ACE do kąpieli dziecka z atopowym zapaleniem skóry?

Kąpiel dziecka

ACE do kąpieli dla dziecka? Że co? Zapewne taka jest teraz Twoja reakcja. Moja też taka była, jak przeczytałam o tym sposobie na jakimś forum. Okazuje się jednak, że jest grupa lekarzy zalecająca takie działanie w leczeniu AZS. Jak podchloryn sodu (składnik popularnego płynu do wybielania ACE) ma pomagać dziecku z atopowym zapaleniem skóry? Czy to niebezpieczne, jak się wydaje, aby dodawać ACE do kąpieli dziecka, czy nie ma się czego bać? Poniżej rozwiewam wszystkie wątpliwości.

Podchloryn sodu na AZS - opinie świata medycznego

Zanim przejdę do opisania działania ACE i zawartego w nim pochlorynu sodu na AZS, chciałabym przedstawić Wam kilka opinii, które stanowią dobry powód do tego, aby mocniej zagłębić się w ten temat. Szczerze, gdybym na nie nie trafiła, z pewnością nie zainteresowałabym się bardziej możliwością stosowania podchlorynu sodu jako dodatku do kąpieli mojej córki, która od ok. 3-4 miesiąca życia zmaga się z atopowym zapaleniem skóry. Kąpieli jeszcze nie próbowałyśmy, ponieważ wśród środków ostrożności jest wymóg nie zanurzania w wodzie twarzy - a to trudno z moją niespełna 2-latką. Musimy niestety poczekać jeszcze trochę, aż zaczniemy się lepiej rozumieć. ;) Tymczasem zobaczcie, co na temat takich kąpieli sądzą lekarze i naukowcy. Oto kilka źródeł:

Magazyn naukowy “Pediatrics”

Naukowcy z Northwestern University przez 3 miesiące prowadzili badania na dzieciach w wieku 6 miesięcy-17 lat. 50% badanych brało 2 razy w tygodniu 5-10 minutowe kąpiele z dodatkiem wybielacza z pochlorynem sodu. U pozostałych 50% dzieci zastosowano środek placebo. Efekty zostały zauważone bardzo szybko. Dzieci kąpane w wodzie z dodatkiem wybielacza miały znacznie mniej rozległy stan zapalny (zmniejszyć się aż 5-krotnie!) od dzieci z grupy kontrolnej. Co istotne, poprawa nastąpiła tylko w miejscach ciała, które były zanurzane (a więc za wyjątkiem szyi i głowy), co potwierdza skuteczność takich kąpieli. Dr Amy Paller, która prowadziła te badania, twierdzi że: "antybakteryjne właściwości zawartego w wybielaczu podchlorynu sodu usuwają ze skóry bakterie, które przyczyniają się do powstania stanu zapalnego” (1).

lek. Katarzyna Kisiel, Medycyna Praktyczna

Jak czytamy z kolei na stronie Medycyny Praktycznej (2), gdzie znajduje się wypowiedź lek. Katarzyny Kisiel, jej zdaniem nie ma obecnie wystarczająco dobrej jakości badań, które potwierdziłyby jednoznacznie skuteczność takich kąpieli. Wyniki bywają sprzeczne. Wg niektórych autorów takie kąpiele w ogóle nie są skuteczne w leczeniu AZS, ale są z drugiej strony przesłanki o ich korzystnym potencjale, m.in. ze względu na fakt kolonizacji skóry S. aerius podczas zaostrzeń AZS (gdy zmiany są nadkażone). Jak podkreśla lekarka, 0,005% podchlorynu sodu stanowi nie tylko środek odkażający, ale również pobudzający proliferację naskórka i zwiększający jego grubość. W efekcie możliwa jest poprawa stanu miejscowego skóry dotkniętej atopowym zapaleniem. Dodatkowo takie kąpiele mogą zadziałać lekko przeciwświądowo, przez co są wskazane w przypadku zaostrzeń AZS z nasilonym świądem.

Polskie Towarzystwo Chorób Atopowych

Na stronie PTCA (3) czytamy, że wykonywanie kąpieli z podchlorynem sodu 2-3 razy w tygodniu, może złagodzić stany zapalne w przebiegu atopowego zapalenia skóry i co ważne, zapobiegać nadkażeniom skóry, ponieważ taka kąpiel ma działanie ograniczajace kolonizację bakterii.

