Aparat na zęby dla dziecka – jaki wybrać, od kiedy, ile kosztuje?

Aparat na zęby dla dziecka – od kiedy?

Wady zgryzu, według ortodontów, powinno się leczyć już od najmłodszych lat, gdyż im wcześniej rozpoczęte jest leczenie, tym lepsze i szybsze są efekty. Pierwszej oceny zgryzu dziecka można dokonać już w momencie, gdy Maluch posiada wszystkie zęby mleczne – zwykle jest to okres ok. 2-3. roku życia, nawet jeśli nie widzimy żadnych nieprawidłowości. Jeśli zgryz rozwija się prawidłowo, kolejne konsultacje z ortodontą powinny mieć miejsce w okolicach 7-9. roku życia, a także 10-12. roku życia. Może się zdarzyć, że zgryz nie rozwija się tak, jak powinien – wówczas do specjalisty powinniśmy udać się szybciej, niż po ukończeniu 7-9. roku życia. Jakie objawy wskazują, że zgryz rozwija się nieprawidłowo? To m.in.:

• oddychanie przez usta,

• mokra poduszka po spaniu (dziecko się ślini – śpi z otwartą buzią),

• bezustanne otwieranie buzi,

• trudności z zamykaniem ust,

• zgrzytanie zębami, zaciskanie,

• wypukły bądź wklęsły profil twarzy,

• za duże lub za małe przerwy między zębami,

• ssanie kciuka, obgryzanie długopisów i kredek itd. - nagminne nawyki,

• tyłozgryz.

Co ciekawe, w wieku 7-18 lat aż 80% dzieci ma różnego rodzaju wady zgryzu. Zazwyczaj do ortodontów zgłaszają się rodzice dzieci w wieku 8-12 lat – najczęściej na wskazanie pediatry, stomatologa, laryngologa lub logopedy.

Większe ryzyko powstania wad zgryzu mają dzieci, u których wkradły się szkodliwe nawyki, np. używanie smoczka, ssanie kciuka, ssanie rogu poduszki.

Jaki cel ma wczesne leczenie ortodontyczne?

W wielu przypadkach nie od razu zakłada się dziecku aparat. Często ortodonta najpierw monitoruje rozwój zgryzu, a w razie potrzeby zaczyna sterować ich ułożeniem. Celem leczenia na wczesnym etapie (także zębów mlecznych) jest osiągnięcie odpowiednich relacji pomiędzy obiema szczękami, a także uzyskanie prawidłowego uszeregowania zębów. Celem jest również zniwelowanie nawyków, które potencjalnie niekorzystnie wpływają na zgryz, jak np. ssanie palca czy obgryzanie paznokci.

Jeśli chodzi o zakładanie aparatu ortodontycznego, najwcześniej wykonuje się to u dzieci 3-letnich, kiedy dziecko posiada już wszystkie zęby mleczne.

Jak wygląda leczenie ortodontyczne u dzieci?

Jako rodzic na pewno nurtuje Cię, czego możesz się spodziewać po wizycie u ortodonty z dzieckiem i jak ogólnie wygląda cały proces leczenia.

Początkowo specjalista przeprowadzi z Tobą szczegółowy wywiad lekarski. Wypyta m.in. o takie aspekty, jak szkodliwe przyzwyczajenia dziecka (ssanie palca/smoczka), jaki był przebieg porodu, czy dziecko ma jakieś schorzenia. Następnie wykona badanie fizykalne mięśni twarzy dziecka i jego stawów skroniowo-żuchwowych. Obserwuje przy tym sposób połykania przez dziecko śliny oraz oddychania, a także zwraca uwagę na postawę ciała. Kolejny krok to wykonanie zdjęć panoramicznych, zdjęcia bocznego czaszki, zdjęcia twarzy oraz zdjęć stawów skroniowo-żuchwowych. Ortodonta może także od razu pobrać wyciski zębów – te posłużą na dalszym etapie do wykonania modeli szczęki, żuchwy i docelowo do wykonania aparatu ortodontycznego dla dziecka.

Badania ortodontyczne i przygotowania do wykonania aparatu na zęby dla dziecka, nie są niczym nieprzyjemnym – są bezbolesne.

Co ważne, jeśli w jamie ustnej lekarz zauważy stan chorobowy czy ubytki, nie będzie możliwe rozpoczęcie leczenia aparatem na zęby – przed tym należy wyleczyć zęby i dopiero wtedy rozpocząć leczenie wady zgryzu.

