Skoki rozwojowe – czym są?
Skoki rozwojowe to koncepcja bazująca na przekonaniu, że dzieci rozwijają się skokowo. To naturalne etapy rozwojowe niemowląt, które następują nagle – stąd w nazwie znajduje się słowo „skok”. Dziecko nagle robi coś, czego jeszcze wczoraj czy kilka dni temu nie potrafiło. Potem następuje przerwa i... kolejny skok.
Każdy skok rozwojowy jest dla dziecka bardzo trudny, gdyż jest ono zmuszone do przyjęcia naraz dużej dawki nowych wrażeń i umiejętności i potrzebuje nieco czasu, aby się do nich przyzwyczaić. Jest to także trudny czas dla rodziców, ponieważ dziecko podczas skoku rozwojowego zwykle zachowuje się inaczej, niż dotychczas oraz potrzebuje zdecydowanie więcej bliskości, co wiąże się z koniecznością częstszego noszenia, przytulania czy kołysania.
Pierwszy skok rozwojowy – objawy
Jakie są oznaki pierwszego skoku rozwojowego? Skok ten przypada na ok. 4-5. tydzień życia dziecka. Jest to przede wszystkim skok obejmujące rozwój narządów zmysłu. Noworodek zaczyna nagle zauważać więcej rzeczy dookoła nieco. Zaczyna przetwarzać nowe wrażenia i wiele rzeczy jest dla niego nowa. W wyniku tego dziecko może odczuwać niepokój i strach, instynktownie więc zaczyna szukać większego wsparcia u rodziców. Objawia się to przede wszystkim... płaczem. Nie potrafi bowiem ani mówić, ani nawet wyciągać rączek i płacz jest dla niego jedyną formą komunikacji. Jakie jeszcze są objawy pierwszego skoku rozwojowego? To m.in.:
-
większa potrzeba bliskości z rodzicem, co powoduje konieczność częstszego noszenia, kołysania, przytulania,
-
problemy z zasypianiem i ze snem – nawet dzieci, które dotychczas cudownie zasypiały w łóżeczku i miały niemal ciągły sen, nagle budzą się kilka razy w nocy i mają problem z szybkim zaśnięciem; w wielu przypadkach konieczne jest spanie w tym trudnym okresie z dzieckiem w łóżku, nawet jeśli dotąd dziecko spało samo – jest to dobre zarówno dla dziecka, które potrzebuje w tym czasie więcej bliskości rodziców, jak i dla samych rodziców – częste wstawanie do łóżeczka rozbudza i zakłóca sen, a wspólne spanie może nieco ułatwić życie zmęczonym rodzicom,
-
częstsze domaganie się piersi – dziecko w okresie skoku rozwojowego może częściej domagać się piersi mamy, aby się wyciszyć,
-
problemy z karmieniem – mogą pojawić się problemy ze ssaniem i efektywnym pobieraniem pokarmu (także z butelki), co jest naturalne dla skoków rozwojowych – dziecko może bowiem na czas intensywnego rozwoju być za bardzo przytłoczone nowymi umiejętnościami, zapominając o tym, jak wykonywać te, które już potrafi – ale na szczęście jest to stan odwracalny i zwykle trwa tylko kilka dni.
Pierwszy skok rozwojowy – jak pomóc dziecku i sobie w tym trudnym czasie?
Przede wszystkim warto uświadomić sobie, że skoki rozwojowe są trudnym okresem, ale kiedyś MINĄ i to w niedługim czasie. Nie należy się ponadto obawiać skoków i panikować – czasami niektóre objawy skoków rozwojowych mogą wskazywać na inne dolegliwości, dlatego warto zachować trzeźwy umysł i podejść do tematu bardzo zadaniowo. Po pierwsze, obserwuj dziecko i staraj się lepiej reagować na jego potrzeby. Może się np. wydawać, że dziecko jest głodne, boli go brzuszek lub że mama ma problemy z pokarmem. W takiej sytuacji warto wypróbować inne pozycje do karmienia, zastosować ciepły termofor z pestek wiśni na brzuszek, częściej przystawiać Maluszka do piersi. Jeśli objawy nie mijają, może warto skonsultować się z Certyfikowanym Doradcą Laktacyjnym (CDL), aby ocenił, czy problemy z karmieniem rzeczywiście występują, czy jest to jedynie chwilowy problem i wynik skoku rozwojowego.
Pamiętaj ponadto, że dziecko w okresie skoku rozwojowego najbardziej potrzebuje bliskości Mamy i Taty. Aby pomóc mu się wyciszyć i ułatwić mu ten trudny czas, nastawcie się na częstsze noszenie na rękach. Kojąco działa na niego bowiem głos rodziców, zapach, kołysanie, rytmiczne ruchy, ciepło – wszystkie te elementy są bardzo ważne.
Podczas skoku rozwojowego starajcie się także wyciszać dziecko, przytulając je do siebie w taki sposób, aby leżało na jednej Waszej ręce, a drugą przytrzymujcie główkę. Dzięki temu dziecko będzie słyszało bicie serca rodzica, co na pewno pomoże mu w wyciszeniu. Możecie też śpiewać uspokajające kołysanki dla dzieci, delikatnie klepać Maluszka po pleckach, masować go techniką Shantala po kąpieli.
