Czym są odparzenia i pieluszkowe zapalenie skóry?
Pieluszkowe zapalenie skóry to stan chorobowy zapalny skóry, który charakteryzuje się plamami rumieniowymi, grudkami i pęcherzykami, intensywnym złuszczaniem się naskórka, a nawet nadżerkami. Są to zmiany zlokalizowane w miejscu przylegania pieluszki. Odparzenia (nie pieluszkowe zapalenie skóry) mogą się dodatkowo pojawić np. w zgięciach łokci czy kolan, między fałdkami skóry, pod pachami
Pieluszkowe zapalenie skóry i odparzenia – co jest przyczyną?
Przyczyny pieluszkowego zapalenia skóry mogą być różne. Niekiedy znaczenie mają czynniki mechaniczne (podrażnienia), a niekiedy infekcja czy alergia kontaktowa. Poniżej przedstawiamy wszystkie możliwe powody wystąpienia pieluszkowego zapalenia skóry i odparzeń:
- wilgoć i uszkodzenie naskórka, które zaburzyło funkcję skóry jako bariery ochronnej, co powoduje nadmierne przenikanie do głębszych warstw skóry różnych substancji drażniących i mikroorganizmów,
- przewlekłe pocieranie skóry przez pieluszkę – powoduje to mechaniczne uszkodzenia prowadzące do zapalnych zmian skórnych,
- zasadowe pH moczu i zwlekanie z przewijaniem dziecka,
- niedostateczna higiena i pielęgnacja skóry niemowlaka,
- występowanie w kale Candida albicans (drożdżaków),
- przyjmowanie antybiotyków,
- biegunki,
- wady układu moczowego,
- uczulenie po kontakcie z alergenami występującymi w pieluszce lub w kosmetykach do pielęgnacji skóry dziecka.
Jak objawia się pieluszkowe zapalenie skóry lub odparzenia?
Początkowo skóra zaczyna się odparzać, co zauważymy po zaczerwienieniach (powstają rumienie) i łuszczeniu się naskórka. Wraz z nasilaniem się stanu zapalnego, może dojść do rozwoju obrzęku w miejscu zmian i powstaną grudki, pęcherzyki i/lub nadżerki. Nierzadko pojawiają się krostki i grudki, które mogą wskazywać na dodatkowe zakażenie drożdżakami. Często dochodzi także do nadkażenia bakteryjnego powstałych zmian na skórze i wówczas tworzą się nadżerki.
Kiedy zgłosić się do lekarza?
Jeśli zauważysz u swojego dziecka podobne zmiany w okolicy pieluszkowej, po pierwsze zwróć uwagę na środki, których używać do pielęgnacji dziecka, a także na to, czy dbasz odpowiednio o jego higienę. Ocenie poddaj także same pieluszki, gdyż to one mogą być przyczyną alergii. Często alergię powodują także chusteczki nawilżane, o których pisaliśmy w osobnym artykule.
Jeśli zmiany nie są poważne, zacznij leczenie od zmiany pielęgnacji na najbardziej neutralną. Przestań stosować obecne kosmetyki i kup takie, które mają jak najprostszy, krótki i naturalny skład. Po drugie, wymień chusteczki nawilżane na chusteczki nawilżane samą wodą lub zacznij stosować tradycyjną metodę wacika i wody w celu przemywania pupy przy każdej zmianie pieluszki. Po trzecie, zmień aktualnie używane pieluchy na inne – a najlepiej, jeśli do czasu wyleczenia zmian, będziesz używać pieluch wielorazowych pranych w środku przeznaczonym dla niemowląt (np. orzechach piorących albo płatkach mydlanych). Bardzo ważne jest, aby często wietrzyć pupę dziecka – przy każdym przewijaniu poświęć na to przynajmniej 5 minut.
W przypadku pojawienia się odparzeń, poleca się także zastosować maść z tlenkiem cynku (nie można jej używać profilaktycznie do codziennej pielęgnacji, gdyż nadużywana może wyrządzić więcej szkód niż korzyści, jednak w przypadku już istniejących odparzeń może bardzo pomóc).