Podczas kolejnych wizyt zostaje opracowany plan leczenia. Lekarz podpowie, jaki aparat na zęby będzie najlepszy dla Twojego dziecka oraz określi szacunkowe koszty i harmonogram wizyt. Wyda także zalecenia użytkowania aparatu. Gdy już dojdzie do założenia aparatu u dziecka (stałego lub ruchomego), kolejne wizyty polegają na sprawdzaniu postępów leczenia i zwiększania nacisku aparatu na zęby, aby odpowiednio je ustawić.

Aparat na zęby dla dziecka – jakie są rodzaje?

Leczenie wad zgryzu przebiega z zastosowaniem aparatu ortodontycznego. Wyróżniamy aparaty ruchome (zdejmowane) oraz stałe.

Aparaty ruchome są obsługiwane przez pacjenta. W leczeniu tego typu konieczna jest dyscyplina i stosowanie się do zaleceń ortodonty. Jeżeli zaniedbamy wkładanie aparatu na zęby przez minimalną liczbę godzin na dobę, leczenie nie przyniesie efektów. To poważny minus tej metody, ponieważ wymaga dużego zaangażowania i konsekwencji, zarówno ze strony dziecka, jak i rodziców.

Aparaty stałe natomiast umieszczone są – jak sama nazwa wskazuje – na stałe na zębach dziecka. Uważa się, że leczenie aparatem stałym jest najskuteczniejsze. Aparat jest mocowany do każdego zęba i oddziałuje na zgryz przez całą dobę. Regulowanie odbywa się zwykle raz na 1-2 miesiące – zgodnie z planem leczenia. Nie jest to bolesne. Rodzice często obawiają się, że samo założenie aparatu stałego będzie dla dziecka nieprzyjemne – oczywiście powstanie dyskomfort, ale dziecko przyzwyczai się do nowego stanu w ciągu kilku dni, a drażliwość dziąseł nie będzie tak przeszkadzać, jeśli w pierwszym tygodniu zadbamy o płynną dietę. Później noszenie stałego aparatu staje się już bardzo naturalne – szybko można się przyzwyczaić. A efekty są naprawdę spektakularne.

Ruchome (zdejmowane) aparaty na zęby dla dzieci

Ruchome aparaty na zęby nie są mocowane do zębów na stałe. Dziecko może je wyjmować do jedzenia czy mycia zębów. Teoretycznie tego rodzaju aparat musi być noszony kilkanaście godzin na dobę. Dziecko powinno nauczyć się w nim mówić i spać.

Z własnego doświadczenia wiem, że jest to jednak bardzo trudne – sama jako dziecko nosiłam tego typu aparat i przez kilka miesięcy nadal nie potrafiłam w nim spać czy dobrze mówić. W efekcie szukałam tylko okazji, aby takiego aparatu nie nosić. Aparat miał jeszcze jedną wadę – okropnie się w nim śliniłam i wiem, że nie byłam jedyną osobą z takim objawem – to znacznie utrudniało noszenie aparatu przy innych osobach (poza rodzicami i siostrami) – zwyczajnie wstydziłam się go nosić. Dlatego osobiście odradzam tego rodzaju leczenie, jeżeli wahacie się między aparatem ruchomym dla dziecka a stałym i zależy Wam na komforcie dziecka.

Leczenie z zastosowaniem aparatu ruchomego wymaga dużej dyscypliny od dziecka i rodziców. Konieczne jest przestrzeganie zaleceń ortodonty – inaczej próżno oczekiwać efektów. Jakie konkretnie są zalecenia? Przede wszystkim:

• aparat ruchomy należy nosić całą noc (jest to bardzo trudne – w moim przypadku aparat utrudniał zaśnięcie, a gdy już przyszedł sen, aparat wypadał i rano znajdowałam go na poduszce) i kilka-kilkanaście godzin w ciągu dnia,

• aparat trzeba ściągać do każdego posiłku,

• przed ponownym założeniem aparatu trzeba dokładnie umyć zarówno zęby, jak i sam aparat.

Obecnie dostępnych jest kilka rodzajów ruchomych aparatów na zęby. Są to aparaty nakładkowe i aparaty przeznaczone typowo dla dzieci do 12. roku życia – czyli aparaty płytkowe i aktywatory ortodontyczne. Poniżej omówię poszczególne rodzaje.

