Metoda Montessori: zasady, wady i zalety, koszt przedszkola/szkoły

Kim była twórczyni metody Montessori?

Maria Montessori była pedagogiem, lekarzem oraz naukowcem. Urodziła się w 1870 roku – w czasach, gdy jako kobieta musiała o wiele rzeczy zawalczyć: wykazywać się np. determinacją, aby studiować medycynę (ukończyła te studia jako jedna z pierwszych kobiet we Włoszech!). Ponadto pracowała w szpitalu psychiatrycznym, w którym leczono dzieci upośledzone umysłowo. I to właśnie w tej pracy widzimy początki metody Montessori: kobieta zauważyła, że w dzieciach przebywających w szpitalu, drzemie duży pęd do wiedzy – starała się wówczas mocno je w tym wspierać. Dostrzegła wówczas zależność rozwoju umysłowego od zdolności manualnych. Zaczęła przeglądać badania różnych lekarzy oraz opracowała własne pomoce edukacyjne. Szybko okazało się, że dzieci zrobiły bardzo duże postępy w rozwoju. Niedługo potem w Rzymie otwarto Dom Dzieci, który był dedykowany zaniedbanym dzieciom z biednej dzielnicy, a kierowanie nim powierzono Marii Montesorri (dzieci były w wieku od 3 do 6 lat) – i to właśnie tutaj kobieta rozwinęła skrzydła. Pierwszym jej krokiem było zamówienie mebli odpowiednich do wzrostu dzieci. Przyniosła także wykonane przez siebie pomoce edukacyjne. Zdobywając doświadczenie w Domu Dzieci, opracowała metodę, która dzisiaj nazywana jest pedagogiką Montessori lub metodą Montessori. Jej działania bardzo szybko zaczęły przynosić efekty. Dzieci rozwijały się ponadprzeciętnie i osiągały świetne wyniki. Co więcej, zmiany poczynione w przedszkolu zaczęły był widoczne w całej dzielnicy: mieszkańcy zaczęli dbać o czystość i porządek. Podopieczni Marii stali się zatem motorem do zmiany, motywując do niej także swoich rodziców.

Wkrótce o Domu Dzieci zrobiło się głośno, nie tylko we Włoszech. Maria chętnie dzieliła się swoją wiedzą z dziennikarzami i pedagogami. Prowadziła w późniejszym czasie liczne konferencje, pisała książki, pomagała zakładać nowe placówki bazujące na jej pedagogice.

Jak widać, historia Marii Montessori jest niezwykle ciekawa, wręcz fascynująca. Z tego powodu Montessori zaliczana jest dziś do reformatorów edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej.

Koncepcja rozwoju dziecka wg pedagogiki Marii Montessori

W pedagogice Marii Montessori dziecko traktowane jest jako indywidualna jednostka, która dąży do uzyskania niezależności od dorosłych, poprzez m.in. aktywność oraz samodzielne działanie. Podstawą do rozwoju dziecka i wychowania, jest jego aktywność. Nikt – wg tej metody – nie jest w stanie wyręczyć dziecka w rozwoju – musi ono samo kształtować swoją osobowość. Rozwój dziecka przebiega według indywidualnego planu rozwoju – jest on inny dla każdego człowieka i nie należy tworzyć jednego, utrwalonego systemu wychowawczo-dydaktycznego dla dziecka, nie biorąc pod uwagi jego indywidualnego rozwoju. Zatem pomoc wychowawcza musi być dostosowana do dziecka. Najważniejsza jest tutaj zasada: daj dziecku czas i uszanuj prawa rozwojowe. Według Montessori wychowanie to udzielanie dziecku pomocy i wspieranie jego indywidualnego rozwoju na wszystkich obszarach: emocjonalnym, duchowym, psychofizycznym czy umysłowym. Celem jest doprowadzenie dziecka do samodzielności, odpowiedzialności za siebie i świat, a także uzyskanie niezależności od dorosłych.