Jeśli natomiast zauważysz u dziecka objawy wskazujące na poważniejszy problem – np. zakażenie bakteryjne lub drożdżakowe (czyli zauważysz krosty, pęcherze, grudki, strupki) – niezwłocznie udaj się do lekarza lub położnej.
Pieluszkowe zapalenie skóry – jak rozpoznać?
Lekarz podda obserwacji zmiany pojawiające się u dziecka. Może dodatkowo przeprowadzić badanie mykologiczne, jeśli jest podejrzenie zakażenia drożdżakami, bądź zleci naskórkowe testy płatkowe (jeśli podejrzeniem jest alergia kontaktowa). Jeśli z kolei będzie podejrzewana łuszczyca lub łojotokowe zapalenie skóry, niekiedy konieczne będzie wykonanie biopsji, aby ocenić preparat w warunkach laboratoryjnych.
Pieluszkowe zapalenie skóry – leczenie
Leczenie pieluszkowego zapalenia skóry zależy w ogromnej mierze od objawów. Niekiedy stosuje się np. przeciwzapalne leczenie miejscowe, a w innych przypadkach konieczne jest leczenie ogólne.
1. Leczenie miejscowe
W ramach leczenia miejscowego aplikuje się preparaty sterydowe w miejscach z nasilonymi objawami. Stosuje się je wówczas, gdy przyczyną zmian jest alergia, a także gdy występuje ostra reakcja zapalna w wyniku podrażnień. Zaleca się, aby unikać silnych glikokortykosteroidów,gdyż mogą powodować wiele działań niepożądanych miejscowo lub ogólnie (np. zaniki skóry czy rozstępy).
Aktualnie, zamiast leków sterydowych, można także stosować miejscowo inhibitory kalcyneuryny, gdyż nie powodują one objawów niepożądanych, jednak w przypadku tych leków występują pewne ograniczenia wiekowe.
Jeśli lekarz stwierdzi zakażenie drożdżakami, wówczas należy stosować miejscowo środki przeciwdrożdżakowe. Jeśli z kolei doszło do zakażenia bakteryjnego, stosuje się miejscowo leki przeciwbakteryjne.
2. Leczenie ogólne
W przypadku ciężkiego przebiegu, można wdrożyć leczenie ogólne, aby opanować stan zapalny lub zahamować rozwój infekcji bakteryjnej bądź drożdżakowej. W terapii ogólnej stosuje się m.in. antybiotyki, niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), leki przeciwhistaminowe oraz uszczelniające naczynia.
Jak pielęgnować pupę dziecka po zakończeniu leczenia?
Przede wszystkim należy stosować zasady prawidłowej pielęgnacji pupy dziecka. Po drugie, wskazana jest zmiana dotychczasowych pieluszek, kosmetyków oraz środków do prania na inne – o jak najkrótszych i najmniej uczulającym składzie. Warto w tym miejscu zajrzeć np. na bloga Srokao czy Matka Aptekarka, gdzie znajdziecie wiele ciekawych analiz produktów dla dzieci.
W niektórych przypadkach konieczne będzie też wprowadzenie odpowiedniej diety, aby zapobiegać biegunkom – jeśli to one były powodem odparzeń.
Jak uniknąć odparzeń i pieluszkowego zapalenia skóry?
Po pierwsze, musisz odpowiednio zadbać o higienę i pielęgnację skóry dziecka. I tak kolejno:
- mokrą pieluszkę zmieniaj co 2-3 godziny lub szybciej (jeśli np. jest wilgotna albo dziecko zrobiło kupę – wówczas trzeba niezwłocznie oczyścić pupę i przewinąć maluszka),
- dokładnie oczyszczaj skórę przy każdej zmianie pieluchy,
- jeśli dziecko ma skłonność do odparzeń, stosuj także za każdym razem trochę maści o łagodnym, krótkim składzie (powinna być tłusta, ale bez tlenku cynku!),
- stosuj odpowiednią pieluszkę.
Jaką wybrać pieluchę, aby nie doszło do odparzeń?
