Montessori w domu – jak wdrożyć metodę? Zapiski Marii Montessori

Na czym polega metoda Montessori?

Metoda Montessori to system wychowawczy opracowany przez Marię Montessori, która była włoską lekarką i pedagogiem. Maria Montessori przez lata doświadczeń stworzyła szereg zasad, według których możliwe jest wspomaganie rozwoju dziecka na różnych płaszczyznach podczas codziennej edukacji i zwyczajnych czynności.

Metoda Montessori polega na pozwoleniu dzieciom pozostać autentycznymi – zgodnymi z własnym wewnętrznym nauczycielem. Aby dobrze wykorzystać własny potencjał i wkroczyć w świat jako osoba kompletna, pewna siebie, samodzielna i spokojna, konieczne jest odpowiednie podejście rodziców – powinni oni pokazywać dzieciom, że są obok i dla nich oraz że je kochają. Wiedza o tym, że dziecko jest kochane, oznacza dla niego że jest cenne, a to z kolei niejako paszport, którego może użyć, aby osiągać różne cele.

Jakie zalety ma stosowanie metody Montessori w domu?

Metoda Montessori ma wiele wspólnego z dawaniem przykładu przez starszych. Jednocześnie nie wymaga od nas dużych inwestycji, jeśli chcemy ją wdrożyć we własnym domu – nie trzeba kupować specjalnych mebli czy gadżetów. Korzystając z metody Montessori, zmieniamy nie tylko dziecko, ale i samych siebie. Metoda ta uczy bowiem współczucia, przebaczaniu i przepracowania trudnych spraw. Dla rodziców może stanowić niejako terapię, ponieważ teraz pracując z dzieckiem, myślimy rozsądnie o wszystkim, co w naszym dzieciństwie nie było idealne – aby tym samym nie powielać błędnych wzorców w wychowaniu własnych dzieci. Metoda Montessori pozwala również spędzać dobrze czas z własnymi dziećmi. Dzieci z kolei są szczęśliwsze, czują się szanowane i kochane, wiedzą, że ich zdanie się liczy. Są także bardziej związane z rodzicami.

Zastosowanie metody Montessori oznacza, że dzieci wiedzą o tym, że mogą być kimś ważnym w swojej rodzinie, że są słuchane. Mają także zaspokojone potrzeby niezależności i wolności, a z drugiej strony oferowana jest im bezwarunkowa miłość. Dzięki temu mogą bez ograniczeń ćwiczyć własne możliwości, przekraczać strach i rozwijać się. Dzieci są wychowywane w spokoju i ze wzajemnym szacunkiem, a nie w strachu.

Metoda Montessori w domu oznacza, że pozwalamy dziecku na bycie autentycznym i podążanie za własną naturą, ale przy jednoczesnym poszanowaniu zasad życia społecznego i ustalonych wzorców. Zasady te dzieci wychowane w duchu Montessori rozumieją jako prawdziwą pomoc w życiu, a nie jakiegoś rodzaju ograniczenie.

Jak wprowadzić metodę Montessori w domu?

Metoda Montessori bazuje w dużej mierze na wychowaniu poprzez odkrywanie. Autorka metody w swoich książkach podkreśla, że rodzice są pierwszymi nauczycielami swoich dzieci. Wskazuje, że rodzice powinni zatem wejść w rolę nauczyciela, ale aby to zrobić, konieczne jest porzucenie dumy i złości. Obie te emocje uniemożliwiają bowiem efektywnie komunikowanie się z dziećmi z miłością. Duma doprowadza bowiem do myślenia, że dorośli wiedzą więcej niż dzieci, natomiast złość pojawia się, gdy dzieci podążają własnymi ścieżkami, a nie robią akurat tego, czego dorośli oczekują. To wszystko prowadzi do nadmiernej kontroli rodzicielskiej, która pochodzi z przekonania, że wiemy więcej oraz z tego, że nie uzyskujemy oczekiwanych efektów. Ważne jest, aby uświadomić sobie, że kontrola ta pochodzi z naszego ego i z tego, że sądzimy, iż dzieci są naszą własnością, a nie osobnym człowiekiem – wolnym, zasługującym na szacunek. Zamiast dumy i złości, rodzice powinni obudzić w sobie pokorę i cierpliwość, czyli uczucia przeciwstawne.

Z drugiej jednak strony, jak poradzić sobie, gdy dzieci zachowują się po prostu źle? Robią innym krzywdę, nie szanują innych itd.? Oczywiście nie możemy tolerować wszystkich tych zachowań dzieci, ale ważne jest, aby podczas komunikacji obecna była nasza miłość do dzieci – musimy być zarówno stanowczy, ale i życzliwi. W innym przypadku konsekwencje, jak wskazuje Maria Montessori, mogą być tragiczne i spowodujemy duży bałagan emocjonalny w psychice naszych dzieci – który będą musiały układać przez resztę życia.