Maria Montessori wyróżniła kilka faz rozwoju dziecka:

• Faza odkrywcy – rozpoczyna się ona w momencie urodzenia i trwa do ok. 6. roku życia. Dziecko eksploruje wówczas otaczający je świat, zadaje pytania, naśladuje dorosłych, jest wrażliwe na język (zarówno mówiony, jak i pisany), na naukę oraz rozwija umiejętności poznawcze. Maria Montessori nazywa ten etap „najbardziej chłonnym”.
• Faza świadomego poznawania świata – trwa od ok. 6. do 12. roku życia. Dziecko w tym okresie poznaje otoczenie w sposób bardziej świadomy. Zaczyna chętniej współpracować z rówieśnikami. Dochodzi do rozwoju jego wyobraźni oraz myślenia abstrakcyjnego.
• Faza odnajdywania siebie w społeczeństwie – trwa od 12. do 18. roku życia. Dziecko (nastolatek) w tym okresie zaczyna poszukiwać swojej tożsamości. Próbuje znaleźć swoje miejsce w społeczeństwie. Szuka także autorytetu, na którym będzie mógł się wzorować.
• Faza współtworzenia świata – następuje po 18. roku życia. Człowiek w tym okresie zyskuje stabilność. Jest aktywnie zaangażowany w pracę nad sobą, nad swoim charakterem. Rośnie również potrzeba współpracy z mentorem.

Jakie są zasady Montessori?

Dzieci wychowywane w duchu edukacji Marii Montessori poznają świat poprzez wszystkie pięć zmysłów – a nie tylko przez obserwowanie, słuchanie czy czytanie, jak ma to miejsce w tradycyjnej edukacji. Uczą się tego, na co aktualnie mają ochotę – zdobywanie wiedzy przynosi im więc satysfakcję. Nauczyciel staje się obserwatorem: szanuje on wybory dziecka, nie narzuca mu działań. Dopasowuje tok nauczania do możliwości dziecka oraz jego zainteresowań. Szkoła Montessori wyklucza rywalizację między dziećmi i zakłada podejście bez systemu kar i nagród. Inne zasady pedagogiki Montessori to:

• samodzielność – nauczyciel wspiera dziecko wtedy, gdy jest to konieczne, ale uczniowie mają dużą swobodę wyboru miejsca, czasu oraz rodzaju wykonywanej pracy;
• brak kar i nagród – to jedno z podstawowych założeń pedagogiki Marii Montessori – dzięki temu dzieci uczą się chętniej, ponieważ nie odczuwają przymusu;
• nauczyciel-mentor – nauczyciel ma wspierać ucznia, nie ganić go, nie oceniać, ani nie pospieszać;
• indywidualnie dostosowane tempo nauczania – każde dziecko jest inne, więc wg metody Montessori uczeń pracuje we własnym tempie i uczy się tego, co go aktualnie interesuje;
• lekcja ciszy – ta zasada ma ułatwić dziecku koncentrację i skupienie się, a także uzyskanie wewnętrznego spokoju – dzięki lekcji ciszy praca uczniów jest efektywniejsza i lepiej przyswajają oni wiedzę;
• stopniowanie trudności – polega na nauce zagadnień w kolejności od najłatwiejszych, do najtrudniejszych;
• porządek – zasada ta polega na uczeniu dzieci utrzymywania porządku w otoczeniu.

Ponadto podstawy pedagogiczne systemu Montessori opierają się na koncepcji przygotowanego otoczenia, a także na koncepcji pośredniej roli dorosłego – ma on być towarzyszem dziecka w rozwoju. Zadaniem osoby dorosłej – nauczyciela lub rodzica – jest takie przygotowanie otoczenia w domu/przedszkolu/szkole, aby służyło ono rozwojowi dziecka. Otoczenie musi dostarczać bodźców i impulsów, które odpowiadają wrażliwym fazom rozwoju oraz umożliwiają częstą polaryzację uwagi.

Otoczenie zgodne z koncepcją Montessori

Jak powinno wyglądać otoczenie zgodne z koncepcją Montessori? Powinno być ono bogate, odpowiednio zorganizowane, a także dostosowane do samego dziecka – aby mogło ono dokonywać własnego rozwoju i aktywności. Wyróżnia się 3 aspekty przygotowanego otoczenia: materialny, dynamiczny oraz społeczny.

