KTG w ciąży - jak wyglądają skurcze porodowe? Od kiedy wykonywać to badanie?

Badanie KTG płodu

Badanie KTG płodu, to inaczej kardiotokografia. Umożliwia ona kontrolować czynność serca dziecka oraz sprawdzać aktywność skurczową mięśnia macicy. W sytuacji, gdy ciąża przebiega prawidłowo, KTG jest zwykle wykonywane dopiero na sam jej koniec (po 36. tygodniu) oraz podczas porodu, natomiast jeśli występują powikłania lub jest wysokie ich ryzyko, KTG zaleca się wykonywać regularnie nawet od 26. tygodnia ciąży.

KTG jest bardzo ważnym badaniem – pozwala wykryć np. niedotlenienie płodu lub zakażenie wewnątrzmaciczne – obie te sytuacje stanowią zagrożenie dla zdrowia i życia dziecka, a nierzadko także matki. Badanie to daje zatem możliwość uratowania dziecka i matki, jeśli dochodzi do powikłań. Jeżeli np. tętno płodu spada podczas badania KTG, może to świadczyć o owinięciu pępowiną i w takiej sytuacji lekarz może zdecydować o wcześniejszym porodzie.

Badanie KTG jest bezbolesne i trwa 30-60 minut. KTG wykonuje się w dwojaki sposób: poprzez monitorowanie zewnętrzne lub wewnętrzne, przy czym zwykle wystarczające jest monitorowanie zewnętrzne.

Kiedy wyniki KTG powinny alarmować?

Podczas badania KTG mierzone są m.in. wahania w czynności serca płodu. Czynność ta powinna wynosić 110-160 uderzeń na minutę. Jeżeli serce dziecka bije wolniej, mówimy o bradykardii, natomiast jeśli uderzeń na minutę jest więcej, jest mowa o tachykardii.

Dodatkowo wyróżnia się kilka rodzajów zmian, które dotyczą częstości akcji serca płodu:

• akceleracja – oznacza przyspieszenie akcji serca średnio o 15 uderzeń na minutę, które utrzymuje się przez ok. 10 sekund (wynik ten oznacza prawidłowy stan dziecka),

• deceleracja – oznacza krótkotrwały spadek częstości akcji serca poniżej częstości podstawowej, który utrzymuje się przez min. 15 sekund,

• oscylacja – oznacza wszelkie wahania liczby uderzeń serca płodu.

Od kiedy wykonuje się KTG w ciąży?

Jeżeli ciąża ma prawidłowy przebieg, pierwsze badanie KTG wykonuje się zwykle dopiero pod koniec ciąży – np. po 36-38. tygodniu. Jeśli natomiast minął przewidywany termin porodu, konieczne jest wykonywanie KTG co 2-3 dni.

Mogą ponadto występować wskazania do wcześniejszego przeprowadzania tego badania. Jest tak w przypadku ciąży wysokiego ryzyka lub gdy istnieje obawa o wystąpienie różnych powikłań. Wskazaniem do wcześniejszego wykonania badania KTG w ciąży jest m.in.:

• ciąża wielopłodowa,

• nadciśnienie tętnicze,

• cukrzyca ciążowa,

• choroby nerek,

• choroby płuc,

• choroby serca,

• choroby krwi,

• inne choroby obniżające wydolność organizmu,

• uraz brzucha,

• krwawienie z dróg rodnych,

• słabe odczuwanie ruchów dziecka,

• wykryte wady płodu (np. wady serca),

• hipotrofia płodu,

• wiek ciężarnej,

• powikłania w poprzednich ciążach.

KTG jest badaniem bardzo bezpiecznym i nieinwazyjnym – zatem może być często wykonywane w ciąży już po 28-30. tygodniu. To jedno z podstawowych badań – tak jak np. USG – które umożliwia ocenić dobrostan płodu i w razie potrzeby wdrożyć odpowiednie środki, aby zapewnić dziecku zdrowie.

Na czym polega badanie KTG?

Badanie KTG może wyglądać różnie, ze względu na zastosowaną metodę: monitorowanie zewnętrzne lub wewnętrzne.

