Ciemieniucha – sposoby na pozbycie się jej u dziecka

Ciemieniucha to popularna dolegliwość wieku noworodkowego i niemowlęcego. Mimo że jej wygląd może niepokoić, nie boli Malucha, ani nie swędzi. Jeśli jednak nie wdrożymy działań nacelowanych na jej usunięcie, ciemieniucha może postępować i wówczas trudniej będzie się jej pozbyć. Poznajcie skuteczne sposoby na ciemieniuchę – także domowe.

Czym jest ciemieniucha?

Ciemieniucha dotyka ponad 50% noworodków i niemowląt. Zwykle pojawia się w kilka tygodni po narodzinach, ale zdarza się czasami już u Maluszków kilkudniowych. Z drugiej zaś strony można ją spotkać także u starszych dzieci – nawet dwuletnich. Ciemieniucha jest stanem zapalnym powodującym nadmierne łuszczenie się skóry głowy. Objawia się to w postaci miękkich, tłustych i lekko żółtawych łusek na główce dziecka – zwykle lokalizują się one na wysokości ciemienia, ale mogą także pojawić się na brwiach. Mimo, że jest to stan zapalny, dla dziecka ciemieniucha nie powoduje na szczęście żadnego bólu czy swędzenia. Należy jednak wdrożyć leczenie, ponieważ postępująca ciemieniucha ogranicza dostęp powietrza do skóry głowy, co z kolei przyczynia się istotnie do rozwoju różnych infekcji bakteryjnych.

Jakie są przyczyny ciemieniuchy?

Do przyczyn ciemieniuchy zalicza się przede wszystkim:

nierozwinięte gruczoły łojowe – co powoduje nadprodukcję łoju u noworodków i niemowląt na owłosionej skórze głowy,
zaburzenia na tle gospodarki hormonalnej dziecka, a zwłaszcza wpływ hormonów matki,
brak odporności skóry na działalność niektórych grzybów.

Domowe sposoby na ciemieniuchę

W wielu przypadkach ciemieniucha sama znika po jakimś czasie, ale lepiej nie ryzykować, że się bardziej rozwinie, zwłaszcza że mamy do dyspozycji wiele domowych, niewymagających od nas wiele wysiłku sposobów. Stosując je, prawdopodobnie uda nam się złagodzić objawy i skrócić czas trwania ciemieniuchy. Oto kilka sprawdzonych metod domowych.

Natłuszczanie skóry głowy. Natłuszczanie daje bardzo dużo, co sama sprawdziłam, gdy moja córka miała początki ciemieniuchy. W naszym przypadku świetnie poradziła sobie zwyczajna oliwa z oliwek – aplikowałam ją na główkę na ok. 20 minut przed kąpielą, delikatnie wmasowując w skórę. Tuż przed kąpielą wyczesywałam łuski szczoteczka do włosów dla niemowląt i dopiero wtedy przechodziłam do mycia włosów. Niektórzy stosują oliwkę do ciała dla niemowląt, olej kokosowy lub specjalną oliwkę na ciemieniuchę.
Częste mycie głowy. Wydaje się, że od częstego mycia, gruczoły łojowe będą pracować na większych obrotach, co tylko zaostrzy problem, ale w przypadku ciemieniuchy tak nie jest. Zaleca się mycie głowy dziecka przy każdym kąpaniu, jeśli zmaga się ono z ciemieniuchą – najlepiej codziennie.
Wyczesywanie łusek szczotką. Jak wspomniałam wyżej, przy okazji smarowania głowy oliwką, wyczesywałam córce szczoteczką dla niemowląt łuski – można to robić i bez wcześniejszego smarowania skóry oliwką, a np. po kąpieli, gdy włoski dziecka wyschną. Pod żadnym pozorem nie można natomiast łusek zdrapywać – łatwo bowiem o podrażnienia tak delikatnej skóry.
Maseczka z płatków owsianych – niektórzy rodzice stosują u dzieci z ciemieniuchą maseczkę z płatków owsianych, zamiast nacierania główki oliwą. Maseczkę pozostawiamy tak samo, jak oliwę – na 20 minut przed kąpielą. Płatki owsiane zalewamy gorącą wodą, czekamy, aż zmiękną i się przestudzą – i taką papkę nakładamy na główkę dziecka. Ta metoda raczej nie sprawdzi się u dzieci ruchliwych – szybko będą chciały się jej pozbyć.
Wazelina – zmiany na skórze można po kąpaniu posmarować wazeliną i założyć na główkę bawełnianą czapeczkę. Po takim zabiegu rano powinna ładnie zmięknąć skorupka na skórze i dać się wyczesać szczotką dla niemowląt. Ta metoda nie sprawdzi się jednak u wszystkich dzieci – niektóre nienawidzą bowiem czapek, a co dopiero miałyby tak spać!