1. Aspekt materialny Montessori

Aspekt materialny otoczenia to np. budynek, funkcjonalne pomieszczenia, estetyczne i jasne kolory ścian, duże okna, taras łączący salę z ogrodem, odpowiednie wyposażenie (niskie regały, otwarte półki), łatwy dostęp do wody, materiały rozwojowe w zasięgu wzroku oraz ręki dziecka. Materiały rozwojowe to:

• materiał do ćwiczeń praktycznego życia,
• materiał sensoryczny,
• językowy,
• matematyczny
• oraz materiał do poznawania środowiska przyrodniczo-społecznego).

Ponadto materiał Montessori spełnia ważne z punktu widzenia pracy dziecka zasady, takie jak:

• zasada estetyki – materiał powinien być atrakcyjny, zapraszać do skorzystania, przyciągać uwagę (np. kolorem, kształtem), absorbować,
• izolacja jednej trudności – materiał powinien ukazywać jeden problem do rozwiązania i mieć przejrzystą budowę; nic nie powinno dziecka rozpraszać, a słowa powinny być ograniczone do minimum (dziecko uczy się przez doświadczenie),
• kontrola błędów – materiał jest tak skonstruowany, że dziecko samo będzie umiało dostrzec popełniony błąd i go skorygować, co umożliwia samodzielną pracę i uniezależnia dziecko od oceny dorosłego,
• ograniczenie materiału – materiał powinien występować w pojedynczych egzemplarzach, co ma dwie podstawy: nic nie występuje we wszechświecie identycznie (nie ma dwóch jednakowych rzeczy) oraz ograniczenie materiały powoduje naukę respektowania potrzeb innych, ustępowanie koledze itd.,
• stopniowanie trudności – cały materiał jest ze sobą powiązany i stanowi całość – przechodzenie od jednego materiału do coraz bardziej abstrakcyjnego to naturalne stopniowanie trudności; praca z jednym materiałem przygotowuje dziecko do nauki wiedzy zawartej w kolejnym.

Materiał rozwojowy pełni wiele funkcji. Ma rozwijać zdolności percepcyjne, sensoryczne, umysłowe. Wspomagać rozumienie pojęć, wspierać zdobywanie wiedzy. Uczyć dziecko porządkować i klasyfikować zdobywane doświadczenia. Diagnozować zaburzenia i trudności.

2. Aspekt społeczny Montessori

Aspekt społeczny to szczególnie zróżnicowana pod względem wieku gruba dzieci, która ma przypominać naturalną grupę – rodzinę wielodzietną. Dzięki temu dzieci mogą przyjmować różne role społeczne: młodsze dzieci uczą się od starszych, z kolei starsze opiekują się i pomagają młodszym. Taki układ wzbudza wzajemny szacunek i respektowanie potrzeb innych ludzi. Nawiązują się ponadto silne relacje.

W przygotowaniu otoczenia pod względem społecznym, istotny jest również nauczyciel – to on powinien być twórcą i organizatorem grupy, troszczyć się o ład, porządek, estetykę materiałów i pomagać dzieciom w rozwoju czy aktywnościach. Powinien być wnikliwym obserwatorem i podążać za dzieckiem. Osobę taką powinna cechować miłość oraz szacunek do dzieci, a także cierpliwość.

