Ciąża na urlopie wychowawczym a kodeks pracy
Zacznę artykuł od... podsumowania, aby zachęcić Was do przeczytania całości. Jeżeli zajdziesz w ciążę na urlopie wychowawczym, według kodeksu pracy masz kilka możliwości, aby zabezpieczyć swoją sytuację. Po pierwsze, możesz przerwać urlop wychowawczy i skorzystać ze zwolnienia lekarskiego L4 w ciąży, które pozwala m.in. na uzyskanie zasiłku chorobowego płatnego 100% wynagrodzenia, czy później uzyskania prawa do pełnego urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego. Inną opcją jest pozostanie na urlopie wychowawczym - wówczas nie będzie Ci przysługiwało płatne L4 z powodu ciąży, ani urlop macierzyński po urodzeniu dziecka - ale zyskujesz z kolei prawo do zasiłku macierzyńskiego w dniu porodu. Poniżej przedstawiam Wam więcej szczegółów i podpowiadam, na czym polegają dostępne opcje i co zrobić, aby L4 w ciąży było płatne.
Czym jest urlop wychowawczy?
Aby zrozumieć, kto ma prawo do płatnego zasiłku chorobowego, należy wiedzieć, czym dokładnie jest urlop wychowawczy. Gdy urodzisz dziecko, a odprowadzałaś składki na ubezpieczenie chorobowe, masz prawo do kilku świadczeń. Po pierwsze, możesz skorzystać z urlopu macierzyńskiego, który jest płatny, a wynagrodzenie jest równie średniomiesięcznemu wynagrodzeniu z 12 miesięcy przed przejściem na urlop macierzyński bądź zwolnienie lekarskie w ciąży. Podobnie zyskujesz prawo do płatnego urlopu rodzicielskiego, po upływie urlopu macierzyńskiego. Jeżeli urodziłaś jedno dziecko, zyskujesz gwarancję możliwości skorzystania z urlopu macierzyńskiego w wymiarze 20 tygodni oraz urlopu rodzicielskiego w wymiarze 32 tygodni. Daje to łącznie 52 tygodnie, po których możemy wrócić do pracy lub kontynuować urlop, ale będzie on już wówczas bezpłatny (jest to urlop wychowawczy). Urlop wychowawczy umożliwia dalsze sprawowanie opieki nad dzieckiem, ale bez utraty zatrudnienia. Wymiar tego urlopu może wynieść maksymalnie 36 miesięcy i można z niego skorzystać nie później niż do momentu, aż dziecko ukończy 6. rok życia. Urlop wychowawczy jest udzielony na wniosek pracownika nie później niż na 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z niego - nie jest wówczas wymagana zgoda pracodawcy.
Okres urlopu wychowawczego jest traktowany jako okres zatrudnienia, od którego są zależne różne uprawnienia pracownicze.
Ciąża na urlopie wychowawczym a L4
Jeśli korzystasz z urlopu wychowawczego, nie przysługuje Ci zasiłek chorobowy L4, jeśli jesteś chora lub zajdziesz w ciążę. Zgodnie z ustawą o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego, w sytuacji choroby lub ciąży w trakcie trwania urlopu wychowawczego kobieta nie ma prawa do zasiłku chorobowego (art. 92 § 3 pkt 2 Kodeksu pracy). Za okres urlopu wychowawczego nie otrzymamy zatem wynagrodzenia chorobowego - okres ten stanowi bowiem przerwę w ubezpieczeniu chorobowym. Oznacza to, że jeśli spotka Cię choroba w trakcie urlopu wychowawczego lub zajdziesz w ciążę na wychowawczym, uzyskanie zwolnienia lekarskiego z kodem B może stanowić problem i nierzadko wiążę się z tym, że przez cały okres zwolnienia nie otrzymasz pieniędzy z zasiłku chorobowego. Jest natomiast rozwiązanie sytuacji - masz dwa wyjścia:
- Zrezygnować z urlopu wychowawczego.
- Pozostać na urlopie wychowawczym.
Poniżej opisuję konsekwencje obu decyzji. Należy pamiętać, że ciąża, będąc na urlopie wychowawczym nie przerywa automatycznie tego świadczenia.
1. Rezygnacja z urlopu wychowawczego
Ciąża w czasie urlopu wychowawczego nie musi, jak się okazuje, całkowicie skreślać prawa do zasiłku. Pracownicy korzystającej z urlopu wychowawczego należy się zasiłek chorobowy (płatny), jeśli przerwie ona urlop wychowawczy i otrzyma zwolnienie lekarskie. Dlaczego tak należy postąpić? Jak wcześniej wspomniałam, podczas urlopu wychowawczego nie opłacamy ubezpieczenia chorobowego, a więc nie mamy prawa do zasiłku chorobowego z tytułu ciąży oraz urlopu macierzyńskiego. Aby takie prawo uzyskać i otrzymać zasiłek chorobowy w przypadku choroby w trakcie urlopu lub ciąży, konieczne jest przerwanie urlopu wychowawczego. I tutaj również mamy dwie drogi do wyboru:
- przerwanie urlopu wychowawczego w porozumieniu z pracodawcą (w dowolnym momencie, czyli nawet dzień wcześniej informujemy pracodawcę o ciąży i naszych planach związanych z L4),
- zawiadamiamy pracodawcę o rezygnacji z urlopu wychowawczego na min. 30 dni przed terminem rozpoczęcia pracy (wówczas zgoda pracodawcy nie jest potrzebna).
