Wysokie CRP u dziecka – co oznacza? Norma, interpretacja wyników, badanie

Co to jest CRP?

CRP (C Reactive Protein) to białko c-reaktywne, należące do tzw. białek ostrej fazy. Ich poziom we krwi człowieka wzrasta w momencie rozwijającego się stanu zapalnego. CRP u dziecka jest badanie na podstawie próbki krwi. Na jej podstawie można stwierdzić – po analizie laboratoryjnej – czy dziecko ma infekcję i jeśli tak, to jak mocno jest ona zaawansowana. Badanie CRP u dziecka nie pozwoli jednak na uzyskanie informacji odnośnie przyczyny infekcji.

Do wykonania badania CRP potrzebna jest bardzo mała ilość krwi. Od pewnego wieku jest możliwość pobierania próbki krwi z palca, zamiast z krwi żylnej. Wskazaniem do badania jest konieczność zidentyfikowania objawów infekcyjnych, ale nie tylko. O podstawie do takiej diagnostyki piszę w dalszej części artykułu. Jeśli dziecko nie przechodzi infekcji, za podwyższonym CRP mogą stać także inne powody – wówczas konieczna jest dalsza diagnostyka.

Norma CRP u dzieci

Jakie jest prawidłowe CRP u dziecka? Normy CRP u dzieci często różnią się w zależności od tego, w jakim laboratorium dokonywana jest analiza, stąd mogą wystąpić pewne różnice w podawanych „widełkach” na wyniku badania. Z reguły jednak za normę CRP u dziecka uznaje się poziom poniżej 5 mg/l. W przypadku noworodków nawet poziom 4-5 mg/l może być dla lekarzy powodem do niepokoju. U starszych dzieci poziom ten jest nieco wyższy – granicę stanowi 10 mg/l.

Przyczyny wysokiego CRP

Wysokie CRP u dziecka jest charakterystyczne dla początku infekcji i dalszego jej przebiegu, jeśli się rozwija. Maksymalne stężenie CRP zostaje osiągnięte już po ok. 24-48 godzinach od rozpoczęcia stanu zapalnego. Jakie są przyczyny podwyższonego lub wysokiego CRP? To m.in.:

• stan zapalny podczas infekcji wirusowej, grzybiczej, bakteryjnej,

• infekcja ogólnoustrojowa (np. sepsa groźna dla życia),

• stany zapalne układu pokarmowego,

• zawał serca,

• stan po przebyciu operacji,

• zakrzepica żylna,

• choroby autoimmunologiczne,

• choroby nowotworowe,

• reakcje alergiczne.

Podwyższone lub wysokie CRP u dziecka

CRP u dziecka może mieć wartość prawidłową, podwyższoną lub wysoką. Stężenie białka ostrej fazy wzrasta najszybciej w ciągu 2 godzin od wniknięcia patogenu. Co oznacza podwyższone i wysokie CRP u dziecka? Jeśli mieści się ono w zakresie 20-40 mg/l (podwyższone CRP), sugeruje to infekcję wirusową i rzadko dochodzi do sytuacji, że dziecko podczas infekcji wirusowej ma wyższy niż 40 mg/l poziom CRP. Powodem podwyższonego do takiego poziomu CRP może być przeziębienie, grypa i inne infekcje wirusowe.

Wysokie CRP natomiast – czyli powyżej 40 mg/l (a do 200 mg/l), ma z reguły przyczynę w infekcji bakteryjnej. Tak wysokie CRP może wskazywać np. na anginę ropną. Z kolei wartości między 200 a 300 mg/l CRP są niezwykle groźne i mogą wskazywać na sepsę (posocznicę) – konieczna jest szybka wizyta na SOR lub wezwanie karetki pogotowia. Inne przyczyny tak wysokiego CRP to (rzadziej) infekcje układu pokarmowego, infekcje układu moczowego, wirusowe zapalenie wątroby, zatrucie toksynami lub toksyczne uszkodzenie wątroby. Wysokie wynik CRP w niektórych przypadkach może również informować o chorobach autoimmunologicznych, np. Hashimoto czy toczeń w fazie ostrej.

Jeśli poziom CRP przekracza 999 mg/l, może sugerować nowotwór złośliwy – często wskazuje na białaczkę.

