Opieka na żoną/partnerką po porodzie
W pierwszych dniach po porodzie matka dziecka powinna liczyć na wsparcie ze strony swojego partnera. Okazuje się, że aby skorzystać z prawa opieki nad żoną lub partnerką po urodzeniu dziecka, wcale nie trzeba wykorzystywać ani urlopu ojcowskiego czy też wypoczynkowego, ani 2 dni urlopu okolicznościowego z tytułu urodzenia dziecka. Wolne można wziąć na podstawie zasiłku opiekuńczego, który jest z kolei przyznawany na podstawie wystawionego przez lekarza zwolnienia dla ojca dziecka na partnerkę/żonę po porodzie.
Co ważne, takie zwolnienie na opiekę nad matką dziecka można wziąć nawet wtedy, gdy nie jest się małżeństwem! Konieczne jest wówczas uznanie ojcostwa oraz wspólne życie pod jednym dachem.
Zasiłek opiekuńczy na żonę/partnerkę po porodzie
Ojciec dziecka może otrzymać wolne dni w ramach zasiłku opiekuńczego. Z zasady zasiłek opiekuńczy jest przyznawany na opiekę nad chorym dzieckiem, ale można go też wykorzystać na opiekę nad innym członkiem rodziny, co dotyczy zarówno małżeństwa, jak i konkubinatu.
Zgodnie z prawem, w razie choroby i macierzyństwa, tata dziecka może skorzystać z zasiłku wtedy, gdy żona (lub partnerka) wymaga opieki. Warunkiem jest posiadanie ubezpieczenia chorobowego.
Opieka nad żoną po porodzie – ile dni przysługuje ojcu dziecka?
W ramach opieki po porodzie ojciec dziecka może otrzymać maksymalnie 14 ni zwolnienia. Zwolnienie jest wystawiane od dnia wypisu kobiety ze szpitala i obejmuje 14 dni kalendarzowych – a więc wraz z sobotami i niedzielami. Zwolnienie wystawia zazwyczaj lekarz w szpitalu, ale można również udać się po nie do swojego ginekologa lub lekarza rodzinnego.
Ważne jest, że zwolnienie przyznawane jest ciągiem – wliczane są także dni w weekendy, a nie tylko dni robocze, gdyż kobieta potrzebuje opieki ciągłe, a nie przerywanej w weekendy. Zdarza się, że partner bierze zwolnienie nie na 14 dni, a np. na 3-4 dni. Są też sytuacje, gdy lekarz pomija weekendy i wystawia zwolnienie na 14 dni roboczych, ale raczej trudno taką praktykę później wytłumaczyć w ZUS, więc jest to rzadkością. Co ważne, zwolnienie na opiekę nad żoną/partnerką po porodzie musi być wystawione zaraz po powrocie matki dziecka do domu, a nie po np. po paru tygodniach.
Jaka jest wysokość wynagrodzenia przy zwolnieniu na opiekę po porodzie?
Zwolnienie z tytułu opieki nad żoną lub partnerka po porodzie wypłacane jest przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, zatem wynagrodzenie za wykorzystane dni zwolnienia otrzymamy jako osobny przelew z ZUS, a nie w ramach comiesięcznej pensji od pracodawcy. Wynagrodzenie za ten okres wynosi 80% podstawy wymiaru pensji (podstawa wymiaru jest wyliczana na podstawie średniej z wynagrodzeń z ostatnich 12 miesięcy).
Opieka nad żoną po porodzie – jakie dokumenty trzeba złożyć?
Aby otrzymać L4 na opiekę nad żoną lub partnerką po porodzie, należy złożyć u pracodawcy:
- skrócony akt urodzenia dziecka wraz z potwierdzeniem ojcostwa,
- zwolnienie lekarskie,
- wypełnione przez ojca dziecka oświadczenie na druku ZUS Z-15, które można pobrać ze strony ZUS.
W przypadku, gdy ojciec dziecka nie jest zatrudniony na etacie tylko prowadzi działalność gospodarczą, powyższe dokumenty musi dostarczyć bezpośrednio do Zakładu Ubezpieczeń Zdrowotnych.
