Co to jest ciemieniucha?
Ciemieniucha przypomina żółtą skorupkę i pojawia się w owłosionym miejscu na głowie – tam, gdzie wydzielanie gruczołów łojowych jest największe. Ciemieniucha to także – według wielu – dziecięca wersja łojotokowego zapalenia skóry (ŁZS powoduje np. łupież u dorosłych), powodując, że skóra na głowie staje się gruba i łuszcząca.
To bardzo powszechne schorzenie u niemowląt i zwykle nie jest szkodliwe. Najczęściej występuje u dzieci do 3 miesiąca życia, ale nie oznacza to, że nie może pojawić się później – są też takie przypadki. U większości niemowląt ciemieniucha ustępuje jednak przed kończeniem 1 roku życia (w bardzo rzadkich przypadkach ciemieniucha pojawia się później, u dwu- a nawet czterolatka).
Ciemieniucha zazwyczaj występuje na głowie punktowo i często koncentruje się za uszami – niekiedy jednak pojawia się także pod brwiami na nosie, w pachwinie czy pod pachami. Płaty ciemieniuchy są zwykle białe albo żółte i mogą być suche – lub wręcz przeciwnie – tłuste.
Na szczęście ciemieniucha nie jest szkodliwa i nie stanowi zagrożenia dla zdrowia Maluszka. To wręcz stan naturalny, z którym należy się po prostu zmierzyć i zastosować sposoby na przyspieszenie wyleczenia ciemieniuchy.
Wskazówka!
Jak poznać, że mamy do czynienia z ciemieniuchą? Jeśli na skórze głowy niemowlaka widać zrogowaciały naskórek – na początku biały, a później coraz bardziej żółty (a nawet pomarańczowy), który dodatkowo jest łuskowaty, to najpewniej ciemieniucha. Wygląd przypomina nieco tłusty łupież, a prześwitująca przez włoski ciemieniucha może na pierwszy rzut oka sprawiać wrażenie, że dziecko ma rudawe włosy.
Czy dziecko czuje dyskomfort, mając ciemieniuchę?
Ciemieniucha na szczęście nie powoduje dolegliwości bólowych, ani nie zmniejsza komfortu życia małego dziecka. Nie boli, nie swędzi, ani nie piecze. Nie stanowi również zagrożenia dla zdrowia. Jedyne, co może dziecko odczuwać, to zwiększone pocenie, gdyż łuska może utrudniać skórze oddychanie. W zasadzie ciemieniucha stanowi jednak problem estetyczny, aniżeli problem powodujący dyskomfort fizyczny.
Jak ciemieniucha powstaje?
Ciemieniucha powstaje w wyniku działania hormonów matki – gdy gruczoły łojowe dziecka są pobudzane przez nie nadmiernie do pracy. Łój często po wydostaniu się na powierzchnię skóry po prostu zasycha i łączy się razem ze złuszczającymi się komórkami naskórka. To, jaki będzie kolor ciemieniuchy, zależy od nasilenia łojotoku (im większy, tym kolor jest bardziej intensywny).
Ciemieniucha – przyczyny powstawania
W społeczeństwie występuje błędny osąd, że ciemieniucha powstaje w wyniku niedostatecznej higieny dziecka. To bardzo krzywdzące, ponieważ higiena dziecka nie ma nic wspólnego ze źródłem przyczyny ciemieniuchy. Z tego powodu wiele mam na widok ciemieniuchy popada w panikę – wstydzą się i zaczynają martwić, szukając sposobów na pozbycie się tego schorzenia.
Istnieje także inny pogląd na przyczynę ciemieniuchy: wiele osób uważa, że zależy ona od sposobu karmienia, co obecnie również nie ma żadnej podstawy naukowej – nie dowiedziono, by sposób karmienia miał wpływ na to, czy ciemieniucha się pojawi, czy też nie.
Pediatrzy są zgodni, że ciemieniucha powstaje w wyniku niedojrzałości gruczołów łojowych. W pierwszych miesiącach życia gruczoły te muszą bardzo intensywnie pracować, w związku z czym mogą za mocno natłuszczać wrażliwą jeszcze skórę Maluszka. Nie jest również wykluczone, że za takie działanie są odpowiedzialne także hormony matki, które przez długi czas po porodzie utrzymują się w organizmie dziecka.
Niektórzy lekarze uważają ponadto, że nadmierne wydzielanie łoju u niemowląt występuje zwykle u dzieci, które rodzą się w okresie wiosennym lub letnim – wówczas gruczoły łojowe pracują na największych obrotach.
Uważa się także, że skłonność do tworzenia się ciemieniuchy mają dzieci z atopowym zapaleniem skóry.
Ciemieniucha – kiedy się pojawia?