Gdy wrócimy do pracy choćby na jeden dzień, zyskujemy prawo do zasiłku i wynagrodzenia chorobowego. Dla przykładu:
Jestem na urlopie wychowawczym i zaszłam w ciążę, która jest powikłana. Składam 31 sierpnia wniosek do pracodawcy o rezygnację z urlopu wychowawczego z dniem następnym (1 września) i jeśli się na to zgodził, 2 września mogę przedłożyć w pracy zwolnienie lekarskie z kodem B, a także wręczyć zaświadczenie lekarskie stwierdzające ciążę.
Przy takim postępowaniu, jak powyżej, należy się pracownicy wynagrodzenie chorobowe od 1 września wynoszące 100% podstawy. Jeśli pracodawca nie zgodzi się na powrót do pracy w tak krótkim czasie, możemy złożyć wniosek o przerwanie urlopu wychowawczego z dniem przypadającym na 30 dni do przodu - wówczas pracodawca nie musi wyrażać zgody i możemy powrócić do pracy po upływie wskazanego terminu.
Powyższy schemat postępowania daje nam również prawo do urlopu macierzyńskiego i wypoczynkowego.
2. Brak rezygnacji z urlopu wychowawczego a ciąża i zasiłek macierzyński
Jeśli wybierzemy drugą ścieżkę postępowania, czyli nie zrezygnujemy z urlopu wychowawczego, w przypadku choroby w trakcie ciąży nie przysługuje nam zasiłek chorobowy. w trakcie urlopu wychowawczego nie przysługuje bowiem prawo do korzystania z płatnego zwolnienia chorobowego. Podobnie nie będzie Ci się naliczał urlop wypoczynkowy czy urlop macierzyński po urodzeniu dziecka. Otrzymujesz natomiast prawo do zasiłku macierzyńskiego po porodzie. Nie musisz jednak w tym schemacie wykonywać żadnych czynności formalnych.
2.1. Urlop wychowawczy a urlop macierzyński
Jeśli w trakcie urlopu wychowawczego urodzisz dziecko, ponieważ nie przerwałaś tego świadczenia, przysługuje Ci nie urlop macierzyński, ale zasiłek macierzyński, a później zasiłek rodzicielski. Urodzenie dziecka, co ciekawe, nie przerywa urlopu wychowawczego. Jeśli urlop wychowawczy zakończy się przed końcem zasiłku macierzyńskiego lub rodzicielskiego, pracownica nabędzie prawo do kolejnego urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego od dnia następnego po zakończeniu urlopu wychowawczego - ale o taki urlop należy już wnioskować.
Płatne L4 w ciąży na urlopie wychowawczym – podsumowanie i zasady
Zgodnie z przepisami kodeksu pracy, pracownica, która przebywa na urlopie wychowawczym i zajdzie w ciążę, nie zyskuje automatycznie prawa wynagrodzenia chorobowego i zasiłku chorobowego. Aby to zmienić, musimy zrezygnować z urlopu wychowawczego i uzyskać zwolnienie z kodem B od lekarza wraz z zaświadczeniem o ciąży. Zgodnie z prawem, kolejna ciąża nie przerywa urlopu wychowawczego - pracownica, bez jego przerwania, nie będzie też miała prawa do kolejnego urlopu macierzyńskiego (w czasie urlopu wychowawczego nie przysługuje prawo do urlopu macierzyńskiego). Aby uzyskać wynagrodzenie z tytułu ciąży, a także za okres urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego, pracownica przebywająca na urlopie wychowawczym powinna go przerwać. Należy złożyć wniosek do pracodawcy o przerwaniu urlopu ze wskazaniem terminu i dopiero po powrocie przynajmniej na jeden dzień można dostarczyć zwolnienie. Wynagrodzenie oraz zasiłek chorobowy z tytułu choroby w trakcie ciąży wynosi aż 100 proc. średniego wynagrodzenia z 12 miesięcy. Ponadto pracownica może rozpocząć urlop macierzyński po urodzeniu kolejnego dziecka. Zyskuje także prawo do kolejnego urlopu wychowawczego czy rodzicielskiego. Aby tak się stało, należy jednak przerwać urlop wychowawczy i wrócić do pracy choćby na jeden dzień, aby przekazać zwolnienie lekarskie.
Jeśli kobieta w ciąży nie chce korzystać ze zwolnienia lekarskiego, może jeszcze przerwać urlop wychowawczy przed porodem, aby uzyskać prawo do urlopu macierzyńskiego czy rodzicielskiego. Gdy jednak nie zdecyduje się także na to, będzie jej przysługiwał zasiłek macierzyński i rodzicielski (zamiast urlopów). Po zakończeniu urlopu wychowawczego, pracownik zyskuje prawo do kolejnych świadczeń: na jego wniosek rozpoczyna się urlop macierzyński, a bezpośrednio po urlopie macierzyńskim - urlop rodzicielski. W tej sytuacji pracownik może zrezygnować z urlopu (zarówno macierzyńskiego, jak i rodzicielskiego) - nie jest on obowiązkowy.