Jak łatwiej uśpić dziecko podczas pierwszego skoku rozwojowego?
Niestety skok rozwojowy wiąże się z problemami ze snem dziecka. Trudno jest go przede wszystkim uśpić, a później sprawić, aby sen był ciągły. Konieczne są zatem pewne triki, aby utulić Malucha do snu. Najszybciej dziecko zaśnie przytulone do piersi podczas karmienia lub w chuście. Niektóre dzieci usypiają w foteliku samochodowym podczas podróży - moje dziecko tak usypiało, ale musiały być dziury na drodze – na równej nawierzchni nawet oka nie zmrużyło. :)
Innym sposobem jest ukołysanie dziecka w wózku – ale tu też nie wszystkie dzieci zasypiają – są i takie, które tylko po włożeniu do wózka płaczą w niebogłosy. Należy zatem metodę dostosować do upodobań Malucha. Jeśli chodzi o wózek, to moja córka zasypiała w nim, ale tylko na spacerze – też była to kwestia nawierzchni. W domu, po równej podłodze nawet nie było mowy o zaśnięciu. Później wymyśliłam patent i kołysałam Małą w wózku przez niski prób – trochę imitowało to trzęsienie, jak na chodniku, ale jednocześnie było delikatne (ważne jest, aby też nie za mocno potrząsać wózkiem – mogłoby to zaszkodzić dziecku – mózg jest bardzo wrażliwy na wstrząsy).
Niektóre dzieci usypiają także przy różnego rodzaju kołysankach lub szumach. W naszym przypadku szum co prawda działał, ale tylko przez pierwsze 3-4 miesiące życia – później okazał się zbędny. Jeśli zdecydujecie się na szum, warto poszukać na YouTube różowego szumu – jest dla dziecka lepszy pod względem rozwojowym od białego szumu. Absolutnie nie sięgajcie po stare sposoby, typu włączanie przy główce dziecka suszarki czy odkurzacza – możecie uszkodzić takim działaniem słuch Malucha. Szum należy ustawić w odległości min. 2 metrów od główki dziecka, aby głośność przy głowie wynosiła maksymalnie 50 dB (decybele można zmierzyć miernikiem częstotliwości dźwięku – są darmowe aplikacje do pobrania na smartfona). Na moje dziecko najlepiej działał dźwięk przelewającej się wody.
Pierwszy skok rozwojowy – jakie umiejętności zdobywa dziecko?
Przetrwanie skoku rozwojowego będzie dla rodziców łatwiejsze, jeśli zdadzą oni sobie sprawę z tego, że ten trudny okres służy czemuś dobremu – dziecko bowiem zdobywa podczas niego szereg nowych umiejętności i nowych reakcji. Po pierwszym skoku rozwojowym dziecko:
-
oddycha bardziej równomiernie,
-
jest mniej wystraszone,
-
w większości przypadków mijają bóle brzuszka,
-
potrafi płakać z „dorosłymi” łzami,
-
czuwa dłużej,
-
skupia wzrok na odległość ok. 30 cm,
-
jest bardziej zainteresowane nowymi wrażeniami,
-
dostrzega więcej szczegółów,
-
może polubić układanie na brzuchu.
Co zrobić, aby zmniejszyć poziom stresu u dziecka podczas skoku rozwojowego?
Aby skok rozwojowy i nabywanie nowych umiejętności przebiegało z jak najmniejszą ilością stresu, konieczne jest zapewnienie dziecku jak najwięcej uwagi i miłości. Tulenie, głaskanie, śpiewanie – tego wszystkiego dziecko potrzebuje, aby rozwijać się bez stresu. Uwierzcie mi, że te czynności naprawdę rozwiązują wiele problemów.
Warto ponadto dokładnie obserwować dziecko, aby sprawdzać, co teraz zaczyna mu się podobać. Można np. pokazywać jakiś przedmiot, gdy leży – np. karty kontrastowe albo grzechotkę. Można też puszczać nowe dźwięki, nowe piosenki dla dzieci, podstawiać po nosek różne nowe zapachy i obserwować reakcje. Jeśli dziecko odpowie uśmiechem, oznacza to, że dana czynność czy rzecz mu się podoba i warto to powtarzać.
Ponadto podczas skoku rozwojowego dużo mów do Maluszka. Głos mamy jest dla niego najprzyjemniejszy i najciekawszy. Rozmawiaj z nim, uśmiechaj się, głaszcz. Mów, jak do osoby dorosłej – np. o swoich planach, albo o tym, jak bardzo go kochasz – lub o czymkolwiek! Koniecznie dawaj jednak do zrozumienia, że zauważasz jego potrzeby i jesteś blisko. Reaguj uśmiechem na uśmiech.
Koniec pierwszego skoku, czyli 6. tydzień życia
Pierwszy skok rozwojowy trwa najkrócej. Już w 6. tygodniu dziecko powinno powrócić do swojej rutyny drzemek w dzień czy snu nocnego. Będzie też mniej marudne, zacznie się więcej uśmiechać, będzie bardziej energiczne i przestanie domagać się ciągłego noszenia i tulenia. Wasza komunikacja od tego momentu będzie ciekawsza i jaśniejsza – przynajmniej do kolejnego skoku rozwojowego.
