Kiedy przydaje się odciąganie pokarmu?
Odciągnie pokarmu jest wręcz niezbędne, jeśli karmisz piersią i chcesz wrócić do pracy. Jest także przydatne w sytuacji, gdy np. uczęszczasz na siłownię, inne zajęcia lub chcesz pojechać na dłuższe zakupy albo nadrobić stracone godziny snu. Odciągnięte mleko kobiece zachowuje właściwie większość swoich cennych właściwości, o ile jest dobrze przechowywane, dlatego jest ono o wiele lepszym rozwiązaniem od gotowej mieszanki mlecznej do podania dziecku pod Twoją nieobecność. Aby jednak pokarm był bezpieczny dla dziecka, musisz zadbać o odpowiednią higienę – o czym piszemy w niniejszym artykule. Stosując poniższe wskazówki możesz być spokojna o to, że pokarm zachowa swoje właściwości i będzie bezpieczny dla Maluszka.
Metoda przechowywania mleka matki a właściwości pokarmu
Z pewnością lepsze jest odciągnięte mleko matki od jakiejkolwiek gotowej mieszanki dla niemowląt, ale pozostaje jeszcze kwestia tego, jak dane warunki przechowywania wpływają na właściwości pokarmu. Okazuje się, że świeżo odciągnięte mleko kobiece jest lepsze od tego, które byłoby przechowywane w lodówce. Z kolei pokarm z lodówki jest lepszy od zamrożonego! Nie ma jednak wątpliwości, że pokarm tuż po odciągnięciu ma najlepsze właściwości i najwyższą zawartość przeciwutleniaczy i witamin. Widzimy więc, że dużo zależy od tego, jak długo chcemy przechowywać pokarm przed podaniem go dziecku, gdyż to wpływa na metodę przechowywania.
Jak długo można przechowywać pokarm kobiecy?
To, jak długo można przechowywać odciągnięte mleko matki, zależy od tego, kiedy zamierzamy go podać dziecku. Jeżeli pokarm został odciągnięty higienicznie i bezpiecznie, można przechowywać pokarm w temperaturze pokojowej, w lodówce lub zamrażarce, ale każda z tym metod kieruje się swoimi zasadami, co do dopuszczalnej długości przechowywania. Poniżej zamieszczamy wykaz z wytycznymi dotyczącymi przechowywania pokarmu dla dzieci zdrowych i donoszonych.
Jak pokazuje powyższa tabela, w przypadku przechowywania pokarmu w temperaturze pokojowej, mleko jest zdatne do użycia w ciągu maksymalnie 6 godzin (a optymalnie 4 godzin). W przypadku lodówki, pokarm może być tam przechowywany maksymalnie 5 dni, a optymalnie 3 dni. Jeśli chcemy natomiast mrozić pokarm w zamrażarce, może on tam przebywać nawet 9 miesięcy, ale optymalnie, aby czas ten nie przekroczył 6 miesięcy. W przypadku rozmrażania pokarmu, może on być przechowywany w temperaturze pokojowej maksymalnie 2 godziny, a w lodówce – maksymalnie 24 godziny, przy czym bardzo ważne jest, że nie można absolutnie ponownie zamrażać rozmrożonego mleka matki.
Powyższe wartości dotyczą sytuacji, gdy zachowujemy najwyższą higienę, w tym m.in. odpowiednie czyszczenie i dezynfekcję laktatora, a także butelek lub woreczków do przechowywania pokarmu.
Jeżeli dziecko przebywa na OIOM-ie, gdyż jest np. wcześniakiem, wytyczne mogą być bardziej surowe, jeśli chodzi o higienę i przechowywanie mleka.
Ważne! Odciągnięty pokarm zawsze opisuj ilością mleka oraz datą odciągnięcia, aby mieć kontrolę nad zapasami.
Jak podawać odciągnięty pokarm – mleko matki?
Często przy przechowywania mleka kobiecego w lodówce, dochodzi do jego rozwarstwienia. Wówczas tłuszcz jest oddzielony u unosi się do góry. Z tego powodu zanim podasz dziecku butelkę, delikatnie wymieszaj pokarm poprzez kołysanie – aż wszystkie warstwy się połączą. Nie potrząsaj ani nie mieszaj zbyt intensywnie, gdyż w ten sposób może dojść do utraty ważnych składników odżywczych!
Istotne jest, aby wyrzucić resztki niedopitego pokarmu przez dziecko w ciągu godziny do dwóch, ponieważ bakterie dziecka mają kontakt z mlekiem. Mając to na uwadze, staraj się tak porcjować odciągane mleko do osobnych butelek lub woreczków, aby nie marnować mleka.
Jak powinno się przechowywać mleko dla dziecka w lodówce?
Jeśli zdecydowałaś się przechowywać pokarm w lodówce, musisz zadbać o kilka ważnych aspektów.
- Po pierwsze, włóż mleko po odciągnięciu jak najszybciej do lodówki – nie czekaj, aż odciągniesz pokarm z drugiej piersi.
- Ważne, aby butelki lub woreczki, do których odciągasz pokarm, były czyste i nie zawierały BPA – to groźna substancja dość powszechnie stosowana w produkcji różnego rodzaju pojemników.
- Jeśli chcesz dodać do odciągniętego pokarmu więcej mleka (np. z drugiej piersi), możesz to zrobić, ale tylko pod warunkiem, że uprzednio dodawane mleko również zostanie schłodzone.
