Jak rozpoznać cukrzycę ciążową? Objawy, które są alarmujące

Cukrzyca ciążowa - napad głodu w nocy

W większości przypadków cukrzyca ciążowa rozwija się w ukryciu, nie dając charakterystycznych objawów. Często symptomy są bagatelizowane lub mylone z innymi dolegliwościami. Jest to zatem choroba trudna do wykrycia, a tym samym - niebezpieczna. Są jednak pewne sygnały alarmujące o tym, że gospodarka insulinowa organizmu jest zaburzona. W rozpoznawaniu cukrzycy ciążowej niezbędne są także odpowiednie badania.

Cukrzyca ciążowa (cukrzyca ciężarnych), czyli hiperglikemia w ciąży

Cukrzyca ciążowa jest czasowym zaburzeniem endokrynologicznym, które ustępuje po zakończeniu ciąży. Rozpoznanie cukrzycy ciążowej jest stawiane na podstawie hiperglikemii (zbyt wysokiego poziomu glukozy we krwi) stwierdzonej podczas doustnego testu tolerancji glukozy (niekiedy obecność cukru wykrywa się także w moczu). Dla cukrzycy ciążowej charakterystyczne jest to, że może pojawić się u kobiety w ciąży, która nigdy nie chorowała na cukrzycę. Przyczyną tego jest przede wszystkim zmiana działania gospodarki hormonalnej w tym okresie. U kobiet w ciąży zwiększa się znacznie stężenie estrogenów i progesteronu. Zwiększeniu ulega także poziom kortyzolu. Hormony te wraz z intensywnym wydzielaniem laktogenu łożyskowego, zwiększają ryzyko wystąpienia hiperinsulinemii oraz insulinooporności. Z tego względu, zgodnie z obecnymi zaleceniami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, wszystkie kobiety w ciąży powinny być diagnozowane w kierunku cukrzycy. Wczesne rozpoznanie oraz wdrożenie odpowiedniego leczenia może zapobiec poważnym powikłaniom cukrzycy u dziecka i matki. Co istotne, u kobiet cierpiących na cukrzycę w ciąży, jest większe ryzyko rozwoju cukrzycy w ciągu najbliższych 15 lat, mimo ustąpienia tego stanu po urodzeniu dziecka.

Objawy cukrzycy ciążowej. Co wskazuje na wysoki poziom cukru we krwi?

Objawy cukrzycy ciążowej można rozróżnić wg Harvad Health:

  • wielomocz (glukoza łączy się z wodą i powoduje bardzo częste oddawanie moczu - nawet 3 litry na dobę),
  • nadmierne pragnienie (związane jest z szybką utratą wody z organizmu),
  • nudności,
  • wymioty,
  • napady głodu (powodem jest brak insuliny - wówczas glukoza nie może dotrzeć do tkanek organizmu, gdzie mogłaby być wykorzystana, więc organizm odczuwa ciągły głów, mimo zwiększonej podaży jedzenia),
  • ciągłe zmęczenie,
  • senność,
  • zbyt szybki wzrost płodu w stosunku do wieku ciąży.

Powyższe objawy, jak widać, są mało charakterystyczne i często występują jako objawy ciąży - niekoniecznie cukrzycy. Są jednak także mniej oczywiste symptomy, które mogą wskazywać na cukrzycę ciążową. To np.:

  • zmniejszenie masy ciała (mimo dużego apetytu) lub nagły przyrost wagi,
  • zaburzenia widzenia (rozmazany obraz, gorsza ostrość widzenia),
  • infekcja grzybicza,
  • infekcja skóry,
  • infekcja pęcherza i pochwy.

Te objawy również nie są jednoznaczne i mogą świadczyć o różnych schorzeniach - na ich podstawie lekarz nie jest w stanie stwierdzić, co dolega pacjentce. Mogą być symptomem np. infekcji, o którą nietrudno w ciąży. Dlatego też kluczowe jest, aby w ciąży wykonywać odpowiednie badania, które pozwolą wprost stwierdzić, czy występują nieprawidłowości, zwłaszcza zaburzenia gospodarki insulinowej.

Pomiar stężenia glukozy - obowiązkowo po pierwszej wizycie u ginekologa

Zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, pomiar stężenia glukozy powinien być zlecony już podczas pierwszej wizyty ginekologa i dotyczy to każdej ciężarnej, niezależnie od tego, czy cierpi na cukrzycę, czy nie. Badanie ma postać doustnego testu obciążenia glukozą (OGTT lub krzywa glukozowa). jeśli wyniki testu są w normie, a ciężarna nie ma czynników ryzyka rozwoju hiperglikemii, do których zalicza się: 

  • nadciśnienie tętnicze, 
  • urodzenie dziecka z wagą powyżej 4 kg,
  • zgon wewnątrzmaciczny w poprzednich ciążach,
  • ciąża po 35 roku życia,
  • nadwaga lub otyłość,
  • zespół policystycznych jajników (PCOS),
  • rodzinny wywiad w kierunku cukrzycy typu 2,
  • wielorództwo,
  • cukrzyca ciążowa w poprzednich ciążach,

kolejnym krokiem diagnostyki będzie wykonanie ponownego testu OGTT dopiero na etapie 24-28 tygodnia ciąży.

