Odciąganie mleka laktatorem
Korzystanie z laktatora wymaga nieco czasu i opanowania i jeżeli na początku nie umiesz odciągnąć tyle pokarmu, ile potrzebujesz, nie przejmuj się – szybko nauczysz się odciągać znacznie więcej mleka. Wraz z upływem czasu Twoje ciało nauczy się także wywoływania odruchu wypływu mleka podczas odciągania go laktatorem, także naturalnie zwiększy się ilość odciąganego mleka.
Kiedy odciągać mleko? Zalecenia do ściągania pokarmu
Podczas pierwszych czterech tygodni życia noworodka, zarówno Ty, jak i Twój Maluszek, pracujecie nad laktacją – jej inicjacją oraz rozwijaniem. Jeżeli noworodek jest zdrowy, a karmienie piersią przebiega sprawnie, raczej w ogóle nie będziesz potrzebować laktatora. Odciąganie może jednak okazać się przydatne, gdy czeka Cię rozłąka z dzieckiem.
Wyjątkiem jest brak możliwości karmienia dziecko bezpośrednio przy piersi – np. ze względu na zbyt wczesne narodziny lub inne szczególne potrzeby. Jeśli tak się dzieje lub gdy przebywacie z dzieckiem osobno, powinnaś rozpocząć jednoczesne odciąganie pokarmu z obu piersi, jak najszybciej jest to możliwe od momentu porodu.
Pokarm można odciągać tylko w wyjątkowych sytuacjach, a nie po każdym karmieniu. Najczęściej jest to sytuacja, gdy:
- dziecko z Tobą nie przebywa,
- nastąpił zastój mleka i obrzęk piersi,
- dziecko ssie nieskutecznie,
- laktacja jest osłabiona i produkuje się za mało pokarmu.
Badania wykazują, że rozpoczęcie odciągania pokarmu z piersi podczas pierwszych godzin po porodzie – czyli w czasie, kiedy zdrowy noworodek naturalnie rozpocząłby ssać pierś – sprawia, że zwiększa się ilość produkowanego pokarmy w pierwszych tygodniach, co ogromnie podnosi szanse na karmienie dziecka wyłącznie mlekiem matki, nawet jeśli nie jest bezpośrednio przystawiane do piersi.
Jeśli zatem wiesz, że będziesz musiała urodzić przedwcześnie, gdyż takie są przesłanki medyczne ku temu, przygotuj się z wyprzedzeniem i zorganizuj odpowiedni sprzęt do odciągania mleka – najlepiej laktator elektryczny. W szpitalu oczywiście będzie dostępny laktator, jednak warto posiadać własny. Ważne jest, aby usuwać mleko z piersi tak często, jak robiłby to noworodek, gdyż dzięki temu dasz im sygnał, jakie jest zapotrzebowanie na pokarm. Początkowo noworodek je co 2-3 godziny po 8-10 razy dziennie, także staraj się odciągać pokarm w takiej częstotliwości każdej doby.
Ogólne wskazówki do odciągania pokarmu
- Przed odciąganiem dokładnie umyj ręce wodą z mydłem.
- Uważaj, aby nie kichać oraz nie kaszleć na przedmioty, z którymi ma miejsce odciągnięty pokarm.
- Piersi myj raz na dobę podczas kąpieli całego ciała – nie musisz ich myć przy każdym odciąganiu mleka.
- Przystaw odciągacz do piersi. Nie dotykaj jego wewnętrznych powierzchni, które przylegają do Twojej piersi!
- Pokarm musi trafić do wygotowanego pojemnika lub specjalnej torebki do pokarmu.
- Mleko z każdej sesji przechowuj w oddzielnym pojemniku. Każdy pojemnik opisz data i godziną zakończenia odciągania.
- Przechowuj małe porcje.
Jak odciągać mleko ręcznie lub laktatorem elektrycznym?