Wysokie CRP u dziecka wskazuje, że w organizmie toczy się stan zapalny i konieczne jest poszerzenie diagnostyki o znalezienie przyczyny. Jeśli CRP zacznie spadać po wdrożeniu leczenia, oznacza, że stan dziecka uległ poprawie. Niekiedy mimo zastosowania leczenia, CRP może nie spadać, a nawet dalej wzrastać, co oznacza, że trzeba podjąć kolejną diagnostykę i zmienić postępowanie lecznicze.

Uwaga! Wynik badania CRP nigdy nie powinien być interpretowany samodzielnie! Konieczne jest przekazanie wyniku lekarzowi, ponieważ stanowi wstęp do dalszej diagnostyki. Poziom CRP oraz inne objawy, pozwalają stwierdzić, w jakim kierunku powinniśmy poprowadzić dalsze rozpoznanie lub jaką formę ma mieć leczenie.

Podwyższone lub wysokie CRP u noworodka

Często u noworodków spotykane jest wysokie CRP wynikające z reguły z różnego rodzaju infekcji okołoporodowych. Oznaczanie poziomu białka CRP stanowi zatem ważny element diagnostyki i oceny stanu zdrowia noworodka.

Jeśli poziom CRP u noworodka jest nawet nieznacznie podwyższony – np. do poziomu 5 mg/l – dziecko prawdopodobnie zostanie w szpitalu w celu podjęcia dalszej diagnostyki. Może się bowiem okazać, że właśnie rozwija się infekcja okołoporodowa, której źródłem może być matka lub personel medyczny.

Jeśli CRP nie przekracza 50 mg/l, zwykle wskazuje u noworodka na infekcję wirusową. Jeśli natomiast wynik przekracza wartość 100 mg/l, podejrzewa się z reguły infekcję bakteryjną. Z kolei poziom CRP 200-500 mg/l u noworodka, wskazuje na poważną infekcję, której przyczyną mogą być bakterie gram-ujemne układu pokarmowego (np. E.coli). Wartość powyżej 500 mg/l może wskazywać na chorobę nowotworową.

W zależności od tego, na ile CRP jest podwyższone, lekarze wdrażają odpowiednie postępowanie. W wielu przypadkach konieczna jest hospitalizacja, a czasami włączenie antybiotykoterapii drogą dożylną. To, jak długo dziecko będzie musiało być w szpitalu, zależy od reakcji organizmu na leczenie.

Za niskie CRP u dziecka?

Przy określaniu poziomu CRP nie mówimy o pojęciu zaniżenia. Niskie CRP u dziecka – wynoszące np. 0 mg/l – uznawane jest za wynik prawidłowy i oznacza, że w organizmie nie toczy się stan zapalny czy infekcja. Nie jest to zatem powód do niepokoju. Warto natomiast pamiętać, że samo zbadanie poziomu CRP i uzyskanie prawidłowego wyniku nie oznacza, że dziecko jest w pełni zdrowe. Nawet niskie CRP nie świadczy o tym, że w organizmie nie rozwija się żaden stan chorobowy.

Jak bada się poziom CRP?

Badanie CRP u dziecka wykonywane jest, jak u osób dorosłych, z próbki krwi żylnej, co wymaga nieznacznej ilości materiału. Jeśli dziecko boi się kłucia igłą, można – przy spełnieniu pewnych parametrów – pobrać krew z palca, co wymaga jedynie delikatnego i szybkiego ukłucia. Badanie poziomu białka c-reaktywnego może przebiegać zatem na 2 sposoby. Do wyboru mamy badanie CRP z krwi żylnej (z surowicy) oraz testy paskowe, do których wystarczy pobrać krew z opuszka palca. Na czym polegają oba badania? Wyjaśniam poniżej.

Uwaga! Do badania CRP nie trzeba specjalnie się przygotowywać – dziecko nie musi być na czczo i można je wykonać nawet w godzinach popołudniowych.

Badanie CRP z krwi żylnej

Badanie CRP u dzieci wykonuje się z reguły na podstawie próbki krwi żylnej – nie potrzeba jej zbyt wiele. W przypadku noworodków często pobiera się krew z żyłki na głowie, natomiast u starszych dzieci pobiera się krew żylną ze zgięcia łokciowego. W przypadku posiadania skierowania od lekarza posiadającego umowę z NFZ, badanie jest refundowane. W przypadku prywatnego wykonania badania, kosztuje ono ok. 10-12 zł. Czas oczekiwania na wynik to zaledwie kilka godzin do 1 dnia.