Apteczne sposoby na ciemieniuchę

Jeśli domowe sposoby nie są skuteczne, warto sięgnąć po preparaty z apteki na ciemieniuchę. Dostępne są np. specjalne szampony o właściwościach zmiękczających i łagodzących podrażnienia u niemowląt. Można także zakupić specjalny krem na ciemieniuchę, który zmiękcza łuski i sprawia, że nie powstają nowe zmiany na skórze. Kremy na ciemieniuchę dodatkowo przyspieszają regenerację naskórka. Zwykle aplikuje się je na noc, a rano należy wyczesać szczotką do włosów dla niemowląt.

W aptece znajdziemy także maści, olejki, żele i płyny na ciemieniuchę. Maści działają podobnie jak krem – zmiękczają skórę, regenerują, ułatwiają wyczesanie łuski. Olejki na ciemieniuchę mają działanie silnie natłuszczające, nawilżające i regenerujące – istotnie ułatwiają wyczesanie łusek, ale także dostarczają wielu witamin i kwasów tłuszczowych. Jeśli chodzi o żele, te służą do pielęgnacji skóry głowy u niemowląt ze zmianami łojotokowymi. Żel nakłada się zwykle na ok. 30 minut przed myciem włosów. Płyn na ciemieniuchę z kolei ma postać aerozolu lub sprayu. Jego zadaniem jest zmiękczenie zmian skórnych, złagodzenie podrażnień i przyspieszenie procesów regeneracji.

Ciemieniucha – czy trzeba iść z dzieckiem do lekarza?

Zwykle domowe sposoby są wystarczające w leczeniu ciemieniuchy, a gdy te nie pomagają, skuteczne okazują się preparaty z apteki. Jeśli jednak nadal nie jesteśmy w stanie zwalczyć ciemieniuchy u dziecka, powinniśmy udać się do lekarza. Skóra poddawana regularnym zabiegom mającym na celu usunięcie ciemieniuchy, powinna powrócić do właściwego stanu w ciągu ok. 2-4 tygodni. Jeśli w tym czasie wszelkie sposoby zawiodą, należy udać się do specjalisty. Ponadto do lekarza powinniśmy się bezwzględnie udać, gdy zmiany skórne pojawiają się w innych miejscach typowych dla ciemieniuchy (czyli poza głową i brwiami). Wówczas może się okazać konieczne zastosowanie leków na receptę lub wykonanie diagnostyki w kierunku AZS, łuszczycy lub alergii skórnej.

Do lekarza powinno się również zwrócić, jeśli ciemieniucha nawraca lub towarzyszy jej swędzenie lub ból.

Bibliografia

Brzezińska-Wcisło, Ligia (2005). Co nowego w etiopatogenezie i leczeniu łojotokowego zapalenia skóry. Post Dermatol Alergol, 1, 10-3.
Kołacińska-Flont, M., Kisiel, K. Łojotokowe, kontaktowe czy atopowe–różnicowanie najczęstszych zapalnych zmian skórnych u niemowląt i małych dzieci.
Nobles T, Harberger S, Krishnamurthy K. Cradle Cap. [Updated 2021 Aug 11]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022.
Stawczyk-Macieja M., Najczęstsze dermatozy owłosionej skóry głowy wieku dziecięcego, Dermatologia po Dyplomie 2018, nr 3.