorączkowania dziecko powinno jednak zostać w domu. Jeśli jednak gorączka ustąpi, możemy jak najbardziej wyjść na dwór, o ile Maluszek ma na to siłę i pogoda nie jest wietrzna czy deszczowa. Należy przy tym pamiętać, że nawet po ustąpieniu gorączki i gdy pojawiła się wysypka (zwiastująca zakończenie choroby), dziecko nadal ma obniżoną odporność i raczej nie powinniśmy zabierać go przez kilka kolejnych dni na plac zabaw, gdzie przebywa wiele innych dzieci. Jest bowiem ryzyko, że łatwo złapie kolejną infekcję. Najlepszy będzie zatem spacer do lasu lub parku.

Czy trzeba iść do lekarza, gdy podejrzewamy trzydniówkę?

Nawet jeśli wszystko wskazuje, że mamy do czynienia z niegroźną trzydniówką, powinniśmy i tak udać się do lekarza, by potwierdzić diagnozę. Szczególnie tak powinno się postąpić, jeśli chodzi o niemowlę czy małe dziecko gorączkujące bardzo wysoko. Gorączka może być objawem trzydniówki, ale może też wskazywać na wiele innych, poważnych infekcji, które mogą mieć tragiczne skutki, jeśli nie podejmiemy odpowiedniego leczenia. Wizyta u pediatry jest zatem niezbędna.

Jak leczyć trzydniówkę?

Jeśli stwierdzono u dziecka trzydniówkę, włącza się jedynie leczenie objawowe, czyli:

• w przypadku stanu podgorączkowego (ok. 38 st. C) należy zrobić dziecku chłodne okłady na kark i czoło lub ochładzającą kąpiel (temperatura wody powinna być o ok. 1-2 stopnie niższa o temperatury ciała),

• w przypadku gorączki do 38,5 st. C należy zacząć podawać dziecku lek przeciwgorączkowy zawierający ibuprofen lub paracetamol, przy czym jeśli gorączka szybko wraca, mimo podania leku, zastosuj poniższy schemat jej zbijania:

  • podajemy dawkę ibuprofenu zaleconą do wagi dziecka co 8 godzin (maksymalnie 3 razy na dobę),

  • jeśli nie minęło 8 godzin, a gorączka wróciła (lub nie spada po podaniu ibuprofenu w ciągu ok. godziny), należy podać paracetamol w dawce zaleconej do wagi dziecka (paracetamol podaje się zwykle do 4 razy na dobę w odstępach 6-godzinnych),

• nie przegrzewamy dziecka, żeby się „wypociło” - to tylko wzmaga gorączkę,

• częściej przystawiaj dziecko do piersi lub podawaj częściej mleko modyfikowane,

• jeśli dziecko ma rozszerzoną dietę (ukończyło 6. miesiąc życia), należy podawać często wodę do picia,

• można podawać elektrolity dla dzieci, aby nie dopuścić do odwodnienia (w trakcie gorączki dochodzi do tzw. niewidzialnego parowania, podczas którego dziecko traci duże ilości wody z organizmu).

W czasie choroby dziecko powinno pozostać w domu – nie można posyłać go do żłobka, przedszkola czy szkoły!

Bibliografia

• Rudkowski Z. Choroby zakaźne i pasożytnicze u dzieci. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2013, s. 104-132.

• Popielska J, Marczyńska M. Wysypki plamisto-grudkowe w infekcjach wirusowych. Pediatria po Dyplomie. 2016;1.

• Gieruszczak-Białek D., Gorączka – kiedy do lekarza?, Medycyna Praktyczna 2020.