- Ważne, aby przechowywać mleko w najzimniejszej części lodówki, czyli na dole (zwykle nad szufladą na warzywa) i jak najbardziej z tyłu póki. Nie umieszczaj pojemnika na drzwiach lodówki.
Jak przechowywać pokarm dla dziecka w zamrażarce?
- Do zamrażarki włóż mleko jak najszybciej po jego odciągnięciu.
- Jeśli chcesz dodać pokarm do znajdującego się już w zamrażarce wcześniej odciągniętego mleka, możesz tak zrobić, ale tylko pod warunkiem, że schłodzisz je maksymalnie w lodówce.
- Pokarm do przechowywania w lodówce dziel na małe porcje – maksymalnie 60 ml – aby uniknąć ewentualnego marnowania pokarmu.
- Sprawdź, czy pojemniki lub woreczki na pokarm są dostosowane do niskich temperatur w zamrażarce.
- Butelki lub woreczki na mleko kobiece napełniaj maksymalnie do ¾ objętości pojemnika, gdyż mleko zwiększy swoją objętość podczas mrożenia.
- Staraj się umieszczać odciągnięte mleko jak najdalej od drzwi zamrażarki – czyli z tyłu półki, jak najbliżej tylnej ściany, gdyż tam wahania temperatur są najmniejsze.
Jak przechowywać mleko matki poza domem?
Są sytuacje, gdy konieczne jest przemieszczenie się z punktu a do punktu B z odciągniętym pokarmem. Przykładem jest odwożenie dziecka z domu do żłobka. Wówczas warto kupić torebki chłodzące z wkładami, aby nie doprowadzić do utraty właściwości mleka.
Jak rozmrażać mleko matki, aby było bezpieczne dla dziecka?
Rozmrażanie mleka jest bardzo ważne, ponieważ jeśli jest wykonane nieprawidłowo, jest duże ryzyko, że mleko nie będzie bezpieczne dla dziecka i utraci swoje najcenniejsze wartości, w tym przeciwciała. Mleko najlepiej jest rozmrażać w lodówce i zwykle proces ten trwa 12 godzin. Dopuszczalne jest włożenie zamrożonego pokarmu pod strumień bieżącej wody o temperaturze maksymalnej 37 stopni, ale absolutnie nie powinno się rozmrażać mleka w temperaturze pokojowej.
Gdy mleko będzie już całkowicie rozmrożone, możesz je przechowywać w lodówce maksymalnie 24 godziny lub temperaturze pokojowej – ale tylko przez 2 godziny.
Niedopuszczalne jest podgrzewanie pokarmu dla dziecka we wrzącej wodzie lub w kuchence mikrofalowej! Tym sposobem szybko pozbawisz mleko wszelkich właściwości ochronnych i odżywczych, a co więcej, może dojść do miejscowego wzrostu temperatury mleka (zwłaszcza w przypadku kuchenki mikrofalowej), przez co jest ryzyko, że dziecko się poparzy.
Raz zamrożonego i rozmrożonego pokarmu nie wolno zamrażać ponownie – jeśli nie został on zużyty w odpowiednim czasie (czyli 2 godziny w temperaturze pokojowej lub 24 godziny w lodówce), należy taki pokarm wyrzucić.
Czy można podgrzewać mleko matki?
Jeżeli dziecko jest zdrowe i donoszone, można podawać mu mleko w temperaturze pokojowej lub ewentualnie w temperaturze ciała. I w tym przypadku znowu nie wolno korzystać z mikrofalówki, ani z wrzącej wody. Butelkę (lub woreczek/torebkę z pokarmem) włóż do miski z letnią wodą na kilka minut i sprawdzaj temperaturę mleka, pilnując, aby wzrosła ona maksymalnie do 37 stopni (czyli temperatury ciała). Nie dopuszczaj, aby temperatura przekroczyła 40 stopni – wówczas mleko nadaje się do wyrzucenia. Zamiast tradycyjnej metody podgrzewania mleka, możesz skorzystać ze specjalnego podgrzewacza do butelek.
Podczas podgrzewania mleka delikatnie zakołysz butelką lub torebką, aby wymieszać oddzielony tłuszcz od reszty pokarmu. Nie potrząsaj ani nie mieszaj zbyt mocno.
Podsumowanie: jak przechowywać i rozmrażać mleko mamy?
Poniżej przedstawiamy infografikę autorstwa właścicielki bloga Hafija – doskonale znanego zapewne wszystkim mamom karmiącym piersią. Na instrukcji znajdują się wszystkie niezbędne informacje na temat tego, jak powinno się prawidłowo przechowywać pokarm oraz go rozmrażać.
Bibliografia
- Human Milk Banking Association of North America. 2011 Best practice for expressing, storing and handling human milk in hospitals, homes, and child care settings. (HMBANA, Fort Worth, 2011).
- Wilińska M, Kowal A, Świetliński J, Borszewska-Kornacka MK. Optymalizacja postępowania w zakresie pozyskiwania, przechowywania oraz wykorzystania mleka matki dla dziecka - aktualizacja zaleceń. Standardy Medyczne Pediatria 2012;9:247-256.
- Kamianowska M, Szczepański M, Bebko B. Dobre praktyki w zakresie pozyskiwania, przechowywania oraz wykorzystania mleka matki dla jej dziecka. Standardy Medyczne Pediatria 2011;8(nr specjalny 1).
- Helwich E. (red), Program wczesnej stymulacji laktacji dla ośrodków neonatologicznych i położniczych III poziomu referencyjnego, „Standardy Medyczne/Pediatria” 2014, t. 11, s. 9-16.