Badanie CRP z opuszka palca (testy paskowe – domowe)

Badanie CRP u dziecka można też wykonać w domu. W aptece możemy kupić domowy test paskowy CRP, którego koszt to ok. 30 zł. Taki domowy test wykonuje się na zdezynfekowanym palcu u dziecka. Należy wkropić w odpowiednie miejsce kropkę krwi i po ok. 5 minutach odczytujemy wynik. Jest on wiarygodny w 98%. Po upłynięciu ok. 10 minut wynik testu przestaje być miarodajny. W przypadku testów paskowych stosuje się 4 wartości graniczne, pozwalające odróżnić infekcję wirusową od bakteryjnej. Zwykle są to przedziały:

• CRP do 8 mg/l,

• CRP od 8 do 40 mg/l,

• CRP od 40 do 100 mg/l,

• CRP powyżej 100.

Najpewniejszy jest mimo wszystko wynik uzyskany z krwi żylnej w laboratorium, dlatego jeśli tylko mamy możliwość, lepiej udać się z dzieckiem na pobranie krwi.

Wskazania do badania CRP u dziecka

Badanie CRP wykonuje się u dziecka podczas diagnostyki i podejrzenia rozwijającej się infekcji. Badanie przeprowadza się wtedy, gdy np. utrzymuje się gorączka, lekarz podejrzewa choroby autoimmunologiczne lub nowotworowe, bądź występują inne niepokojące objawy. Zbadanie poziomu CRP pozwala stwierdzić występowanie infekcji, a dodatkowe badania z kolei umożliwiają rozpoznać jej przyczynę. Ponadto wynik CRP informuje nas o tym, czy infekcja wymaga leczenia antybiotykiem – czy jest to infekcja bakteryjna – czy należy wdrożyć leczenie objawowe, gdyż jest to infekcja wirusowa.

Ponadto badanie CRP pełni ważną rolę w diagnostyce chorób autoimmunologicznych.

Wykonanie badania CRP u dziecka nierzadko ratuje mu życie – tak się dzieje w sytuacji, gdy rozwija się sepsa i poziom CRP jest na wysokim poziomie. A sepsa jest reakcją zagrażającą życiu dziecka i liczy się każda godzina, gdy do niej dojdzie.

Badanie CRP wykonywane jest u dzieci często w celu kontroli gojenia się ran pooperacyjnych. Jeżeli rana zostanie zakażona, poziom CRP będzie wzrastał. Badanie to służy również monitorowaniu skuteczności wdrożonej terapii – np. antybiotykoterapii przy podejrzeniu infekcji bakteryjnej lub leczenia onkologicznego w przypadku choroby nowotworowej.

Badanie CRP wykonuje się ponadto w przypadku:

• objawów wskazujących na przeziębienie lub grypę,

• objawów stanu zapalnego,

• objawów infekcji dróg oddechowych (zapalenia krtani, gardła, tchawicy, oskrzeli),

• objawów zapalenia ucha środkowego,

• objawów infekcji dróg moczowych,

• objawów infekcji układu pokarmowego.

Interpretacja wyników CRP u dziecka

Podwyższony lub wysoki poziom białka CRP z reguły oznacza infekcję bądź/i toczący się w organizmie stan zapalny. Istotna jest prawidłowa interpretacja wyników z tego badania, m.in. w celu ustalenia odpowiedniego leczenia (gdy np. stoimy przed decyzją wdrożenia antybiotyków). Co oznaczają poszczególne wyniki CRP u dzieci – na co mogą wskazywać?

CRP 20, 30 i 40

Taki poziom CRP wskazuje z dużym prawdopodobieństwem na infekcję wirusową, w przypadku której stosuje się wyłącznie leczenie objawowe i nie mają tutaj zastosowania antybiotyki. CRP na poziomie 20, 30 lub 40 jest charakterystyczne dla wieku zakażeń górnych dróg oddechowych, w tym przeziębień czy grypy. Z tego typu zakażenia odpowiedzialnych jest wiele wirusów, przy czym głównie wymienia się rinowirusy, adenowirusy, wirusy grypy i paragrypy, wirusy RSV, EBV, HSV.