5 zasad Montessori dla rodziców

Zadaniem rodziców jest towarzyszenie w procesie dorastania, który polega na poznawaniu samego siebie, rówieśników, kultury, społeczeństwa i wszechświata. W efekcie proces ten prowadzi do okrycia tego, co chcemy robić w życiu. W jaki sposób wspomagać w tym dziecko jako rodzic? Jakie zasady wskazuje Maria Montessori w swoich książkach?

1. Włączaj dziecko do praktycznych czynności w domu, załatwiania spraw, wspólnych spacerów. Dzielcie się wszystkim, nawiązujcie więź przy każdej okazji, rozmawiajcie i szukajcie razem odpowiedzi.

2. Jeśli czujesz bezradność i zniechęcenie, przypomnij sobie, że to, czego potrzebujesz, posiadasz – to miłość i dobra wola. Pamiętaj, że dziecko Cię potrzebuje, Twojego światła, siły, motywacji, przykładu.

3. Zrób wszystko, aby cieszyć się każdą chwilą spędzoną z dzieckiem – czas szybko mija.

4. Znajdź lepszą wersję siebie, gdy zachowanie dziecka Cię denerwuje. Zatrzymaj się na chwilę i pomyśl, co zakłóca Twój spokój. Może wcale nie jest to dziecko, ale wydarzenia z Twojego dzieciństwa lub aktualne wydarzenia, które cały czas Cię niepokoją? Może jesteś zbyt zmęczona/y, narażona/y na stres? Może czujesz, że nie wszystkie Twoje oczekiwania są spełnione?

5. Nie obwiniaj się, ponieważ poczucie winy nas blokuje przed postępem i poprawą. Nie obwiniaj także swoich dzieci, aby ich nie ograniczać. Jeśli chcesz, żeby dzieci cieszyły się życiem i umiały naprawiać swoje błędy (a nie pozwalać, aby błędy ciągnęły je na dno), nie budź w nich poczucia winy. Wówczas błędy staną się dla nich możliwościami, aby lepiej konstruować samych siebie i lepiej radzić sobie w życiu. Zamiast obwiniać siebie lub dziecko, bądź miły dla siebie i dziecka i zmieniaj poczucie winy na świadomą odpowiedzialność.

Co jeszcze radzi Maria Montessori rodzicom?

Poza powyższymi zasadami, Maria Montessori podkreśla, że rodzice powinni skupić się na długoterminowych celach – czyli na tym, kim dziecko będzie w przyszłości. Z drugiej strony zachęca, aby cieszyć się dorastaniem dzieci, odkrywaniem przez nich świata, koncentrowaniem się na zadaniu – a nie wyniku. Jeśli nie będziemy czerpać z radości, trudniej będzie nam wspomagać rozwój dziecka.

Maria Montessori wskazuje ponadto, abyśmy się nie zniechęcali. Jeśli próbowaliśmy czegoś i to coś nie zadziałało, musimy wiedzieć, że rodzicielstwo to nie matematyka i nie ma jednej recepty na wychowanie wszystkich dzieci. Wychowanie dzieci polega na popełnianiu błędów i odkrywaniu rzeczy, które się sprawdzają. To złożony proces, ale odpowiedzi na to, jak postępować, każdy rodzic musi znaleźć w sobie.

Autorka metody zaznacza na koniec, że istotne jest dbanie o siebie. Jeśli nie zadbasz o siebie, nie będziesz w stanie zadbać o innych. To bardzo ważne, aby wprowadzić – dbaniem o siebie – poczucie spokoju i zadowolenia – wówczas dzieci również będą je czuły.

Książki Marii Montessori

Poniżej przedstawiam tytuły książek Marii Montessori, które pomogą Wam wdrożyć tę metodę w domu, aby cieszyć się rodzicielstwem i najlepiej wspierać swoje dziecko w rozwoju oraz odkrywaniu samego siebie. Niniejszy artykuł powstał na ich podstawie.

• Maria Montessori, Domy dziecięce: metoda pedagogiki naukowej stosowana w wychowaniu najmłodszych dzieci, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”, 2005.

• Maria Montessori, Wykłady londyńskie 1946, przeł. Olga Siara. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA., 2019.

• Maria Montessori, O kształtowaniu się człowieka, przeł. Luiza Krolczuk-Wyganowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA., 2019.

• Maria Montessori, Co powinieneś wiedzieć o swoim dziecku, przeł. Olga Siara. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA., 2020.

• Maria Montessori, Edukacja i pokój, red. Silvia Camarda: Wydawnictwo Naukowe PWN SA., 2021.

• Maria Montessori, Dziecko w rodzinie, przeł. Luiza Krolczuk-Wyganowska: Wydawnictwo Naukowe PWN SA., 2020.