1. Ruchomy aparat na zęby – aktywator ortodontyczny

To aparat ruchomy wykonany z plastiku. Opiera się o podniebienie, a także o górne i dolne zęby. Ten rodzaj aparatu z założenia ma wpływać na odpowiednie położenie zębów i to, jak się wyrzynają oraz wymusza u dziecka odpowiednie ustawienie żuchwy. Wadą jest utrudnione mówienie z aparatem w ustach.

2. Ruchomy aparat na zęby – płytkowy

Jest to aparat posiadający plastikową płytkę przylegającą do podniebienia (właśnie taki aparat nosiłam w dzieciństwie). W płytce znajdują się klamry – mają one za zadanie utrzymać aparat w odpowiednim miejscu. Aparat posiada także metalowe łuki – te oddziałują bezpośrednio na zęby. Urządzenie posiada ponadto śruby do regulacji łuków – regulację przeprowadzają rodzice dziecka zgodnie z wytycznymi ortodonty.

Jego wadą jest to, że jest to element nieruchomy, podobnie jak aktywator ortodontyczny – podczas jego noszenia mamy cały czas w tej samej pozycji żuchwę i szczęki. Bardzo trudno jest wówczas mówić czy przełykać ślinę.

3. Ruchomy aparat na zęby – nakładkowy

Aparaty nakładkowe to nowocześniejsze typy aparatów ruchomych. Zwykle są stosowane u osób dorosłych, ale obecnie coraz częściej poleca się je młodzieży i dzieciom. Jest to jednak dość droga metoda leczenia ortodontycznego. Konieczne jest bowiem regularne wykonywanie przezroczystych nakładek (alignerów), indywidualnie przygotowanych pod zgryz pacjenta. Nakładki wymienia się co jakiś czas wraz z postępami leczenia. Nakładki wykonuje się z miękkiego, biokompatybilnego tworzywa. Są one dość wygodne w użytkowaniu (tego typu aparat również nosiłam i niestety nie mogę powiedzieć, że jest to najwygodniejsza opcja, jeśli chodzi o leczenie wad zgryzu, ale z pewnością jest bardziej komfortowa od poprzednich rodzajów aparatów ruchomych – nic nie uciska bowiem na podniebienie – nakładki są umieszczane tylko na zębach i możemy swobodnie poruszać szczękami) i praktycznie niewidoczne. Co więcej, to jedyny rodzaj aparatu ruchomego, którego skuteczność porównuje się do leczenia aparatem stałym.

Stałe aparaty na zęby dla dzieci

Aparaty stałe są bardzo skuteczne w leczeniu niemal wszystkich wad zgryzu. Składają się z zaczepów, które są mocowane do zębów za pomocą kleju. Pomiędzy zaczepami przebiegają druciane łuki – mają one różną sprężystość. Aparaty stałe mogą być zarówno widoczne, jak i praktycznie wcale niedostrzegalne – za tą różnicą idzie oczywiście cena. Aparaty pod tym względem różnią się także, jeśli chodzi o skuteczność – są bowiem wykonane z innych materiałów, co wiąże się z inną liczbą wizyt i ogólnym czasem leczenia. Poniżej przedstawiam podstawowe rodzaje aparatów stałych dla dzieci.

1. Aparat stały metalowy

Najtańsza opcja – ale nie znaczy to, że najmniej skuteczna. Aparaty metalowe wykazują się świetną skutecznością i są trwałe. Dają naprawdę świetne efekty, a ich jedyną wadą jest tylko estetyka – chociaż obecnie coraz więcej osób nosi aparaty metalowe i wcale nie ujmują one urody – jesteśmy już do nich przyzwyczajeni. Sama byłam przez 2 lata posiadaczką takiego aparatu, po kilku latach nieudanego leczenia aparatami ruchomymi. I w końcu moje zęby stałe się idealnie proste, o czym marzyłam latami. Żaden aparat ruchomy nie dał choćby i 50% efektów, które uzyskałam nosząc aparat stały w ciągu 2 lat (a tak naprawdę w ciągu pół roku mój zgryz już wydawał mi się idealny).

Aparat metalowy pozornie jest niewygodny: składa się z wielu zamków, drutów, ligaturek. Do tego całego „osprzętowania” jest jednak o wiele łatwiej się przyzwyczaić, niż do niewygodnego aparatu ruchomego, w którym nie można swobodnie otworzyć buzi czy przełknąć śliny. Ja osobiście przyzwyczaiłam się do „ciała obcego” w jamie ustnej w ciągu 1-2 tygodni. Co ciekawe, gdy już zakończyłam leczenie i przyszła pora na ściągnięcie aparatu, miałam bardzo dziwne uczucie „gołych” zębów – czegoś mi brakowało i nawet zatęskniłam za metalowymi zamkami. ;)

Aparat na zęby tego typu może mieć pewną zaletę dla dzieci – można bowiem dobierać na każdej wizycie kolory gumek/ligatur – paleta kolorów jest bardzo duża.