3. Aspekt dynamiczny Montessori

Aspekt dynamiczny to przede wszystkim następujące zasady pedagogiczne oraz formy pracy:

• zasada indywidualizacji – zasadzie tej służy m.in. zróżnicowana wiekowo grupa dzieci oraz obserwacja dzieci, aby móc określać aktualne umiejętności czy zainteresowania i uzdolnienia,
• zasada samodzielności – tej zasadzie sprzyja dostępność wszystkich materiałów, samodzielne rozwiązywanie zadania bez naśladowania innych, izolacja trudności oraz stopniowanie trudności w materiale, kontrola błędów w materiale (uniezależnia to od dorosłych i buduje poczucie wiary w siebie),
• zasada swobody oraz wolności w podejmowanym działaniu – swobodny wybór materiału rozwojowego, swobodny wybór rodzaju aktywności czy miejsca, swobodny wybór czasu. Taka swoboda uczy dziecko decydowania, odpowiedzialności, organizacji oraz planowania pracy. Dziecko uczy się respektować także wolność i prawo do swobody innych dzieci czy nauczyciela. Ponadto brak stosowania rywalizacji, tradycyjnego oceniania, nagród czy kar, uczy dziecko radości z wykonywanej pracy; dzieci same wykonują także szereg czynności, takich jak mycie, ubieranie się, jedzenie, sprzątanie po sobie,
• zasad ograniczenia – sprzyja jej ograniczenie miejsca pracy (jeden materiał na stoliku), materiały w jednym egzemplarzu (dziecko uczy się cierpliwości), ograniczenie dostępu do nauczyciela,
• zasada porządku i ładu – utrzymywanie sali w porządku, wszystko ma swoje miejsce, porządek występuje też w budowie materiału; dziecko pracuje tylko z jednym materiałem; porządek zewnętrzny buduje porządek wewnętrzny.

Przedszkole i szkoła Montessori – jak funkcjonują takie placówki?

Przedszkole Montessori przyjmuje założenia pedagogiki Montessori – daje dzieciom przestrzeń do rozwojowej zabawy i do nauki. Wszystkie meble są na wysokości dziecka, a przedmioty – w zasięgu jego ręki – co daje poczucie samodzielności, gdyż dziecko nie musi nikogo prosić o podanie danej rzeczy. Zwykle sale są podzielone na 6 stref: każda z nich służy rozwijaniu w dziecku innych umiejętności. Strefy te dotyczą życia codziennego, matematyki, języka, kultury i sztuki, nauki i przyrody oraz sensoryki. Pedagogika Montessori stosowana w przedszkolu pomija tradycyjne zabawki, takie jak np. misie, lalki, kolorowanki. Na sali znajdują się natomiast przedmioty domowego użytku, które wspierają ćwiczenie zdolności manualnych czy umiejętność organizacji pracy. Poza tym znajdują się tam materiały rozwojowe – o których piszę w dalszej części w artykułu. Uczą one logicznego myślenia i skupienia.

Jeśli chodzi o szkołę Montessori, znajdują się tam tylko tablice i ławki oraz przedmioty umożliwiające wykonywanie eksperymentów czy zadań kreatywnych. W placówce Montessori już 6-letnie dzieci prowadzą samodzielnie różne projekty, organizują wycieczki terenowe czy wystawy swoich prac. Ponadto stawia się na wystąpienia publiczne, aby łagodzić w dzieciach w sposób łagodny strach przed nimi (np. organizując występu artystyczne). Nauczyciel Montessori jest obserwatorem: szanuje on wybory oraz indywidualne tempo rozwoju dziecka. Musi on dopasować tok nauczania w taki sposób, by był on zgodny z możliwościami i zainteresowaniami ucznia. Dziecko nie jest ponadto oceniane, nie stosuje się też kar i nagród. Z drugiej strony niepowodzenia nie są pomijane – wraz z nimi pojawia się komunikat, że następnym razem dziecko na pewno wykona dane zadanie lepiej.

Szkoła Montessori a tradycyjna – jakie są różnice?

Szkoła w duchu Montessori jest zdecydowanie inna od szkoły tradycyjnej: widać to już po samym wyglądzie klas. Panuje w nich wzorcowy porządek, a każdy przedmiot ma swoje miejsce. Dziecko dzięki temu buduje ład wewnętrzny, poprzez przebywanie w uporządkowanym otoczeniu. Uczniowie mają dostęp do materiałów dydaktycznych, które powstają na bieżąco przed nauczycieli – na podstawie wnikliwej obserwacji dzieci. Pomoce dydaktycznej obejmują wiele dziedzin i odpowiadają zarówno programowi nauczania, jak i go rozszerzają. Ponadto w szkole Montessori znajdują się przedmioty codziennego użytku, np. narzędzia do pracy w ogrodzie, przybory do sprzątania, kuchenka czy lodówka – w ten sposób bardzo często są wyposażone przedszkola w Norwegii. Każdy przedmiot występuje tylko w jednym egzemplarzu, aby dziecko uczyło się dzielenia z innymi i cierpliwości.