Odpowiedź na to pytanie na pewno nie zadowoli wszystkich rodziców. Otóż najlepiej, aby w ogóle zrezygnować z pieluchy na jak największą ilość czasu w ciągu dnia. Niech dziecko leżakuje z gołą pupą tyle, ile się da.
Aby uniknąć katastrofy w postaci zasikanych materacyków, wystarczy, że podłożysz pod pupę nieprzemakalny podkład (a najlepiej pod całe dziecko) i kawałek pieluchy flanelowej (aby było mu wygodniej). To jak najbardziej możliwe rozwiązanie do zrealizowania, gdy dziecko się jeszcze nie przemieszcza.
W przypadku, gdy trzeba pieluchę założyć, trzeba dokładnie zastanowić się nad swoimi możliwościami oraz dostępnymi produktami. Po pierwsze, czy zgodzimy się np. na stosowanie pieluch wielorazowych? Okazuje się, że dzieci z pieluszkowym zapaleniem skóry o wiele lepiej tolerują pieluszki wielorazowe, gdyż te nie zawierają żadnych chemikaliów i dobrze przepuszczają powietrze. Większość z nas wybiera jednak pieluszki jednorazowe, gdyż są o wiele bardziej wygodne w użytkowaniu. I nie ma nic w tym złego, o ile sięgamy po pieluchy z dobrym składem! Taka pieluszka powinna być bez zapachu, bez koloru i bez chloru. Dobrze, jeśli nie zawiera także substancji konserwujących czy nawilżających i jest „eko” (np. posiada certyfikat Nordic Eco, który daje pewność, że w pieluchach nie znajdują się żadne substancje uczulające). Szczególną popularnością cieszą się wśród zabieganych eko-mam pieluszki jednorazowe, które są wykonane z celulozy bielonej tlenem, a nie chlorem, który mógłby podrażnić skórę dziecka.
Czym myć pupę dziecka, aby nie doszło do odparzeń?
Jeśli dziecko ma tendencję do odparzeń, najlepiej jest myć je samą wodą przy każdej zmianie pieluchy (albo pod bieżącą wodą, albo z pomocą wacika i wody w miseczce, najlepiej przegotowanej). Są jednak sytuacje, gdy trzeba użyć chusteczek nawilżanych – wówczas sięgnij po te, które mają dobry skład. Najmniejsze ryzyko podrażnień wystąpi w przypadku stosowania chusteczek nawilżanych samą wodą (lub w 99%). I czytajcie dokładnie składy z tyłu opakowania, ponieważ samo zapewnienie na przodzie, że chusteczki są hipoalergiczne, niczego nie udowadnia - może być zwykłym chwytem marketingowym i uwierzcie, że nie jest to rzadkością na półkach drogeryjnych.
Odparzenia a smarowanie pupy maścią lub kremem
Często pytacie, czym smarować pupę dziecka, czy przy każdej zmianie pieluchy i w jakich ilościach? Okazuje się, że zazwyczaj w ogóle nie trzeba stosować kremu przy każdej zmianie pieluchy, zwłaszcza wtedy, gdy ze skórą jest wszystko w porządku. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy skóra jest sucha i potrzebuje nawilżenia – wówczas można zastosować krem lub maść, ale uwaga – nie może to być krem z cynkiem! Cynk w maści stosowany profilaktycznie i długotrwale, niestety mocno wysusza i może podrażnić skórę, dając efekt odwrotny do zamierzonego. Kremy z cynkiem stosujemy wyłącznie w przypadku, gdy już dojdzie do odparzeń – i to z umiarem.
Czym więc smarować skórę, jeśli już musimy? Zaleca się przede wszystkim maści z delikatnym składem, które dobrze natłuszczą skórę i zabezpieczą ją przed drażniącym działaniem kału i moczu. Można też użyć emolientów, jeśli jest do tego wskazanie lekarza, bądź eko-kremów o krótkim, naturalnym składzie (tego typu produkty powinny posiadać odpowiednie certyfikaty potwierdzające to, że są bezpieczne, mają naturalny skład i nie zawierają alergenów).