Aparat metalowy stały nie boli – delikatnie oddziałuje na zęby i jest stopniowo „podkręcany”, aż do osiągnięcia pożądanych efektów. Leczenie trwa zwykle 2-3 lata.

2. Aparat stały estetyczny (przezroczysty)

Aparat stały estetyczny zwykle jest stosowany przez osoby, które nie chcą, aby aparat był zbytnio widoczny. Jeśli dziecko np. nie chce nosić aparatu, bo ma problem z jego widocznością, aparat estetyczny będzie dobrym rozwiązaniem. Zamki metalowe są w takim aparacie zastąpione zamkami w kolorze zębów (zamki porcelanowe lub kompozytowe) bądź przezroczystymi (aparaty estetyczne kryształowe). Są zatem praktycznie niewidoczne na zębach. Jest jednak element, który widać, tak jak w aparacie stałym metalowym – jest to metalowy łuk ortodontyczny.

Wadą aparatów estetycznych jest mniejsza trwałość w stosunku do aparatów metalowych oraz wysoka cena.

3. Aparat stały samoligaturujący

Aparaty tego typu występują zarówno w wersji metalowej, jak i estetycznej. Wyróżniają się tym, że ligatury są zastąpione aktywnym klapkami, które utrzymują łuk w zamkach. Zamki nieposiadające ligatur są mniejsze, a więc i wygodniejsze w noszeniu. Leczenie takim aparatem zwykle przebiega szybciej – może być nieco krótsze, niż w przypadku aparatu metalowego czy estetycznego. Co ważne, nosząc taki aparat, musimy podjąć mniejszą liczbę wizyt kontrolnych niż przy innych rodzajach aparatów – istotnie wpływa to na całościowy koszt leczenia. Dlatego też, mimo że cena samego aparatu samoligaturującego jest wyższa niż np. aparatu metalowego, mniejsza liczba wizyt oraz szybszy okres leczenia sprawiają, że ostateczne koszty mogą być bardzo podobne do standardowego leczenia aparatem metalowym, który jest najtańszą opcją, jeśli chodzi o aparaty stałe.

4. Aparat stały lingwalny (językowy)

Aparaty stałe językowe mocuje się po wewnętrznej stronie zębów. Aparat tego typu jest zatem całkowicie niewidoczny dla otoczenia, ale nie jest pozbawiony wad – m.in. utrudniona jest w nim mowa. Aparat językowy należy do jednych z najdroższych rodzajów aparatów stałych. Leczenie nim jest skuteczne dla wszystkich wad zgryzu.

Aparat stały czy ruchomy? Wady, zalety, cechy – analiza

Przejdźmy do konkretnego podsumowania cech, wad i zalet ruchomych oraz stałych aparatów na zęby.

Jak pokazuje powyższa tabela, aparat stały przede wszystkim jest droższą opcją od aparatu ruchomego na zęby. Proces zakładania jest również mniej korzystny – konieczne jest spędzenie wielu godzin na fotelu u ortodonty, a nie każde dziecko jest na tyle cierpliwe. Częstotliwość wizyt również przemawia za aparatem ruchomym – zwłaszcza, jeśli mówimy o aparacie, który posiada specjalne, dokręcane śrubki (dokręcania dokonują rodzice, zgodnie z ustaleniami ortodonty, a kontrole są rzadkie). Aparat stały wymaga także dokładniejszej higieny.

Z drugiej jednak strony, jest kilka zalet aparatów stałych, które – moim zdaniem – przeważają nad zaletami aparatów ruchomych. Czas leczenia w przypadku aparatu stałego jest krótszy, a efekty widać bardzo szybko, co stanowi doskonałą motywację do kontynuowania leczenia. Kolejny ważny aspekt skuteczności – w przypadku aparatów stałych mamy niemal 100% gwarancji, że leczenie przyniesie oczekiwane efekty i zyskamy piękny uśmiech, natomiast takiej gwarancji nie mamy w przypadku aparatów ruchomych i efekty nie są tak spektakularne, zwłaszcza w przypadku większych wad (np. duża diastema). Aparaty stałe są także, wbrew pozorom, o wiele bardziej komfortowe od aparatów zdejmowanych. Z czasem – po dosłownie kilku tygodniach – zapominamy, że mamy ciało obce w jamie ustnej, czego raczej nie można powiedzieć o aparatach ruchomych, które jednak ściągamy i przypominamy sobie, jakie to uczucie, gdy nie mamy aparatu na zębach. Ponadto nie bez znaczenia jest łatwość mówienia – w aparacie stałym bardzo szybko można nauczyć się ładnie i wyraźnie mówić, natomiast w aparacie ruchomym wyraźna mowa jest bardzo trudna do osiągnięcia. Aparat ruchomy dodatkowo wypada podczas snu, czego oczywiście nie da się kontrolować (musielibyśmy nie spać), przez co efekty nie zachwycają.