Inne ważne cechy szkoły Montessori, które odróżniają ją od tradycyjnej szkoły to:

• brak podręczników czy zeszytów ćwiczeń,
• klasy nie są podzielone ze względu na wiek – w niektórych jest nawet 3-letnia różnica wieku,
• brak prac domowych (w domu dziecko powinno mieć czas na zabawę, a w szkole – uczyć się),
• brak kar i nagród oraz ocen czy sprawdzianów,
• brak 45-minutowych lekcji i przerw.

Czy można wdrożyć metodę Montessori w domu?

Montessori coraz częściej jest wdrażania w środowisku domowym – już od pierwszych miesięcy życia dziecka, rodzice dbają o to, aby otaczały go typowe pomoce montessoriańskie, np. kocyki sensoryczne czy zabawki wykonane z naturalnych materiałów.

Zastosowanie metody Montessori w domu może być trudne, gdyż wymaga zaangażowania wszystkich domowników. Pomocy można szukać w specjalistycznych podręcznikach Montessori. Wskazują one m.in., aby w otoczeniu zadbać o niskie meble, przechowywać przedmioty codziennego użytku w zasięgu wzroku i ręki dziecka, a także angażować dziecko w obowiązki domowe – w miarę jego możliwości.

Czy dziecko wychowywane w duchu Montessori będzie „niegrzeczne”?

Wszystko wygląda pięknie: dajemy dziecku wolność, swobodę w wyborach, dostosowujemy wszystko do jego aktualnych potrzeb i tempa rozwoju. Nie stosujemy kar i nagród, tworzymy atmosferę bliskości i zaufania, gdzie nie trzeba się bać. Jednak wielu rodziców zastanawia się, czy dziecko wychowywane w taki sposób będzie „rozpieszczone”? Jak to, dziecko ma dyktować, co mamy teraz robić? Mamy mu pozwolić na wszystko? Na to pytanie trafnie odpowiada dr Agnieszka Guzik w wywiadzie dla Interii:

„Montessori dużo pisała o dyscyplinie. Mówiła, że jest ona drugą stroną medalu wolności. Wolność to nie swawola. My dorośli mamy pomagać dzieciom wyzwolić tę wewnętrzną dyscyplinę. Myślenie o tym, że ja nie pójdę i nie szturchnę kolegi, tylko dlatego, że pani na mnie nie patrzy i dostanę dwóję - tylko: nie zrobię tego, bo wiem, że to jest złe.”

Zabawki i pomoce edukacyjne w Montessori

Materiał montessoriański jest podzielony, jak w poniższej tabeli. Poniższe zabawki oraz pomoce edukacyjne wspierają rozwój dziecka na każdym etapie i w każdej aktywności.

Pomoce stosowane są zarówno przez szkoły, jak i przedszkola. Można również zastosować je w domu. To zwykle przedmioty służące do zabawy – która jednak stanowi jednocześnie pracę nad poznawaniem świata wszelkimi zmysłami. Przedmioty są jasne, starannie wykonane i bezpieczne. Zabawki Montessori pomagają przyspieszyć rozwój dziecka przez wzbudzanie jego ciekawości, naukę samodzielności, kształtowanie wyobraźni, myślenia abstrakcyjnego oraz logicznego. To często maty, drewniane klocki czy puzzle. Materiały te powinny jednak spełniać takie warunki, jak:

• być dobrej jakości,
• być wykonane z naturalnych tworzyw,
• odzwierciedlać rzeczywistość.