Dlaczego wybielacz dodany do kąpieli ma szansę pozytywnie zadziałać na skórę atopową?

Stanowiska ekspertów przemawiają w większości na korzyść kąpieli z popularnym ACE czy innym wybielaczem o niskim stężeniu pochlorynu sodu. Aby lepiej zrozumieć i przekonać się do kąpieli podchlorynowych, warto zapoznać się z tym, czym charakteryzuje się skóra atopowa, jakie problemy powoduje, także terapeutyczne oraz jakie właściwości ma podchloryn sodu. Mechanizmy te wyjaśnione są obszernie w publikacji “Podchloryn sodu w leczeniu atopowego zapalenia skóry” z czasopisma “Dermatologia po Dyplomie”, autorstwa Katarzyna Krynickiej i Magdaleny Trzeciak (4). Poniżej przedstawiam skrótowo sedno artykułu.

Atopowe zapalenie skóry - problematyka i związek z Staphylococcus aureus

AZS jest chorobą zapalną skóry objawiającą się intensywnym świądem. Przyczyn jest wiele, a składają się na nie zarówno czynniki genetyczne, jak i immunologiczne, mikrobiologiczne oraz zewnętrzne (środowiskowe). Jak podkreślają autorki, kluczowy w przebiegu AZS jest defekt bariery naskórkowej, który często ma swoje źródło w mutacji genu filagryny, a także w zaburzeniach ekspresji innych genów należących do białek koperty rogowej. Defekt ten charakteryzuje się m.in. zaburzoną gospodarka lipidową w przestrzeni międzykomórkowej warstwy rogowej skóry. Innym, ważnym czynnikiem rozwoju atopowego zapalenia skóry, są zaburzenia immunologiczne, które sprzyjają stanom zapalnym w skórze. Stan zapalny nasila się w wyniku nieprawidłowej odpowiedzi przeciwbakteryjnej wynikającej z niedoboru peptydów przeciwdrobnoustrojowych. Wymienione czynniki oraz zaburzenia odpowiedzi immunologicznej Th2-zależnej oraz dodatkowo podwyższone pH skóry, mogą mieć wpływ na zwiększenie ryzyka kolonizacji skóry bakteriami, zwłaszcza Staphylococcus aureus. Autorki zaznaczają przy tym, że charakterystyczna dla atopowego zapalenia skóry jest utrata bioróżnorodności mikrobioty, właśnie na rzecz Staphylococcus aureus. A toksyny i inne szkodliwe substancje wytwarzane przez te bakterie pogłębiają defekt bariery naskórkowej oraz znacznie nasilają toczący się stan zapalny (pobudzają bowiem układy cytokin prozapalnych). Zwiększają także świąd.

Podchloryn sodu - działanie i właściwości

Podchloryn sodu (NaOCI) to substancja wykorzystywana już od XVIII wieku w leczeniu oparzeń, ran, owrzodzeń. W latach 90. XX wieku odkryto, że roztwór z tą substancją ma również działanie przeciwbakteryjne na Staphylococcus aureus, w tym na szczepy, które są odporne na metycylinę. W kwestii związku NaOCI z atopowym zapaleniem skóry, przeprowadzono m.in. badania na myszach, w których wykazano następujące działanie:

  • hamowanie cytokin prozapalnych,
  • obniżenie produkcji IgE wytwarzanych przez limfocyty B,
  • obniżenie aktywacji limfocytów T przez komórki, które prezentują antygen,
  • zmniejszenie aktywności komórek tucznych oraz mniejsze uwalnianie histaminy,
  • obniżenie poziomu wapnia wewnątrzkomórkowego w zwojach korzeni grzbietowych.