W przypadku monitorowania zewnętrznego, nie występuje ból, ani dyskomfort. Badanie polega na nałożeniu na brzuch kobiety ciężarnej dwóch pasów wyposażonych w specjalne czujniki. Jeden z pasów mierzy liczbę uderzeń serca płodu, natomiast drugi – czynność skurczową mięśnia macicy. Wyniki są obrazowane na monitorze lub wydruku. Badanie trwa 30-60 minut. Jeśli podczas badania nie dojdzie do akceleracji, wykonuje się dodatkowo test stresowy z podaniem oksytocyny powodującej skurcze macicy, aby pojawiły się akceleracje. Jeżeli wystąpią nieprawidłowości, może się okazać, że monitorowanie za pomocą badania KTG będzie niezbędne przez cały okres porodu.

W przypadku monitorowania wewnętrznego, stosuje się je podczas porodu w sytuacji, gdy konieczne są bardziej dokładne wyniki – np. gdy występuje zagrożenie dla życia płodu. Wówczas podłącza się elektrodę mierzącą rytm serca dziecka na jego główce (jest wprowadzana przez kanał szyjki macicy). Z kolei czujnik do mierzenia skurczów mięśnia macicy umieszcza się na brzuchu ciężarnej. Tego rodzaju badanie KTG można jednak wykonać dopiero, gdy rozwarcie szyjki macicy jest na poziomie 1-2 centymetrów oraz gdy błony płodowe pękły. Badanie KTG wewnętrzne jest bardziej inwazyjne i nie stosuje się go w położnictwie, jeśli nie ma ku temu wyraźnej potrzeby.

Jak przygotować się do KTG w ciąży?

Do badania KTG w ciąży nie trzeba specjalnych przygotowań – możemy je wykonać praktycznie w każdej sytuacji i o każdej porze dnia. Warto jednak przed badaniem skorzystać z toalety, ponieważ w trakcie jego trwania nie można się poruszać (w innym przypadku będzie konieczne powtórzenie badania – trwa ono min. 30 minut). Warto ponadto sprawić, że dziecko zacznie być aktywne podczas badania – wówczas czas trwania badania będzie krótszy, ponieważ czujniki będą mogły szybciej wychwycić zachodzące zmiany w czynności serca płodu i w napięciu mięśnia macicy. Jak możemy na to wpłynąć? Niektóre położne zalecają, aby na 5-10 minut przed badaniem zjeść coś słodkiego - np. kostkę czekolady, o ile nie mamy cukrzycy ciążowej – bądź wykonać lekką aktywność fizyczną – nawet gdy już zostaniemy podłączone pod KTG można się poruszać, podnosząc w górę i w dół jedną z nóg. Czasami dziecko można także pobudzić, dotykając je przez brzuch – szukając np. stópki.

Jak odczytać wynik z KTG?

Wynik z badania KTG jest przedstawiony na monitorze lub w formie wydruku ze specjalnego urządzenia. Wynik ma postać dwóch wykresów:

• jeden wykres pokazuje czynność serca dziecka na minutę,

• drugi wykres pokazuje stosunek akcji serca płodu do skurczów mięśnia macicy.

Jak czytać wyniki z KTG? Prawidłowy wynik, czyli normokardia, to liczba uderzeń serca dziecka na minutę na poziomie 110-160. Jeżeli uderzeń jest poniżej 110, stwierdza się bradykardię, która to może świadczyć np. o niedotlenieniu płodu. Jeżeli natomiast czynność serca wynosi powyżej 160 uderzeń na minutę, mówimy o tachykardii i wówczas może to być objaw np. zakażenia wewnątrzmacicznego.

Dodatkowo podczas badania KTG mierzona jest oscylacja serca, która pokazuje zmiany liczby uderzeń serca płodu. Prawidłowa oscylacja wynosi 5-25 na minutę. Jeżeli oscylacja wynosi poniżej 5 uderzeń, może to świadczyć o niedotlenieniu płodu lub o śnie dziecka (dlatego tak ważne jest pobudzenie dziecka podczas badania KTG – aby nie spało). Jeżeli natomiast oscylacja wynosi powyżej 25 uderzeń, może to świadczyć o owinięciu pępowiną wokół główki dziecka.

