Jak oduczyć dziecko smoczka? Sposoby na odstawienie

Po co dawać dziecku smoczek?

Zacznijmy od tego, po co w ogóle dawać dziecku smoczek? Gdyby go nie dawać, nie byłoby problemu z odstawieniem, prawda? Niestety nie jest to takie proste. Smoczek niekiedy spełnia bardzo ważne funkcje i jest nawet wskazany do stosowania. Jest to bowiem przedmiot, który pozwala na spełnienie potrzeby ssania – a ta może być u niektórych Maluchów bardzo duża. Generalnie wszystkie niemowlęta potrzebują ssania – w taki też sposób pobierają np. pokarm. Jeśli jednak dziecko tyle co jadło i jest najedzone, ale nadal „wisi na piersi” lub zaczyna – co gorsza – ssać kciuk, warto wprowadzić do codziennego użytku smoczek. Ten świetnie uspokaja i spełnia potrzebę ssania, dzięki czemu mama zyskuje nieco wolności i nie stanowi sama dla Malucha smoczka.

Pomaga także zasnąć, co z kolei jest przydatne, jeśli nie chcemy, aby dziecko kojarzyło zasypianie z karmieniem piersią czy butelką – to zdrowy nawyk, ponieważ zapobiega rozwojowi próchnicy (możemy umyć dziąsła lub ząbki i już nie podajemy mleka – oczywiście w pewnym wieku, gdy już nie ma potrzeby karmienia nocnego – ale warto od początku nie budować skojarzenia spania z jedzeniem).

W przypadku starszych dzieci smoczek jest także doskonałym uspokajaczem – pozwala rozładować stres i ukoić nerwy. Jest to szczególnie przydatne, gdy np. Maluch ma uczęszczać do żłobka lub pozostawać pod opieką niani – smoczek pozwoli na łatwiejszą adaptację. Jak widać, korzystnych funkcji tego gadżetu jest naprawdę cała masa. Dlatego też rozstanie ze smoczkiem jest bardzo trudne. Po co jednak się z nim rozstawać? Wyjaśniam poniżej.

Dlaczego smoczek powinno się odstawić?

Czym grozi zbyt długie używanie przez dziecko smoczka? O ile sporadyczne używanie smoczka nie powinno być szkodliwe (np. smoczek wkładamy tylko do usypiania i wyciągamy z buzi Malucha, gdy ten zaśnie), o tyle częste ssanie smoczka powoduje ryzyko powstawania wad zgryzu i może zaburzać rozwój mowy.

To nie wszystko. Psychologie wskazują, że dziecko, które często używa smoczka, o wiele później zaczyna mówić, ma mniejszą ochotę na rozmawianie z bliskimi, niewyraźnie wypowiada słowa. Ponadto jeśli smoczek jest kojarzony Maluchowi z zadowoleniem, gadżet ten może stać się podstawowym pocieszycielem. Gdy nie dostanie zatem smoczka, nie będzie potrafił sobie poradzić z trudnymi emocjami w inny sposób – konieczne będzie ssanie.

Kolejnym zagrożeniem jest sytuacja, gdy smoczek staje się sposobem na zaspokojenie potrzeby bliskości czy na budowanie bezpieczeństwa – wówczas konsekwencje mogą być bardzo daleko idące, zaburzając poczucie tożsamości i własnych potrzeb w życiu dorosłym.

Mając na uwadze powyższe, podawanie dziecku smoczka za każdym razem, gdy zapłacze, nie jest dobrym rozwiązaniem. Dziecko powinno nauczyć się uspokajać samo, bez użycia gadżetów.

Do kiedy dziecko może mieć smoczek?