Takie działanie w konsekwencji obniża stan zapalny i zmniejsza lub nawet redukuje świąd. Wyniki skłoniły naukowców do dalszych badań. Podjęto próbę opracowania takiego stężenia NaCOI, aby zmniejszyć działanie cytotoksyczne, ale zachować jego właściwości. Wykazano, że kontakt skóry trwający 10 minut z NaOCI w stężeniu 0,005-0,006%, nie wpływa negatywnie na utratę wody przez skórę, jej nawilżenie czy poziom pH. Wyższe stężenia mogą natomiast być niebezpieczne i spowodować uszkodzenie komórek śródbłonka.
W temacie skuteczności natomiast, w 2013 roku badacze z Malezji przeprowadzili 2-miesięczne badanie na 42 osobach, podczas których dowiedziono, że pacjenci z AZS stosujący 2 razy w tygodniu 10-minutowe kąpiele z podchlorynem sodu, mają mniejsze zagęszczenie kolonii S. aureus oraz odczuwają mniejszy świąd.

W nowszym badaniu, przeprowadzonym na pacjentach z kolonizacją bakteryjną S. aureus, udowodniono, że codzienne stosowanie kąpieli z roztworem NaOCI już w ciągu 2 tygodni może dać pozytywne efekty. Wszystkie badane wskaźniki (m.in. opisujące stan zapalny) uległy poprawie po 2 tygodniach z poziomu 19,7% do 34,2%, a po 6 tygodniach od 33,6% do 46%. Analiza ta udowadnia, że poprawa stanu miejscowego skóry atopowej występuje nie tylko przez działanie antybakteryjne, ale również przez działanie przeciwzapalne i przeciwświądowe.

Podsumowanie

Jak pokazują przedstawione badania, podchloryn sodu może zmniejszyć kolonizację S. aureus oraz ograniczyć konieczność sięgania po miejscowe antybiotyki. Stosowanie tego środka we wszystkich badaniach prowadziło do poprawy klinicznej i wpływało na poprawę m.in. w zakresie takich parametrów, jak IGA, BSA, VAS, EASI, FDLQI. Bez wątpienia poprawiło także jakość życia pacjentów, zmniejszając uporczywy świąd, a nawet go redukując, co jest niezwykle istotne w leczeniu AZS.

Jaki wybielacz do kąpieli na AZS? Czy są alternatywy dla ACE?

Jeśli przekonują Was te wszystkie badania i opinie ekspertów (mnie bardzo i na pewno spróbuję takich kąpieli, jak córcia będzie nieco lepiej ze mną współpracować podczas kąpieli, gdy podrośnie), zobaczcie, w jakiej formie można stosować podchloryn sodu. Niezwykle istotne jest, aby zastosowany środek był wolny od potencjalnie niebezpiecznych lub uczulających substancji (skóra atopika jest szczególnie wrażliwa) oraz zawierał takie stężenie podchlorynu sodu, aby można było uzyskać roztwór 0,005%. Do wyboru mamy 2 opcje:

  • zastosowanie standardowego, domowego wybielacza (np. polskiego ACE) zawierającego 5,25% podchlorynu sodu (NaOCI),
  • zastosowanie preparatu Atopigo® (zawiera podchloryn sodu 6% oraz wodę oczyszczoną).

Jak wykonać kąpiel z ACE lub innym źródłem podchlorynu sodu?

Instrukcja kąpieli na atopowe zapalenie skóry z ACE (lub innym domowym wybielaczem o stężeniu 5,25% podchlorynu sodu):

  1. Załóż rękawiczki.
  2. Napełnij wanienkę dziecięcą ok. 18 l wody (37 stopni) i dodać 2 łyżki stołowe wybielacza. Jeśli dziecko kąpie się w dużej wannie, dodać ok. ½ szklanki wybielacza do 180 l wody.
  3. Dokładnie wymieszaj.
  4. Włóż dziecko do wanienki na 10 minut. Pilnuj, aby oczy, twarz i szyja nie miały kontaktu z roztworem.
  5. Wypuść wodę z wanny i dokładnie spłucz całe ciało czystą wodą.
  6. Postępuj zgodnie z pielęgnacją polecaną dla skóry z AZS.