Jak wygląda badanie diagnozujące cukrzycę u kobiet w ciąży?

Badanie nazywane krzywą glukozą polega na wypiciu roztworu glukozy, który zawiera 75 g cukru rozpuszczonego w 250-300 ml wody. Wypicie roztworu nie należy do najprzyjemniejszych, ponieważ jest on bardzo słodki, natomiast zwykle ciężarne uskarżają się na odczucia na kilka do kilkunastu minut po przyjęciu glukozy. Mogą to być nudności, zawroty głowy, a nawet wymioty.  Jak przygotować się do badania? Należy przyjść na czczo, będąc przynajmniej 8 godzin po spożyciu ostatniego posiłku kropka. Na badanie należy zarezerwować około 2 godzin, co wynika z formuły przeprowadzenia testu, która polega na:

  • pobraniu krwi w celu pomiaru stężenia glukozy,
  • wypiciu roztworu glukozy w ciągu 5 minut,
  • pobraniu krwi po 60 minutach,
  •  ponownym pobraniu krwi po kolejnych 60 minutach.

Po 60 minutach od wypicia glukozy jej poziom powinien wzrosnąć. Po 120 minutach od przyjęcia roztworu, poziom glukozy powinien spaść.  Jeśli występują zaburzenia metabolizowania węglowodanów, poziomy glukozy w poszczególnych punktach czasowych będą zbyt wysokie.

Wskazania do wykonania testu obciążenia glukozą

Czy każda kobieta powinna przejść badanie stężenia glukozy w ciąży? Zgodnie z zasadami ustalonymi przez Polskie Towarzystwo Diabetologiczne oraz Polskie Towarzystwo Ginekologiczne, wstępne oznaczenie stężenia glukozy na czczo powinno być wykonane u każdej ciężarnej już po pierwszej wizycie u ginekologa potwierdzającej ciążę. Kobiety, które znajdują się w grupie ryzyka występowania cukrzycy, powinny być szczególnie kontrolowane. 

Krzywa cukrowa w ciąży – normy

Podstawą do postawienia diagnozy cukrzycy ciążowej jest nieprawidłowy wynik testu obciążenia glukozą na czczo. Zgodnie z kryteriami rozpoznawania cukrzycy ciążowej według IADPSG 2010 i WHO 2013, normy wyniku krzywej cukrowej w ciąży są następujące:

  • glukoza na czczo przed podaniem roztworu glukozy - stężenie w osoczu 92-125 mg/dl (5,1-6,9 mmol/l),
  • glukoza we krwi po upływie 60 minut od przyjęcia roztworu - stężenie w osoczu powyżej 180 mg/dl (powyżej 10,0 mmol/l),
  • glukoza we krwi po upływie 120 minut od przyjęcia roztworu - stężenie w osoczu 153-199 mg/dl (8,5-11 mmol/l).

Wyniki świadczące o cukrzycy ciążowej

Jeśli glikemia pacjentki:

  • na czczo jest powyżej 126 mg/dl (więcej niż 7,0 mmol/l),
  • po 120 minutach jest wyższa niż 200 mg/dl (11,1 mmol/l)

lub występuje tzw. glikemia przygodna (200 mg/dl) z towarzyszącymi objawami hiperglikemii, lekarz rozpoznaje cukrzycę w ciąży. 

Podsumowanie: jak rozpoznać cukrzycę ciążową i wykryć zbyt wysoki poziom glukozy?

Podsumujmy zatem, jakie są objawy cukrzycy ciążowej i jak rozpoznać, że gospodarka insulinowa jest zaburzona? 

  • Objawy cukrzycy ciążowej są nietypowe  i mogą wskazywać na wiele innych dolegliwości (są podobne do objawów jakie daje ciąża lub spotykanych podczas infekcji). 
  • Rozpoznanie cukrzycy ciążowej nie jest możliwe wyłącznie na podstawie samych objawów.
  • Aby dokonać prawidłowej diagnozy, konieczne jest wykonanie doustnego testu obciążenia glukozą na czczo.
  • OGTT powinien być wykonany u każdej ciężarnej już po pierwszej wizycie u ginekologa. Jeśli wynik testu jest prawidłowy, kolejny należy wykonać na etapie 24-28 tygodnia ciąży. W przypadku nieprawidłowości stwierdza się cukrzycę ciążową. Konieczne jest wdrożenie odpowiedniego leczenia i zmiana diety.

Bibliografia

Anna Baranowska

Ukończyła Dziennikarstwo na Uniwersytecie Gdańskim. Autorka kilkuset artykułów o tematyce zdrowotnej i parentingowej. Należy do grona dziennikarzy medycznych jako członkini Stowarzyszenia "Dziennikarski Klub Promocji Zdrowia".

Tagi:

Podobne tematy