Dodatkowy zasiłek opiekuńczy dla ojca?
Jeżeli ubezpieczona matka po porodzie wymaga opieki szpitalnej i nie może sama sprawować opieki nad dzieckiem, ojciec dziecka może skorzystać z zasiłku opiekuńczego trwającego do 8 tygodni, jeżeli musi on przerwać działalność zarobkową, aby sprawować opiekę nad dzieckiem.
Komu nie przysługuje zwolnienie na opiekę po porodzie?
Ojciec dziecka nie może skorzystać ze zwolnienia na opiekę nad żoną lub partnerką na porodzie, jeżeli w domu mieszka inna osoba, która może zapewnić jej opiekę. Takiej opieki nie mogą sprawować dzieci poniżej 14 roku życia, osoby prowadzące gospodarstwo rolne, osoby odpoczywające po nocnej zmianie oraz osoby w podeszłym wieku i chore.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje – jak czytamy na stronie ZUS – ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy, z powodu sprawowania opieki nad innym członkiem rodziny. Za „innego członka rodziny” uznaje się:
- małżonka,
- rodziców,
- rodzica dziecka,
- dziecko do 14 roku życia,
- ojczyma/macochę,
- teściów,
- dziadków,
- wnuki,
- rodzeństwo.
Co ważne, zasiłek ten przysługuje tylko pod warunkiem, jeśli osoba ubiegająca się o niego mieszka w okresie sprawowania opieki razem z osobą, która wymaga tejże opieki.
Jeżeli więc powiedziano Wam, że partnerowi, który nie jest mężem, nie przysługuje zwolnienie na opiekę po porodzie, to zostaliście wprowadzeniu w błąd!
Dlaczego warto wziąć zwolnienie na opiekę po porodzie?
14 dni zwolnienia, które przysługuje ojcu dziecka, pozwoli obojgu rodzicom wspólnie zaadaptować się w nowej roli. Wówczas nie jest konieczny przyjazd dziadków czy innych członków rodziny i możecie ten czas spędzić w intymności, razem, sami ucząc się sprawowania opieki nad dzieckiem i lepiej go poznając. Dzięki wspólnym przebywaniu matki, ojca i dziecka po porodzie, buduje się silniejsza więź, zarówno między rodzicami a dzieckiem, jak i między ojcem i matką, gdyż wspólnie przeżywają oni wszystkie początkowe wzloty i upadki. Ponadto jeśli ojciec może spędzić te pierwsze 2 tygodnie z noworodkiem, łatwiej będzie mu w przyszłości podtrzymać więź z dzieckiem – chociażby dzięki temu, że zyska więcej czasu na kangurowanie.
Czy lekarz może odmówić wystawienia zwolnienia na opiekę po porodzie?
Zazwyczaj lekarze przy wypisie ze szpitala sami proponują wystawienie zwolnienia na opiekę nad żoną/partnerką po porodzie podczas wypisu, określając, ile dni na taką opiekę można wykorzystać. Są jednak wyjątkowe sytuacje, gdy szpital odmawia wystawienia zwolnienia. Wówczas można udać się do ginekologa prowadzącego ciążę lub do lekarza rodzinnego – te dwie osoby również mogą bowiem wystawić nam zwolnienie na opiekę partnera/męża na nami.
Mimo, że kobieta po porodzie raczej nie wraca do sprawności od razu po wyjściu ze szpitala (raczej jest to niemożliwe), na drodze do uzyskania zwolnienia może staną kilka przeszkód. Na przykład w niektórych szpitalach prowadzi się praktykę, że po cięciu cesarskim zwolnienie wystawia lekarz prowadzący ciążę, a nie szpital. To jednak rzadkie sytuacje i zwykle nie trzeba się obawiać, że ojciec dziecka nie dostanie takiego zwolnienia na opiekę.
Podstawa prawna
- Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dostęp 25.01.2021: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19990600636/U/D19990636Lj.pdf).
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dostęp 25.01.2021: http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20120000444/O/D20120444.pdf).
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie orzekania o czasowej niezdolności do pracy (dostęp 25.01.2021: http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20150002013/O/D20152013.pdf).