CRP 40 – 100

Jeśli CRP u dziecka wynosi powyżej 40 a poniżej 100, prawdopodobnie rozwija się infekcja o podłożu bakteryjnym, w przebiegu której konieczne jest zastosowanie leczenia antybiotykiem. Taka infekcja może być np. bakteryjną anginą ropną, zakażeniem dróg moczowych czy układu pokarmowego (np. E.coli, Salmonella, Helicobacter pylori). Jeśli dziecko nie wykazuje objawów infekcji, CRP między 40 a 100 może wskazywać na stan zapalny w organizmie, a nie infekcję, co wymaga dalszej diagnostyki.

CRP 100

CRP powyżej 100 uznawane jest za wysokie CRP. Wskazuje na groźne dla zdrowia dziecka zakażenie bakteryjne lub nasilony stan zapalny. Tak wysokie CRP może wynikać również z uszkodzenia wątroby czy zatrucia toksynami. W tym wypadku konieczna jest pilna konsultacja z lekarzem – trzeba jechać jak najszybciej na SOR, gdyż jest to stan zagrażający życiu dziecka. CRP w niektórych przypadkach przekracza nawet 1000 mg/l, co może wskazywać na ostre zapalenie płuc czy choroby nowotworowe.

FAQ

Poniżej przedstawiam jeszcze kilka nurtujących pytań wraz z odpowiedziami udzielonymi przez z lekarza pediatrę. Zapraszam do zapoznania się z nimi!

Kiedy CRP wskazuje na infekcję bakteryjną, a kiedy na wirusową?

• Jeśli CRP nie przekracza 40 mg/l, z dużym prawdopodobieństwem wskazuje na infekcję wirusową.

• Jeśli CRP przekracza 40 mg/l może wskazywać na infekcję bakteryjną.

Czy przy każdej infekcji oznaczać poziom CRP?

Nie ma potrzeby oznaczania CRP przy każdej infekcji u dziecka. Jeśli weźmiemy pod uwagę to, jak często pojawiają się infekcje u Malucha, możemy zliczyć ok. 6-8 takich incydentów. Tak częste kłucie Malucha może sprawić mu wiele stresu, a nie zawsze jest to konieczne. Warto wcześniej zapytać lekarza o konieczność wykonania takiego badania.

Czy można oznaczać CRP profilaktycznie, np. przed szczepieniem dziecka?

Można, ale czy warto? Jeśli pobieramy krew żylną u dziecka, narażamy go na stres, a w przypadku pójścia na szczepienie nie jest to konieczne – po to przed szczepieniem lekarz dokonuje kwalifikacji, aby wykluczyć ewentualną infekcję. Z pewnością, jeśli zauważy objawy infekcji, nie udzieli pozwolenia na szczepienie i wyznaczy Wam inny termin.

Co oznacza wysokie CRP i gorączka?

Wysokie CRP bardzo często występuje wraz z gorączką, co jest naturalną reakcją układu immunologicznego na stan zapalny. Jeśli dodatkowym objawem jest ból brzucha, może to świadczyć o stanie zapalnym w układzie pokarmowym lub moczowym. Do stwierdzenia tego konieczna jest jednak dalsza diagnostyka wskazana przez lekarza.

Bibliografia

• M. Byrska, A. Stańczak, Białko C-reaktywne jako marker procesów zapalnych, w: Lek w Polsce VOL 27 NR 08’17 (315).

• A. Muszyńska i wsp.: Przydatność szybkich testów CRP (NycoCard II® CRP) w codziennej pracy lekarza rodzinnego w aspekcie racjonalizacji wskazań do antybiotykoterapii w ostrych infekcjach, Family Medicine & Primary Care Review 2007, 9, 4: 998–1006.

• B. Sapilak i wsp., Ocena przydatności oznaczeń białka C-reaktywnego metodami półilościową i ilościową w diagnostyce infekcji górnych dróg oddechowych, Family Medicine & Primary Care Review 2012, 14, 3: 431–433.

• Huddy J. at all : Point-of-care C reactive protein for the diagnosis of lower respiratory tract infection in NHS primary care: a qualitative study of barriers and facilitators to adoption, BMJ Open 2016.