Jeśli chcesz zastosować zamiast ACE preparat Atopigo® (chociaż ma on praktycznie taki sam skład, jak ACE), postępuj zgodnie z krokami:

  1. Załóż rękawiczki.
  2. Na każde 5 litrów wody w wanience wlej 5 mililitrów preparatu, które możesz odmierzyć miarką. W przypadku kąpieli w wannie napełnij zbiornik 100 litrami wody i dodaj całą zawartość buteleczki.
  3. Dokładnie wymieszaj.
  4. Zanurz ciało dziecka (bez głowy) w kąpieli i dopilnuj, aby trwała ona 10 minut.
  5. Wypuść wodę z wanny i dokładnie opłucz całe ciało wodą.
  6. Postępuj zgodnie z pielęgnacją polecaną dla skóry z AZS.

Uwaga! Jeśli dopiero chcesz spróbować takiej kąpieli u swojego dziecka, zacznij od mniejszych stężeń, np. 5 ml na 10 l wody.

Ważna pielęgnacja skóry po kąpieli z ACE!

Po takiej kąpieli niezwykle ważne jest zabezpieczenie skóry. Gdy jest jeszcze wilgotna, lekko osuszona ręcznikiem, zastosuj na nią leki (o ile są przepisane przez lekarza) oraz emolient, który jest niezbędny w codziennej pielęgnacji skóry atopowej. Aplikacja emolientu powinna nastąpić nie później niż w ciągu 5 minut od wyjścia z kąpieli.

Środki ostrożności

Zanim zaczniecie przeprowadzać kąpiele z ACE, Atopigo lub jakimkolwiek innym wybielaczem, koniecznie SKONSULTUJCIE się z lekarzem! W niektórych przypadkach taka kąpiel może zaszkodzić, zamiast leczyć.

  • Nie używajcie ani za ciepłej, ani za zimnej wody. Optymalna temperatura to 37 stopni.
  • Nie dodawajcie do kąpieli z podchlorynem sodu żadnych innych produktów.
  • Kąpiel nie powinna trwać dłużej niż 10 minut.
  • Należy uważać, aby woda nie dostała się do oczu. Nie zanurzaj pod żadnym pozorem głowy, szyi lub twarzy w wodzie z podchlorynem sodu.
  • W kąpieli nie powinny znajdować się żadne akcesoria kąpielowe, typu kaczuszki.

Bibliografia

  1. https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C361016%2Cwybielacz-skuteczna-forma-leczenia-egzemy.html
  2. https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.7.1.56
  3. https://ptca.pl/choroby-atopowe/kapiel-podchlorynowa-w-azs
  4. https://podyplomie.pl/dermatologia/36922,podchloryn-sodu-w-leczeniu-atopowego-zapalenia-skory

Źródła na ten temat:

  • Wollenberg A., Barbarot S., Bieber T. i wsp.: Consensus-based European guidelines for treatment of atopic eczema (atopic dermatitis) in adults and children: part I. J. Eur. Acad. Dermatol. Venereol., 2018; 32: 657–682
  • Nowicki R., Trzeciak M., Wilkowska A. i wsp.: Atopic dermatitis: current treatment guidelines. Statement of the experts of the Dermatological Section, Polish Society of Allergology, and the Allergology Section, Polish Society of Dermatology. Post. Dermatol. Alergol., 2015; 32: 239–249
  • Lyons JJ, Milner JD, Stone KD. Atopic Dermatitis in Children: clinical features, pathophysiology and treatment. Immunol Allergy Clin North Am 2015 Feb;35(1):161-83
  • Peck B, Workeneh B, Kadikoy H, et al. Spectrum of sodium hypochlorite toxicity in man — also a concern for nephrologists. NDT Plus 2011 Aug; 4(4): 231-5
  • Fukuyama T, Martel BC, Linder KE, et al. Hypochlorus acid is antipuritic and anti-inflammatory in a mouse model of atopic dermatitis. Clin Exp Allergy 2018 Jan;48(1):78-88
  • Majewski S, Bhattacharya T, Asztalos M, et al. Sodium hypochlorite body wash in the management of Staphylococcus aureus-colonized moderate-to-severe atopic dermatitis in infants, children, and adolescents. Pediatr Dermatol 2019 Jul;36(4):442-7
  • Asch S, Vork DL, Joseph J, et al. Comparison of bleach, acetic acid, and other topical anti-infective treatments in pediatric atopic dermatitis: A retrospective cohort study on antibiotic exposure. Pediatr Dermatol 2019 Jan;36(1):115-20

Podobne tematy