Zabawki Montessori nie są zatem fikcją. Dla przykładu, zabawka przedstawiająca krowę jest czarno-biała, a nie różowa, a warzywa są – warzywami – nie maskotkami z oczami. Zasady Montessori odrzucają wielokolorowe zabawki o nieokreślonych kształtach, wykonane z plastiku. Odrzuca się ponadto elektroniczne gadżety.

Metoda Montessori w punktach – na czym polega?

1. Chłonny umysł – dziecko do 6. roku życia poznaje intensywnie świat wszystkimi zmysłami, wręcz „chłonie” wszystko, niczym gąbka. To okres, gdy uczenie się przebiega najszybciej, bez wysiłku – już nigdy tak nie będzie w późniejszym życiu.
2. W życiu dziecka występują okresy szczególnej wrażliwości – w ich trakcie dziecko jest sfokusowane na zdobywaniu nowych umiejętności i wtedy interesuje się związanymi z nimi aktywnościami. Gdy dana umiejętność zostanie przez niego opanowana, okres wrażliwości mija.
3. Szczególne skupienie uwagi na jednej czynności – dziecko potrafi dużo czasu spędzić na jednej czynności i wielokrotnie ja powtarzać. Uczy się wtedy najszybciej i samodzielnie dokonuje odkryć. Nie powinno się mu w tym przeszkadzać.
4. Wolność i swoboda w rozwoju – to dziecko decyduje, jakie umiejętności będzie ćwiczyć w danym czasie czy jakie aktywności będzie podejmować. Rozwija się bowiem we własnym tempie – nie wolno nam nic mu narzucać, tylko pozwolić na swobodę w wyborze zabaw czy ćwiczeń.
5. Nauka samodzielności – pomagaj dziecku zrobić coś samodzielnie, wspieraj go, ale nie wyręczaj – niech samo uczy się ważnych, codziennych czynności, nawet jeśli próby ich wykonywania są niezgrabne i trwają długo.
6. Dobrze przygotowane otoczenie – wspierające rozwój dziecka, czyli przedmioty wspomagające rozwój na wyciągnięcie ręki, niskie meble, wszystko uporządkowane, wszystko w jednym egzemplarzu, zabawki wykonane z naturalnych materiałów, zabawki służące rozwojowi i odzwierciedlające rzeczywistość, jasne i przyjazne kolory.
7. Pomoce edukacyjne Montessori – powinny być tak skonstruowane, aby skupiały się na jednej umiejętności (aby dziecko nie rozpraszała wielość funkcji). Na przykład klocki powinny być w jednym kolorze, jeśli mamy je układać według wielkości – aby dziecko skupiło się na rozmiarze.
8. Stopniowanie trudności – jedno zadanie przygotowuje dziecko do kolejnego, i nieco większym stopniu trudności.
9. Angażowanie dziecka w prace domowe – uczy to samodzielności i odpowiedzialności.
10. Wychowanie bez kar i nagród – aby motywacja dziecka płynęła w jego wnętrza, a nie wynikała z zewnętrznych pochwał czy strachu przed karą. Pozwólmy dziecku pracować samodzielnie i swobodnie dobierać aktywności – pod wpływem wewnętrznej motywacji będzie efektywnie pracować, a nagrodą będzie dla niego obserwowanie efektów.

Jakie są wady i zalety metody Montessori?

Na sam koniec postaram się podsumować wady i zalety metody Montessori. Zacznijmy od zalet. Montessori bazuje na możliwości angażującej nauki i szacunku dla indywidualności każdego dziecka. Dzięki temu dzieci uczą się chętniej, gdyż nie ciąży nad nimi widmo oceny czy kary. Nie potrzebują one zewnętrznej motywacji w postaci nagrody – motywacja płynie z wnętrza i jest silna. Uczniowie dzięki tej metodzie unikają niepotrzebnego stresu czy krytyki. Ponadto edukacja w duchu Montessori nastawiona jest na rozwijanie talentów, pasji, uczenie samodzielności, szacunku do innych czy odpowiedzialności. Dziecko lepiej opanowuje wiele umiejętności, łatwiej koncentruje się na jednej aktywności, uczy się zasad panujących w grupie, dzieli się z innymi i jest cierpliwe. Posłuszeństwo wynika w tym schemacie nie z przymusu ze strony dorosłych, ale z samokontroli (więcej na temat samokontroli i Self-Reg pisałam w innym artykule – zapraszam do lektury).

