Smoczek dla niemowlaka: jaki wybrać? Analiza

Ssanie jest bardzo ważne dla noworodka i niemowlaka!

U noworodków i niemowląt występuje bardzo silny instynkt wytworzony przez naturę – to instynkt szukania oraz ssania. To dzięki temu noworodek niemal od razu wie, gdzie szukać pokarmu, wspinając się po brzuchu mamy tuż po narodzinach w kierunku jej piersi. Instynkt sprawia ponadto, że Maluszek doskonale wie, że pobierać pokarm może poprzez ssanie. Tym samym może przeżyć dzięki mleku matki. Odruch szukania pojawia się w wyniku poczucia zapachu mleka czy podrażniając okolicę kącika ust piersią – w wyniku tego noworodek otwiera buzię i zwraca głowę w kierunku bodźca. Taka reakcja utrzymuje się średnio przez pierwsze 3 miesiące życia dziecka. Mówimy wówczas o silnym odruchu ssania. Ulega on jednak osłabieniu około 6-7 miesiąca życia, gdy dieta Malucha jest rozszerzana. Stopniowo ssanie jest zastępowane odruchem żucia, aż w końcu całkowite zaniknięcie odruchu ssania przypada na 1-2 rok życia.

Po co dziecku smoczek?

Przez okres, gdy u dziecka występuje silna potrzeba ssania, nierzadko samo karmienie piersią czy butelką nie spełnia zapotrzebowania Maluszka na ssanie. Wówczas, aby nie przekarmiać dziecka lub gdy nie chcemy, aby Maluch ciągle „wisiał” na piersi, warto dać dziecku smoczek*. To bardzo przydatny gadżet, pozwalający na łatwiejsze usypianie dziecka, uspokajanie go w trudnych chwilach czy też zaspokojenie potrzeby ssania w pierwszych miesiącach. Z pewnością stanowi wybawienie dla wielu rodziców (ja również się do nich zaliczam), zwłaszcza w momencie, gdy mama musi wyjść albo gdy mamy wrażenie, że dziecko ciągle by tylko jadło i obawiamy się o przekarmienie. Smoczek jest też nieocenionym przedmiotem, jeśli zamierzamy wrócić szybko do pracy i posłać Malca do żłobka lub oddać po opiekę niani. To dla niego uspokajacz, świetnie kojący nerwy.

*Jeśli zależy nam na karmieniu piersią, nie zaleca się wprowadzania smoczka do momentu ustabilizowania laktacji (czyli ok. 6-8 tygodni po porodzie), ponieważ może on zaburzyć laktację.

Ważne jest jednak, aby smoczka używać umiejętnie, ponieważ mimo wielu zalet, ma także kilka wad. Jak wskazują eksperci, smoczek może być używany przez pierwsze 6-7 miesięcy życia do roczku – wówczas nawyk ssania jest normą, a więc smoczek też może pozostać. Jeśli jednak nawyk ssania utrzyma się w wyniku nadmiernego używania smoczka powyżej pierwszych 12 miesięcy, może to skutkować rozwojem wad zgryzu (np. zgryz otwarty, tyłozgryz, przodozgryz) i wymowy. Z drugiej strony mówi się, że smoczek jest lepszy od kciuka i wówczas lepiej jest nadal podawać smoczek, mimo przekroczenia przez dziecko 12 miesiąca życia. W kwestii szkodliwości smoczka, wiele też zależy od tego, jak często go używamy, a także jaki rodzaj smoczka wybraliśmy. Są bowiem smoczki bardziej lub mniej szkodzące pod wymienionymi względami, o czym piszę w dalszej części artykułu. Zanim jednak je przedstawię, chciałabym przybliżyć Wam, jakie są główne zalety i wady używania smoczka – i o co jest ten cały „hałas” z używaniem smoczków. ;)

Smoczek – wady i zalety stosowania

Badania z 2007 roku opublikowane przez AGD (Academy of General Dentistry's), smoczki mają zarówno pozytywne, jak i negatywne aspekty. Do zalet zalicza się m.in. zmniejszenie częstotliwości SIDS (nagłej śmierci łóżeczkowej niemowląt), ponieważ dzieci używające smoczka podczas snu nie zasypiają tak głęboko, jak dzieci, które ich nie stosują, dzięki czemu są w stanie szybciej się obudzić, jeśli wystąpi ryzyka zatrzymania oddechu.

Należy także pamiętać o negatywnych skutkach używania smoczków u dzieci. Stomatolodzy zalecają, aby stosowanie smoczka trwało maksymalnie do 2. roku życia – w tym czasie problemy z ewentualnym krzywym zgryzem czy kośćmi są samoistnie korygowane do ok. 6 miesięcy od tzw. odsmoczkowania.