Tak jak wspomnieliśmy, ciemieniucha zwykle pojawia się u niemowląt do 3 miesiąca życia (a najczęściej u noworodków do 6 tygodnia życia). Może również wystąpić u dzieci starszych – nawet dwu-, trzy- lub czteroletnich. Zwykle pojawia się latem, kiedy gruczoły łojowe pracują najintensywniej. Co ciekawe, może też się powtarzać – występować wielokrotnie – ale w większości przypadków raz zlikwidowana ciemieniucha już nie powraca.
Czy można ciemieniusze zapobiec?
Można profilaktycznie smarować główkę dziecka oliwką i później czesać ją miękką szczotką – nawet wtedy, gdy główka jest całkowicie pozbawiona włosków. Należy ponadto unikać sytuacji, w których główka mogłaby być przegrzewana, gdyż proces pocenia sprzyja powstawaniu ciemieniuchy. W domu nie zakładamy zatem dziecku żadnych czapeczek (wyjątkiem może być czas tuż po kąpieli – ale zakładamy wówczas czapeczkę na krótko). Jeśli stosujemy czapeczki, powinny być one wykonane z oddychających, naturalnych tkanin.
Czy ciemieniucha wymaga leczenia?
Zdarza się, że ciemieniucha znika sama – bez żadnych zabiegów – po kilku tygodniach i nie nawraca. Z drugiej strony są również przypadki, gdy schorzenie przyjmuje postać ciężką i wówczas łuski na skórze dziecka zaczynają tworzyć twardą i bardzo trudną do usunięcia skorupę. Lekarze zalecają zatem, aby reagować, gdy pojawią się pierwsze objawy ciemieniuchy – wtedy będzie ją o wiele łatwiej usunąć.
Może się również zdarzyć, że ciemieniucha spowoduje wtórną infekcję bakteryjną lub grzybiczą – to kolejne argumenty za tym, aby jednak ciemieniuchę leczyć przy pierwszych objawach. Najlepiej udać się w tym celu na konsultację do pediatry, które zarekomenduje odpowiednie sposoby na usunięcie ciemieniuchy. Można również próbować usuwać delikatnie łuski z pomocą delikatnej szczoteczki do włosów – przeznaczonej dla niemowląt (musi mieć miękkie włosie). Najlepiej wykonywać to podczas kąpieli, ponieważ wtedy wydzielina produkowana przez gruczoły łojowe pozostaje rozmiękczona.
Do lekarza na pewno warto udać się po 10-14 dniach regularnej pielęgnacji skóry dziecka – gdy ciemieniucha nadal nie zanika. Musimy wówczas działać efektywniej, aby zapobiegać wtórnemu nadkażeniu bakteryjnemu lub grzybiczemu. W tym celu udajemy się albo do pediatry, albo od razu do dermatologa dziecięcego. Dotyczy to także sytuacji, gdy ciemieniucha mocno swędzi dziecko (trudno to jednak ocenić u najmłodszych dzieci) oraz gdy pojawia się poza skórą głowy. Wówczas może się okazać, że konieczne jest zastosowanie leków lub wykonanie diagnostyki w kierunku łuszczycy lub alergii.
Domowe sposoby na ciemieniuchę
Okazuje się, że domowa pielęgnacja skóry głowy może sprawić, że problem ciemieniuchy zniknie i już nie powróci. Przede wszystkim codziennie należy myć główkę dziecka, a przed każdym myciem smarować ją oliwką dla niemowląt (lub nawet zwykłą oliwą z oliwek). Jeśli po kilkunastu dniach (10-14 dni) ciemieniucha nie znika lub – co gorsza – problem się nasila i rozprzestrzenia, koniecznie należy skontaktować się z lekarzem, który oceni skalę dolegliwości i to, czy konieczne jest zastosowanie preparatu aptecznego (lub diagnostyki w kierunku łuszczycy lub innych chorób), np. specjalnego kremu regulującego proces rogowacenia naskórka.
Poniżej przedstawiamy kilka praktycznych porad, dzięki którym być może pozbędziesz się ciemieniuchy u swojego Maluszka w zaciszu domowym.
1. Wazelina
Wazelina ma właściwość utrzymywania odpowiedniego nawilżenia skóry – zapobiega jej nadmiernemu wysuszaniu. Co więcej, jest również pomocna podczas usuwania martwego naskórka ze skóry głowy. W celu usunięcia ciemieniuchy, można spróbować nakładać na skórę dziecka niewielkie ilości wazeliny i zostawiać je na noc, po czym następnego dnia należy umyć główkę ciepłą wodą i szamponem.
2. Oliwa z oliwek
Oliwa z oliwek to bardzo zdrowy, cenny olej będący źródłem wielu korzystnych składników – m.in. witaminy E, która działa szczególnie korzystnie na skórę. Dzięki niej, oliwa z oliwek skutecznie pielęgnuje skórę oraz chroni ją przed pojawieniem się infekcji. Aby usunąć ciemieniuchę, nałóż dosłownie kilka łyżeczek oliwy z oliwek na zmienione miejsce (ciemieniuchę) i delikatnie ją wmasuj w skórę. Poczekaj następnie kilka godzin (lub zostaw na noc, jak w przypadku wazeliny), po czym spłucz główkę ciepłą wodą i umyj ją delikatnym szamponem dla niemowląt. Według wielu opinii takie stosowanie oliwy z oliwek na ciemieniuchę, jest najskuteczniejsze.
