Katar to stały element uczęszczania do żłobka/przedszkola?
Niektórzy rodzice podchodzą bardzo restrykcyjnie do tematu kataru (zwykle są to rodzice dzieci, które nie uczęszczają do żłobka lub przedszkola), twierdząc, że posyłaniem zakatarzonego Malucha do placówki powodujemy, że dzieci żłobkowe i przedszkolne co rusz są chore. I sami na pewno by dziecka nie oddawali do placówki, jeśli miałoby choć gram kataru. Fajny scenariusz, ale albo dla rodziców, których stać na nianię (a takich nie jest wielu), albo nie pracują i mogą sobie pozwolić na ciągłą opiekę nad dzieckiem w domu (dni na opiekę na dziecko nie jest przecież nieograniczona liczba). Z reguły jednak jest tak, że jeśli mama chce wrócić po urlopie macierzyńskim do pracy, zapisuje Malucha do żłobka i... wtedy zaczyna się jazda bez trzymanki. :) Dlaczego?
Prawdą okazują się opowieści znajomych, że dziecko 2 dni pochodzi do żłobka, a 2 tygodnie będzie potem chorować w domu i non stop chodzi z katarem. I jest to całkowicie normalne. Dzieci żłobkowe i przedszkolne chorują średnio 8-12 razy do roku. Jest to mechanizm kształtowania się układu immunologicznego u dzieci.
Na szczęście tak jest tylko na początku i każda kolejna infekcja trwa krócej – Maluch nabiera bowiem odporności, a jego organizm się wzmacnia i lepiej chroni przed kolejnymi zakażeniami. I tak z 2 dni uczęszczania do żłobka czy przedszkola robi się np. 10, 14, a nawet 20 dni bez choroby (ale trzeba być cierpliwym – zwykle muszą minąć dwa sezony, aby tak się stało).
No właśnie – bez choroby. Co to oznacza? Czy jest to stan idealny, że dziecko nie ma kataru ani kaszlu? Okazuje się, że nie! Pamiętam, jak na początku naszej przygody ze żłobkiem, pediatra powiedziała nam:
„Nigdy nie będzie stanu idealnego, jeśli dziecko chodzi do żłobka – musicie pogodzić się z tym, że katar będzie praktycznie cały czas, przy czym nie zawsze będzie oznaczał chorobę i to, że córka nie może pójść do placówki”.
Na potwierdzenie swoich słów wytłumaczyła, że katar u dziecka może trwać nawet 21 dni. Czy jest to zatem powód, aby zatrzymywać dziecko w domu? Oczywiście, że nie!
Czy dziecko z katarem zaraża?
Wiele badań wykazało (1), że wirusy odpowiedzialne z rozwój infekcji górnych i dolnych dróg oddechowych, rozprzestrzeniają się najsilniej w okresie wylęgania – czyli wtedy, gdy nie widać jeszcze żadnych objawów. Dziecko najbardziej zarażające czuje się zatem dobrze i wygląda zdrowo! W związku z tym wyłączanie z placówki dzieci, które mają katar czy nawet kaszel, nie spowoduje, że infekcja się nie rozprzestrzeni – nie ma na dowodów na skuteczność takiego działania (2).
Przeczytaj także: Katar u niemowlaka i dziecka – co robić? Poradnik dla rodziców
Dziecko z katarem do przedszkola lub żłobka?
Obecnie lekarze wskazują zatem, że jeśli dziecko poza katarem nie ma innych objawów, np. brak apetytu, uporczywy kaszel, gorączka, apatia, nie ma przeciwwskazań do tego, aby poszło do przedszkola czy żłobka (3) (4).
A co z zielonym katarem u dziecka i pójściem do przedszkola?
O ile w kwestii samego kataru jeszcze niektórzy są dość zgodni i nie demonizują ogólnie samego kataru u dziecka uczęszczającego do placówki, to wskazują z reguły na to, że jeśli Maluch ma zielony katar, to absolutnie nie może pójść do grupy! Okazuje się jednak, że zielony katar wcale nie świadczy o tym, że są w nim bakterie. To jedynie sygnał, jak wskazuje pediatra Łukasz Dembiński (5), że znajdują się w nim komórki odpornościowe. Katar żółty oraz katar zielony nie są zatem wyznacznikiem tego, czy dziecko jest chore i np. trzeba podać antybiotyk, czy nie. To mylne, powtarzane przez wiele osób przekonanie, które powinniśmy przełamać.
Zielony katar pojawia się w przebiegu zakażeń górnych dróg oddechowych z powodu obecności w nim makrofagów, przeciwciał i wielu innych komórek odpornościowych, które uczestniczą w walce z patogenami. Kolor zielony lub żółty odróżnia katar infekcyjny od alergicznego. Nie jest on jednak bardziej „zaraźliwy” od kataru przezroczystego czy białego (wyjątkiem jest katar alergiczny) – każdy katar jest infekcyjny, ale w okresie wylęgania choroby, czyli zanim w pełni się objawi – bez względu na kolor!
Co ciekawe, nasza pediatra uczuliła mnie też na pewien paradoks: otóż cieknący, przezroczysty katar, który występuje w pierwszej fazie infekcji, jest większym zagrożeniem dla innych dzieci pod kątem zaraźliwości, niż katar gęsty, zielony i żółty (ropny)! A nie raz w żłobku usłyszałam, że jak katar jest przezroczysty lub biały i cieknie, nie jest groźny dla innych dzieci i można spokojnie posyłać Malucha do placówki – ale broń Boże z katarem zielonym!
Fazy kataru a jego kolor
Aby lepiej zrozumieć to, jaki jest przebieg kataru i skąd wynika jego barwa, warto poznać fazy kataru, które występują w każdej infekcji górnych dróg oddechowych. Poszczególne fazy kataru to:
-
faza obrzękowa – nie ma jeszcze kataru, ale błona śluzowa zaczyna obrzękać i uwalniają się mediatory stanu zapalnego (teraz dziecko może zarażać, ale zwykle nie wygląda na chore),
-
faza wysiękowa – dziecko zaczyna mieć wodnisty, cieknący i przezroczysty katar (rozszczelniają się naczynia krwionośne; teraz dziecko także zaraża, ponieważ nie potrafi jeszcze samo wycierać nosa i zachować odpowiedniej higieny, w efekcie czego o kontakt z wydzieliną z jego nosa bardzo łatwo),
-
faza naciekowa – katar zmienia kolor na śluzowo-ropny (zielony, żółty), co jest efektem napływania komórek odpornościowych do nosa; katar jest gęsty, przez co znacznie trudniej wypływa samoistnie z nosa i dziecko tym samym mniej zaraża niż w przypadku fazy wysiękowej.
Kiedy zostawić dziecko z katarem w domu?
Kiedy zatem zostawić Malucha w domu, gdy ma katar? Mając na uwadze powyższe, logika podpowiada nam pozostawienie dziecka w domu w następujących sytuacjach:
-
gdy katar jest cieknący – cały czas leci dziecku z noska (chyba że jest to katar alergiczny – należy go rozróżnić),
-
gdy dziecko gorączkuje powyżej 37,5 st. (temperaturę zbijamy przy 38,5),
-
gdy dziecko jest apatyczne,
-
gdy nie ma apetytu,
-
gdy ma uporczywy kaszel i inne objawy choroby (konieczna jest wizyta u lekarza).