Ponadto niewłaściwe stosowanie smoczka może zaburzać funkcje mowy oraz narządów, które biorą udział zarówno w ssaniu, jak i mówieniu – efektem tego może być rozwój wady wymowy (m.in. wymowę międzyzębową, seplenienie międzyzębowe i boczne). Dodatkowo jeśli dziecko zbyt często nosi smoczek, może dojść do opóźnienia rozwoju mowy i nawet niechęci do komunikowania się z innymi.

Szczególnie niekorzystne może być używanie smoczka w czasie ząbkowania, ponieważ wtedy rozpoczyna się proces pionizacji języka. Jeśli tym czasie, gdy kształtuje się dojrzały typ połykania, język ma przeszkodę pod postacią smoczka, nie ma fizjologicznej możliwości ćwiczenia końca języka poprzez unoszenie go do góry. Tym samym blokujemy możliwość ćwiczenia niektóry głosek, np. t, n, d. To w konsekwencji prowadzi do opóźnionego rozwoju mowy lub uboższego słownika Maluszka.

Eksperci wskazują także, że przetrwałe noszenie smoczka może negatywnie wpływać na rozwój psychonerwowy u dziecka.

Jaki smoczek wybrać dla noworodka i niemowlaka?

Przy wyborze smoczka niezwykle istotne jest zwrócenie uwagi na jego kształt, rozmiar czy materiał. Kształt np. powinien być zbliżony do brodawki sutkowej kobiety. Rozmiar smoczka (jego długość i szerokość) również jest istotny – za długi smoczek będzie powodował krztuszenie przez odruch wymiotny i nie będzie komfortowy dla Maluszka. Za mały natomiast może przyczyniać się u starszych dzieci do wypychania przednich ząbków do przodu. Dlatego też tak istotne jest odpowiednie dobranie smoczka do potrzeb dziecka, a niekoniecznie kupić pierwszy, lepszy smoczek polecany w reklamie TV lub przez znajome z grup w mediach społecznościowych.

Jaki zatem wybrać smoczek dla dziecka? Jeśli mówimy o noworodku, należy sięgać po małe smoczki 0-3 miesiące, o lekkim, anatomicznym kształcie. Starszym dzieciom należy podawać smoczki, które mają odpowiednie otwory w tarczce do wentylacji. W przypadku dzieci, które mają już ząbki i mogą łatwo przegrywać smoczek, lepiej sięgać po produkty wykonane z mocniejszych materiałów.

Poniżej przedstawiam analizę dostępnych na rynku materiałów, kształtów czy rozmiarów smoczków, co pozwoli Wam na lepsze wybranie smoczka dla Waszej Pociechy.

Materiał: silikon lub kauczuk

Aktualnie na rynku dostępne są smoczki kauczukowe (inaczej – lateksowe) oraz silikonowe.

• Smoczki kauczukowe

Smoczki kauczukowe (lateksowe) są bardzo delikatne i miękkie – stąd też wiele niemowląt preferuje właśnie tego rodzaju smoczku. Przypominają one miękką pierś mamy i są łatwe w użyciu. Nie wymagają zastosowania dużej siły w przypadku ssania. Są tego zalety, gdyż takie smoczki sprawdzą się np. przy obniżonym napięciu mięśniowym. W przypadku zdrowych dzieci, nie są jednak polecane, gdyż może to spowodować nieprawidłowy rozwój aparatu mowy, ponieważ stymulacja odruchu ssania jest zbyt mała przy stosowaniu takich smoczków.

Kolejną wadą jest fakt, że popularne smoczki kauczukowe o nazwie zaczynającej się na literkę „B” (nie chcę tutaj pisać konkretnych nazw, aby nie zaszkodzić producentowi), które są obecnie absolutnym hitem wśród rodziców, są bardzo długie i np. dla noworodków w ogóle nie są wskazane – tak twierdzi wielu logopedów. Powodują m.in. odruch wymiotny, który u najmłodszych dzieci jest jeszcze bardzo blisko. Ale fakt faktem, że wspomniane smoczki są bardzo dobrze przyjmowane przez wiele dzieci, stąd ich popularność.

Inną wadą kauczuku stanowi to, że jest to materiał delikatny i łatwo ulegający zużyciu. Łatwo się odkształca, przez co jest większe ryzyko, że doprowadzi do wad zgryzu. Materiał ten ponadto szybko się utlenia, a pod wpływem wody lub powietrza, zmienia swoją strukturę.