3. Masło Shea
Masło Shea jest produktem coraz bardziej docenianym, jeżeli chodzi o pielęgnację skóry niemowląt. Matki stosują je jako dodatek do kąpieli, zamiast kremu na wyjście na spacer czy też balsam po każdej kąpieli. Wiele kobiet zaczyna przekonywać się do masła shea już w ciąży, gdyż ma doskonałe właściwości nawilżające i może zapobiegać powstawaniu rozstępów! Okazuje się, że produkt ten może także świetnie łagodzić zakażenia skórne – w tym ciemieniuchę. Aby się jej pozbyć, nałóż dość obfitą porcję masła shea na skórę głowy dziecka, odczekaj chwilę i delikatnie zetrzyj łuszczącą się skórę z użyciem miękkiej szczoteczki. Masło można także ścierać miękką szmatką.
4. Mleko matki
Mleko matki – to mikstura o wielu zastosowaniach. Sprawdza się nie tylko jako najlepszy pokarm dla niemowląt (ma kluczowe znaczenie dla wzrostu oraz odporności dziecka), ale i w pielęgnacji pępka noworodka czy też w pielęgnacji ciemieniuchy! Zawiera bowiem różne składniki odżywcze i przeciwciała, dzięki którym świetnie radzi sobie z rozmaitymi problemami, zwłaszcza skórnymi. Aby wykorzystać mleko matki do usunięcia ciemieniuchy, nałóż niewielką jego ilość na główkę niemowlaka. Mleko ukoi wrażliwą skórę dziecka i ją uspokoi. Stosowanie tej metody przez kilka dni powinno poprawić stan skóry. Co ważne, to metoda w 100% bezpieczna dla dziecka – bez procenta ryzyka.
5. Olej kokosowy
Olej kokosowy może służyć nie tylko jako środek natłuszczający i nawilżający, ale także przeciwgrzybiczy i przeciwbakteryjny. Z tego powodu od lat uważany jest za skuteczny środek do zwalczania ciemieniuchy. W tym celu należy rozpuścić niewielką ilość oleju w dłoniach (olej kokosowy jest twardy i ulega rozpuszczeniu pod wpływem ciepła – wystarczy potrzeć nieco dłońmi), następnie wetrzeć go na zmienione chorobowo miejsca na skórze głowy, po czym delikatnie masować. Po około 20 minutach masażu ścieramy wszelkie płatki ciemieniuchy ze skóry głowy za pomocą miękkiej szczoteczki do włosów przeznaczonej dla niemowląt (musi mieć miękkie włosie). Następnie zmywamy główkę ciepłą wodą i delikatnym szamponem. Należy jednak pamiętać, że olej kokosowy może uczulać (rzadko, ale zdarzają się przypadki uczuleń na ten produkt), dlatego pierwsze zastosowanie go powinno polegać na posmarowaniu nim niewielkiej powierzchni skóry dziecka – np. na nóżce. Czekamy, czy nie pojawia się reakcja alergiczna – wystarczy kilka minut. Jeśli nic nas nie zaniepokoiło, możemy zastosować olej kokosowy na ciemieniuchę.
6. Mąka ziemniaczana
Nasze babcie na ciemieniuchę stosowały mąkę ziemniaczaną – posypywały nią główkę, aby przyspieszyć wysuszanie zmian skórnych. Dziś jednak odradza się taką metodę, ponieważ mąka może dostać się do płuc dziecka i poważnie mu zaszkodzić. Możemy jednak nieco zmienić tradycyjną metodę i przygotować z mąki ziemniaczanej krochmal, który nakładamy na skórę dziecka bez ryzyka, że zrobimy mu krzywdę.
7. Oliwka dla dzieci przed kąpielą
Wiele kobiet – w celu usuwania ciemieniuchy – nakłada oliwkę dziecięcą na skórę głowy Maluszka na ok. 15 minut przed kąpielą. Po tym czasie delikatnie usuwamy łuski z pomocą miękkiej szczoteczki z delikatnym włosiem. Następnie można główkę umyć – wodą i delikatnym szamponem.
8. Peeling z otrębów lub płatków owsianych
Niektórzy rodzice stosują także peeling na ciemieniuchę. Do jego zrobienia wystarczą rozmoczone w wodzie otręby pszenne lub płatki owsiane. Taką miksturę nakłada się na główkę dziecka i delikatnie masuje, co powinno zmiękczyć naskórek i delikatnie go zetrzeć. Zabieg można wykonać np. na krótko przed kąpielą.