Jeśli zamierzasz odciągnąć pokarm ręcznie, dobrze jest lekkim ugniataniem pobudzić najpierw brodawki sutkowe, aby zainicjować samoistny wypływ mleka. W tym celu należy objąć pierś od spodu, a następnie kciukiem i palcem wskazującym wyczuć przewody z mlekiem i delikatnie zbliżać kciuk i palec wskazujący do siebie i do przodu. Nie odrywaj przy tym palców od skóry – przesuwaj je wraz ze skórą w kierunku sutka. Uważaj, aby nie ugniatać piersi zbyt intensywnie oraz nie wyciskać mleka zbyt mocno, gdyż mogą popękać wówczas delikatne i cienkie stryktury.
Jeżeli wiesz, że odciąganie mleka będzie trwało ponad tydzień, lepiej zastosuj odciągacz elektryczny, gdyż taka metoda jest o wiele bardziej efektywna i wygodna.
W przypadku odciągacza, przystaw go do piersi w taki sposób, aby swoją tarczą dokładnie obejmował jak największą powierzchnię – a tym samym jak największą liczbę przewodów mlecznych, które skupiają się za brodawką sutkową oraz w obrębie ok. 2-3 cm od niej. Tarczę przystaw centrycznie z sutkiem na samym środku, obejmując ewentualnie pierś nieco głębiej od dołu.
O jakiej porze najlepiej odciągać pokarm?
Podczas pierwszej sesji raczej nie odciągniesz zbyt wiele mleka, ale regularna stymulacja powinna niebawem zwiększyć laktację. Za pierwszym razem odciągaj pokarm przez przynajmniej 15 minut. U niektórych kobiet najwięcej mleka pojawia się ok. godzinę po karmieniu – możesz to wykorzystać do odciągania pokarmu lub odciągaj go po co drugiej sesji karmienia. Spróbuj także odciągania o różnych porach, gdyż powinnaś sama przekonać się co do tego, jaka pora jest najlepsza dla Twojego stylu życia. Gdy już ustalisz, jaka pora jest najbardziej odpowiednia, nie zmieniaj jej, aby ciało przyzwyczaiło się do odciągania i dodatkowego zapotrzebowania na pokarm w danym momencie. Być może będzie mieć pokusę, aby zwiększyć odstęp między sesja odciągania, aby naraz uzyskać więcej mleka, jednak pamiętaj, że pojedyncza sesja nie wystarczy do opróżnienia pełnych piersi. Najskuteczniejsze jest regularne i częste odciąganie pokarmu.
Odciąganie mleka a higiena
Przed rozpoczęciem odciągania mleka zadbaj o odpowiednią higienę. Powinnaś umyć dokładnie ręce, a zaraz po odciąganiu, szczegółowo wyczyścić wszystkie elementy laktatora, które mają kontakt z ustami dziecka lub z mlekiem. Przynajmniej raz dziennie powinnaś także dokonywać dezynfekcji sprzętu po czyszczeniu, np. poprzez wyprzenie poszczególnych elementów.
Za każdym razem po czyszczeniu sprzętu, pozwól wszystkim elementom dokładnie wyschnąć, a następnie zapakuj je w szczelne torebki lub pojemnik specjalnie przygotowany dla laktatora.
Zadbaj o wygodę i przygotuj wszystko, co potrzebujesz
Na czas odciągania powinnaś przygotować sobie w zasięgu ręki wszystko, co mogłabyś potrzebować – np. coś do picia, jedzenia, smartfon, pilot do telewizora, ściereczkę czy też butelki na odciągnięty pokarm.
Powinnaś także zadbać o pozycję do odciągania – powinna być ona jak najbardziej komfortowa, abyś mogła się zrelaksować, gdyż uczucie odprężenia jest niezbędne dla uwalniania oksytocyny, która to jest odpowiedzialna m.in. za wywołanie odruchu wypływu mleka. Wszelki dyskomfort oraz zakłócenia, mogą niestety hamować proces wypływania mleka. Z tego powodu do odciągania pokarmy wybierz miejsce wygodne i zaciszne, gdzie nikt nie będzie Ci przeszkadzał. Pomocne mogą być różne techniki relaksacyjne, jak np. głębokie oddychanie czy muzyka relaksacyjna w tle.