Poza czynnością serca płodu i oscylacją, mierzy się także akceleracje, czyli przyspieszenia akcji serca płodu – są one objawem dobrostanu dziecka. Nie zawsze przyspieszenie lub spowolnienie tętna dziecka oznacza problemy ze zdrowiem, zwłaszcza jeśli zmiany te są krótkotrwałe i przejściowe. Lekarz podczas badania z pewnością oceni, czy zmiany w czynności są w normie, czy konieczna jest dalsza diagnostyka.

Jak wyglądają skurcze porodowe na KTG?

Wiele kobiet zastanawia się, jak wyglądają na wydruku z KTG skurcze porodowe. Skurcze te są przedstawione na dolnym wykresie. Im większa jest ich intensywność, tym linia skurczy będzie wyższa (a więc i wyższy będzie pokazany procent na obrazie). Im większa jest częstotliwość skurczy, tym częściej będą także rejestrowane wahania na wykresie. KTG przedstawiające skurcze porodowe wygląda na przykład, jak na poniższym zdjęciu.

Na dolnym wykresie KTG widoczne są skurcze porodowe i przepowiadające, natomiast górny wykres KTG to zapis pracy serca dziecka. Skurcze macicy na zapisie KTG to wahania w górę. Im mają szerszą podstawę, tym dłużej trwają. Im są wyższe, tym są silniejsze. Ponadto im częściej się pojawiają, tym mamy do czynienia z większą częstością skurczów.

Skurcze o amplitudzie 50, 70, 100 na KTG – o czym informują?

To, do jakiej wysokości rysuje się wierzchołek wykresu dla danego skurczu, mówi lekarzowi o jego sile. W pierwszym okresie porodu siła skurczów wynosi 40-50 mmHg (skurcze występują w liczbie 3 na 10 minut). W drugim okresie porodu amplituda skurczów wzrasta do 70-80 mmHg (częstotliwość wzrasta do 5 skurczów na 10 minut), natomiast podczas ostatniej fazy porodu (parcia) siła skurczy dochodzi nawet do 120-140 mmHg.

Skurcze porodowe na KTG - kiedy należy jechać do szpitala?

Jak silne i częste powinny być skurcze na KTG, aby lekarz nakazał nam pojechanie na porodówkę? Przede wszystkim częstotliwość skurczy powinna wynosić 5 minut lub krócej. Jeśli chodzi o intensywność, im bliżej porodu, tym skurcze są coraz dłuższe i trwają ponad 30 sekund. Podczas skurczy kobieta odczuwa ponadto ból i szczyt skurczu pojawia się szybko – jest przy tym trudny do wytrzymania (nie jest się w stanie wykonywać innej czynności – na pewno nie przegapimy tego rodzaju skurczu).

Poza skurczami, na zbliżający się poród wskazuje odejście wód płodowych (ale nie zawsze tak się dzieje – nie należy czekać na ten objaw, jeśli występują inne zwiastuny porodu!) czy krwawienie z dróg rodnych. Do szpitala należy także jechać, jeśli odczuwamy zmniejszoną intensywność ruchów dziecka lub ich brak, bądź odwrotnie – zbyt gwałtowne ruchy.

Gdzie można zrobić badanie KTG w ciąży?

Obecnie badanie KTG jest możliwe do przeprowadzenia praktycznie w dowolnym miejscu, gdyż nowe technologie branży medycznej umożliwiają na przenoszeniu aparatu do KTG. Standardem jest jednak wykonywanie KTG w gabinecie ginekologicznym lub w szpitalu. Jeżeli pacjentka jest objęta opieką lekarza przyjmującego w ramach NFZ, badanie KTG jest bezpłatne. Jeżeli natomiast chcemy wykonać KTG prywatnie, koszt badania wynosi zwykle 40-80 zł, w zależności od miejscowości i placówki medycznej. Przykładowy cennik badania KTG:

• cena pasów do badania KTG – 40 zł (koszt jednorazowy)

• badanie KTG bez oceny lekarza – 70 zł

• badanie KTG wraz z oceną lekarza – 100 zł

• dopłata do ciąży wielopłodowej – 40 zł.