Jeśli szukamy smoczka dla starszego dziecka, tutaj również kauczuk nie jest idealny, ponieważ starszaki mają już ząbki, a tak delikatny materiał, jak lateks, jest łatwy w przegryzieniu. Może to powodować po pierwsze częstą potrzebę wymiany smoczków, a po drugie – ryzyko zachłyśnięcia.

Lateks nierzadko także uczula, także jeśli mamy w domu małego alergika lub dziecko, które jest obarczone wysokim ryzykiem alergii (np. rodzice są alergikami), lepiej wybrać smoczek z innego materiału.

• Smoczki silikonowe

Silikon to materiał, który ma zdecydowanie mniej wad, a więcej zalet. Po pierwsze, smoczki silikonowe są twardsze i bardziej odporne na uszkodzenia. Odpowiednio zaspokajają potrzebę ssania, gdyż Maluch musi włożyć nieco więcej wysiłku w ich używanie – dzięki temu mięśnie języka oraz całej buzi są lepiej stymulowane. Istnieje też mniejsze ryzyko przegryzienia smoczka i zachłyśnięcia.

Wadą smoczków silikonowych jest ich twardość – niestety, mniej od kauczukowych przypominają pierś mamy, przez co dzieciom może być trudniej je zaakceptować.

Kształt: okrągły, symetryczny, ortodontyczny

Jeszcze ważniejszym parametrem od materiału smoczka, jest jego kształt. Najważniejsze jest bowiem ułożenie smoczka w buzi. Ważne, aby był on zatem jak najbardziej zbliżony do ułożenia brodawki sutkowej w czasie karmienia piersią. Optymalny smoczek jest zatem lekko spłaszczony od strony języka, a także delikatnie wypukły po stronie podniebienia. Ze względu na kształt, obecnie na rynku dostępne są następujące rodzaje smoczków.

• Smoczki okrągłe

Smoczek okrągły przypomina nieco żarówkę. Ma okrągłą gumkę, która jest węższa bliżej styku z tarczką. Stopniowo rozszerza się natomiast oraz zaokrągla, im dalej od tarczki. Budowa takiego smoczka pozwala na łatwe włożenie go do buzi dziecka w dowolny sposób – tarczka jest w kształcie ósemki.

• Smoczki symetryczne

Symetryczne smoczki wyposażone są w płaską z obu stron gumkę. Je również można wkładać do buzi w dowolny sposób – nie ma tutaj bowiem rozróżnienia smoczka na górę czy dół.

• Smoczki ortodontyczne

Smoczki ortodontyczne (anatomiczne) są najbardziej polecane przez logopedów, stomatologów i ortodontów. Charakteryzują się tym, że dolna końcówka dotykająca języka dziecka, ma spłaszczony kształt. Górna końcówka natomiast lekko wygina się w górę. Tego rodzaju smoczek można włożyć do buzi wyłącznie w jeden sposób – kierując uwypuklenie gumki do podniebienia. Ułatwieniem jest wyposażenie smoczka w wyprofilowaną tarczkę, która ma wgłębienie pod nosek dziecka.

Rozmiar

Jak wspomniałam, kupując smoczek powinniśmy sugerować się jego rozmiarem. Na rynku rozróżnia się zwykle następujące rozmiary smoczków:

• 0-3 miesiące (niekiedy smoczki z tego przedziału są oznaczone także cyferką 1 lub literką A),

• 3-6 miesięcy (oznaczenie może być również 2 lub B),

• 6-18 miesięcy (oznaczenie może być także 3 lub C),

• powyżej 18 miesięcy.

Tarczka

Istotna jest też tarczka, aby nie przesłaniała noska dziecka i była wyposażona w specjalne otwory wentylacyjne umożliwiające swobodne oddychanie.

Smoczki ponadto posiadają tarczki tradycyjne z jednostronnym wycięciem na nosem oraz w kształcie ósemki – wówczas jest obustronne wycięcie na nosek, co ułatwia użytkowanie smoczka.

Kółeczko świecące w nocy

Dużym ułatwieniem w używaniu smoczka jest świecące w ciemności kółeczko przymocowane do tarczki. Kółeczko jest przydatne samo w sobie, m.in. w wyciąganiu smoczka z buzi dziecka. Niektóre smoczki posiadają kółeczka neonowe, które widać w ciemności, co jest ogromną zaletą, jeśli Maluch śpi z tym gadżetem i wybudza się, gdy smoczek wypada z buzi. Wtedy łatwo jest znaleźć smoczek w łóżeczku i szybko go ponownie włożyć, co zmniejsza ryzyko wybudzenia się.