Zadbaj o wspomaganie wypływu mleka z piersi
Są na rynku laktatory, które wykorzystują metodę odciągania mleka imitującą ssanie niemowlęcia. Taka metoda charakteryzuje się szybkim i płytkim ssaniem na początku, a następnie wolniejszym i głębszym. Dzięki temu skuteczniej wywołasz odruch wypływu.
Poza dobrym laktatorem, masuj piersi i ogrzewaj ich np. ciepłym, wilgotnym ręcznikiem, zanim zaczniesz odciągać mleko, gdyż takie działanie stymuluje wypływanie mleka i zwiększa ilość odciąganego pokarmu.
Co ciekawe, metodą stymulacji wypływu mleka z piersi jest bezpośredni kontakt ze skórą dziecka zaraz przed odciąganiem pokarmu, a także w trakcie – wówczas z uda Ci się odciągnąć nieco więcej mleka, gdyż następuje zwiększone wydzielanie oksytocyny na skutek ciepła oraz dotyku niemowlęcia. Dowiedziono także, że zwiększanie wydzielania oksytocyny powoduje np. wąchanie ubranek niemowlęcia albo patrzenie na jego zdjęcie! Zastosuj te metody, jeśli zależy Ci na zwiększonym wypływie mleka.
Jak odciągać mleko zgodnie z naturalnym rytmem jego przepływu?
Wiele kobiet nie odczuwa momentu wypływu mleka. Postaraj się zatem baczniej zwracać uwagę na wypływ podczas odciągania – powinnaś zauważyć strumienie mleka wytryskujące do butelki.
Niektóre laktatory posiadają funkcje, które umożliwiają poprawę wypływu mleka, bazując na fazie odciągania i jego przepływu. Takie laktatory posiadają tryb stymulacji oraz tryb odciągania. Stymulacja trwa ok. 2 minut, jednak jeśli zauważyłaś wypływ, powinnaś jak najszybciej przełączyć sprzęt na tryb odciągania. Pierwszy wypływ zazwyczaj pozwala na uzyskanie ok. 35% całkowitej objętości mleka – dlatego warto wykorzystać moment intensywnego wypływu, aby do butelki trafiło jak najwięcej pokarmu.
Ponadto podczas fazy odciągania zastosuj maksymalne komfortowe podciśnienie, co oznacza, że powinnaś włączyć laktator na najwyższe ustawienie, które nie będzie powodować dyskomfortu. W tym celu stopniowo zwiększaj siłę ssania aż do momentu, gdy poczujesz lekki dyskomfort, po czym obniż ssanie o jeden-dwa poziomy.
Jak długo odciągać mleko podczas jednej sesji?
Gdy już laktacja się ustabilizuje, co następuje po ok. 4-6 tygodniach, będzie umiała sama przewidzieć, ile czasu potrzebujesz na ściągnięcie mleka. Niektóre mamy mamy potrzebują nieco więcej czasu ze względu na liczbę wypływów, inne mniej, jednak mimo że u każdej mamy rytm przepływu mleka jest inny, to zawsze pozostaje on taki sam podczas każdej sesji odciągania.
Aby prawidłowo rozpoznać rytm przepływu mleka, wybierz porę, w której zazwyczaj udaje Ci się odciągnąć najwięcej pokarmu. Staraj się uważnie obserwować to, jak odciągany jest pokarm, aby dostrzec moment, gdy strumienie mleka zaczynają się wydostawać z piersi (lub moment napływu mleka do pojemnika). Kobiety, u których wypływ ma miejsce jedynie we wczesnej fazie odciągania, większość pokarmu uzyskają już w przeciągu 10 minut, a dłuższe odciąganie nie będzie miało wówczas sensu. Jeżeli natomiast u danej kobiety występuje późny wypływ albo wielokrotny, najbardziej skuteczne jest odciąganie mleka co najmniej przez 15 minut.