Metoda Montessori nie jest jednak pozbawiona wad. Jej przeciwnicy zauważają, że dzieci wychowane w jej duchu mogą mieć problem w przyszłości z akceptacją zasad panujących na kolejnych etapach edukacji. Dla przykładu, dziecko, które uczęszczało do przedszkola Montessori czy szkoły, w liceum lub na studiach oraz w pracy zawodowej niestety zderza się z inną rzeczywistością, która jest pełna pośpiechu, krytyki, ocen czy stresu. Takie elementy mogą być dla wielu dzieci montessoriańskich barierą nie do przeskoczenia. Jednakże amerykańscy naukowcy postanowili zbadać, czy absolwenci przedszkoli i szkół Montessori rzeczywiście mają większe problemy z przystosowaniem się w innych placówkach. Okazało się, że nie stwierdzono żadnych problemów z nauką, a problemy z adaptacją były krótkotrwałe. Badacze stwierdzili, że taka sytuacja wynikała z wysoko rozwiniętych umiejętności społecznych dzieci montessoriańskich. Źródło badań podaję w bibliografii.

Niepokój budzi także kwestia bezpieczeństwa w placówkach, ponieważ dzieci korzystają z prawdziwych sprzętów czy narzędzi (np. widelców czy kuchenek). Kolejna wada według przeciwników Montessori, to podejrzenie, że dzieci wychowywane w tym duchu wyrosną na rozkapryszone i roszczeniowe osoby, ze względu na zbyt dużą swobodę. Tę kwestię jednak już wyjaśniłam wyżej, wspominając, że Maria Montessori kładzie duży nacisk na dyscyplinę, a swoboda nie oznacza przywalania na swawolę.

Ile kosztuje przedszkole lub szkoła Montessori?

Zapisanie dziecka do przedszkola lub szkoły Montessori nie należy do najtańszych. W dużych miastach za wpisowe trzeba zapłacić od 500 do nawet 1700 zł, a za każdy semestr dodatkowo od 700 do 1800 zł. Placówki Montessori nie są ponadto dostępne we wszystkich miastach.

Bibliografia

• M. Montessori, Le Case dei Bambini, Metoda pedagogiki nowej, stosowana w wychowaniu najmłodszych dzieci, Warszawa 1913.
• S. Guz (red), Metoda Marii Montessori. Historia i współczesność, Lublin, 1994.
• M. Miksza, Zrozumieć Montessori. Czyli Maria Montessor o wychowaniu dziecka, Kraków 2020.
• C. Paussion, Metoda Montessori dla rodziców. Naucz mnie robić to samodzielnie, 2017.
• D. Gilles Cotte, Metoda Montessori w domu”, 2017.
• B. Ekkert, Metoda Montessori na cztery pory roku, 2018.
• S. Stephenson, Radosne dziecko. Niezbędnik Montessori od narodzenia do lat trzech, 2008.
• Film biograficzny o Marii Montessori z 2007 roku pt. „Prawdziwa historia Marii Montessori”.
• Wyniki badań dostępne na stronie American Montessori Society: https://amshq.org/Research
• Wykład „Education for Life. Neuroscience Perspectives of Montessori Education”, Dr Steve Hughes, PhD, Pediatric Neuropsychologist, 2016.
• Dohrmann, K., Outcomes for Students in a Montessori Program: A Longitudinal Study of the Experience in the Milwaukee Public Schools, 2003.
• Angeline S. Lillard, PhD, Montessori: The Science behind the Genius, Oxford University Press, 2017.
• B. Bednarczuk, M. Kuśpit, M. Kostka-Szymańska, Badania nad edukacją według zasad pedagogiki Marii Montessori, UMCS 2019.
• P. Gobry, The Future Of Education Was Invented In 1906, Forbes 2014.