Uwaga! To moja subiektywna opinia, poparta moimi doświadczeniami i dostępną mi wiedzą. Być może niektórym osobom bardziej przypadnie do gustu aparat ruchomy.

Ile kosztuje aparat na zęby dla dziecka?

Cena aparatu ruchomego dla dziecka kosztuje między 600 a 2000 zł. Koszt zależy od indywidualnej sytuacji pacjenta – rodzaju wady czy jej zaawansowania, a także od rodzaju samego aparatu. Najdroższe będą aparaty nakładkowe.

Jeśli chodzi o ceny aparatów stałych, wahają się one od 1800 zł do 2500 zł, jeśli mówimy o aparacie metalowym w podstawowej wersji. Aparaty samoligaturujące to koszt od 2700-3500 zł, a estetyczne – nawet 5000 zł.

Należy zaznaczyć, że koszt aparatu to tylko jeden z wielu wydatków, jakie towarzyszą leczeniu ortodontycznemu. Do ceny należy doliczyć bowiem:

• koszt pierwszej konsultacji – 100-150 zł,

• pobranie wycisków – 50-150 zł,

• wykonanie zdjęć pantomograficznych – 100-200 zł,

• analizę cefalometryczną – 100-300 zł,

• koszt comiesięcznych wizyt (podkręcanie aparatu) – 100-300 zł,

• aparat retencyjny – po zakończeniu leczenia podstawowym aparatem, konieczne jest zastosowanie tzw. retencji, dla utrzymania efektów; jej koszt to zwykle 800-2000 zł.

Biorąc pod uwagę, że leczenie ortodontyczne trwa średnio 2 lata, to na same wizyty, które odbywają się co miesiąc, musimy zapłacić blisko 3500 zł. Do tego doliczamy początkowe koszty (pobranie wycisków, zdjęcia RTG) – ok. 500 zł i koszty związane z zakończeniem leczenia – czyli zakup aparatu retencyjnego (zwykle koszt ok. 1500 zł). Ponadto przed założeniem aparatu należy wyleczyć wszystkie zęby i wykonać profesjonalne oczyszczanie – to zwykle koszt 300-500 zł. Doliczając cenę samego aparatu, łączny koszt leczenia ortodontycznego w przypadku aparatu stałego to ok. 10 tys. zł. W przypadku aparatu ruchomego koszty wizyt są nieco niższe i sam aparat także jest tańszy – leczenie kosztuje zatem o ok. 3-4 tys. zł mniej.

Darmowy aparat na zęby dla dziecka na NFZ (z refundacją)

W przypadku dzieci, możliwa jest refundacja aparatu na zęby przez NFZ – wówczas aparat dziecko otrzymuje za darmo. Z refundacji leczenia ortodontycznego mogą skorzystać dzieci, które nie ukończymy 12. roku życia. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia, bezpłatne leczenie obejmuje:

• koszt aparatu ruchomego jedno- lub dwuszczękowego,

• koszt wizyt kontrolnych w przebiegu leczenia aparatem ruchomym do ukończenia 12. roku życia,

• koszt wykonania zdjęć pantomograficznych z opisem (2 razy w ciągu całego leczenia),

• koszt rentgenogramu głowy oraz koszt cefalometrii (2 razy w ciągu całego leczenia),

• koszt analizy telerentgenogramu,

• koszt wykonania wycisków jednej szczęki do diagnozy, a także planowania i kontroli,

• koszt wykonania zgryzu konstrukcyjnego,

• koszt naprawy aparatu ruchomego u jego rekonstrukcja w małym zakresie,

• koszt korekcyjnego szlifowania zębów.

Warto ponadto wiedzieć, że aby otrzymać aparat na zęby dla dziecka na NFZ, należy poczekać w kolejne – wynosi ona od kilku miesięcy do nawet... kilku lat – w zależności od miejscowości.