Kup laktator, który odciąga pokarm z obu piersi
Jeżeli musisz odciągać pokarm regularnie, dobrze, abyś kupiła laktator, który odciąga mleko z dwóch piersi jednocześnie. Odciąganie jednocześnie z obu piersi podnosi poziom prolaktyny, co z kolei bezpośrednio przekłada się na lepszą produkcję mleka. Badania wykazały, że kobiety ściągające pokarm jednocześnie z obu piersi, mają dodatkowy wypływ podczas każdej sesji! Zatem łącznie można tym sposobem odciągnąć 1/5 mleka więcej niż podczas odciągania naprzemiennego. Inną korzyścią jest także fakt, że pokarm odciągnięty w taki sposób ma większą zawartość tłuszczu, przez co jest lepszej jakości.
Odciąganie mleka nie powinno Cię boleć!
Jeżeli czujesz ból podczas odciągania mleka, albo na piersi lub brodawce pojawiły się otarcia lub pęcherze, obniż siłę ssania i upewnij się, czy używasz dobrego rozmiaru lejka. Tunel lejka powinien otaczać Twoją brodawkę i jednocześnie pozostawiać nieco miejsca na jej swobodny ruch – bez powodowania ocierania. Do tunelu nie może się ponadto dostawać zbyt duża część otoczki brodawki ani tkanki piersi. Jeżeli mimo zastosowania wymienionych wskazówek nadal występuje dyskomfort i ból lub inne problemy, zaprzestań odciągania pokarmu i skonsultuj się niezwłocznie z doradcą laktacyjnym.
Jak korzystać z przechowywanego pokarmu?
Mleka kobiecego nie można gotować, gdyż straci ono wówczas wszystkie swoje właściwości odżywcze oraz aktywność biologiczną. Jeśli pokarm został zamrożony, rozmroź go w letniej wodzie, a następnie podgrzej do temperatury poniżej 30 stopni. Nie podgrzewaj go jednak w kuchence mikrofalowej, gdyż takim działaniem zniszczysz zawarte w mleku białka!
Gdy rozmrozisz pokarm, przechowuj go w temperaturze pokojowej maksymalnie 4 godziny (dla dzieci donoszonych, a dla wcześniaków maksymalnie przez 2 godziny) lub w lodówce przez maksymalnie 24 godziny. Pokarmu nie można zamrażać ponownie!
Pokarm tyle co odciągnięty (czyli taki, który nie był wcześniej zamrażany), możesz przechowywać w lodówce (ok. 4 stopnie) przez maksymalnie 4 dni, a w temperaturze pokojowej maksymalnie 8-12 godzin. Inne zalecenia są dla wcześniaków: w lodówce można przechowywać świeży pokarm 2 dni, a w temperaturze pokojowej maksymalnie 2-4 godziny.
Pamiętaj także o dopuszczalnym czasie przechowywania mleka w zamrażarce. Jeśli zamrażalnik znajduje się w lodówce (ma wspólne drzwi), dopuszcza się przechowywanie maksymalnie 2 tygodnie. W przypadku, gdy zamrażalnik ma osobne drzwi, pokarm można przechować nawet 3 miesiące.
Bibliografia
- Prime, D.K. et al. Dynamics of milk removal during simultaneous breast expression in women. Breastf Med. 2012;7(2):100-6.
- Jones, E. et al. A randomised controlled trial to compare methods of milk expression after preterm delivery. Arch Dis Child Fetal Neonatal Ed. 2001;85(2):F91-5.
- Vittner, D. et al. Increase in Oxytocin From Skin-to-Skin Contact Enhances Development of Parent-Infant Relationship. Biol Res Nurs. 2018;20(1):54-62.
- Kent, J.C. et al. Importance of vacuum for breastmilk expression. Breastfeed Med. 2008;3(1):11-9.