Eksperci zalecają, aby dziecko zacząć oduczać od smoczka w okolicach ukończonych 6 miesięcy. W tym okresie Maluch bardzo szybko się rozwija i przyswaja nowe umiejętności, a w natłoku tych nowości może po prostu zapomnieć o smoczku, więc jest to najlepszy czas na odstawienie. Jednak prawda jest taka, że na tym etapie mało kto myśli o odstawieniu od smoczka – nadal żywe są nieprzespane noce i płacz niemowlaka, który domagał się tego gadżetu. Większość rodziców decyduje się zatem na inny moment oduczania od smoczka. I nie jest to ukończony roczek, a dwa latka – wtedy dziecko już nieźle radzi sobie z emocjami. Często potrafi nawet samo wyrzucić smoczek, żeby pokazać, że jest już duże.

Jak długo trwa oduczanie od smoczka?

Pożegnanie ze smoczkiem niekiedy przebiega bardzo szybko, ale niektórym Maluchom rozstanie ze smoczkiem zajmuje nawet kilka miesięcy. Nie ma tutaj reguły – wiele zależy od indywidualnych predyspozycji, metody odstawiania smoczka, tego, jak długo i często Maluch używał smoczka. Znaczenie ma także aktualna sytuacja – czy dziecko jest narażone na dodatkowy stres (np. czy akurat przechodzi adaptację w żłobku, czy jest odstawiane także od piersi itd.).

Kiedy nie odzwyczajać dziecka od smoczka?

Nawiązując do powyższego akapitu, nie odzwyczaj od smoczka wtedy, gdy występują dodatkowe sytuacje stresujące – np. gdy nie wszystko w rodzinie układa się dobrze. Nie zabieraj Maluchowi smoczka także wtedy, gdy przechodzi poważne zmiany, np.:

• przeprowadzacie się,

• dziecko ma pójść do żłobka lub przedszkola,

• mama wraca do pracy,

• na świat przychodzi rodzeństwo,

• w rodzinie doszło do śmierci bliskiej Wam osoby,

• dziecko jest odstawiane od karmienia piersią.

Ponadto nie oduczaj jednocześnie używania smoczka oraz picia z butelki ze smoczkiem. Najlepiej najpierw oduczyć Malucha picia z butelki ze smoczkiem, a dopiero później zacząć odstawianie smoczka.

Jak oduczyć dziecko smoczka?

Sposobów na odstawienie smoczka jest wiele. Niektóre z nich są łagodniejsze, inne bardzo drastyczne. Zarówno jedne, jak i drugie mają swoich zwolenników wśród rodziców. Poniżej przedstawię zatem kilka metod na oduczenie dziecka smoczka. Zacznę od metod polecanych na różnych grupach parentingowych na Facebooku, a następnie przedstawię metody sprzyjające Rodzicielstwu Bliskości.

1. Metody polecane przez rodziców

• Nagłe zabranie smoczka – jest grupa rodziców, która preferuje nagłe rozstanie ze smoczkiem, z dnia na dzień. Rodzice np. polecają, aby wykorzystać ku temu wyjazd, na który nie weźmiemy smoczka. Trzeba liczyć się, że w tej metodzie dziecko dozna dużego stresu, podobnie, jak i rodzice. Gwałtowna utrata smoczka wywołuje u dziecka bardzo silne reakcje.

• Stopniowe rozstanie ze smoczkiem – nagłe rozstanie ze smoczkiem może wywołać w dziecku gwałtowne reakcje, duży stres i w związku z tym też wyraźny sprzeciw. Z tego względu wielu rodziców (oraz ekspertów) poleca stosowanie łagodniejszego procesu. Polega on na stopniowym odmawianiu dziecku smoczka w momentach, gdy jest mu niepotrzebny – np. na spacerze czy podczas zabawy.

• Przytulanka lub zabawka zamiast smoczka – w odstawieniu smoczka pomocne może okazać się zaoferowanie przedmiotu zastępczego w roli uspokajacza. Może to być np. przytulanka lub zabawka, którą Maluch otrzyma, jeśli odda za nią smoczek.

• Nagroda za odstawienie smoczka – to metoda preferowana przez rodziców, którzy cenią sobie system kar i nagród w wychowywaniu dzieci. Wówczas dziecko otrzymuje prezent za oduczenie się ssania smoczka – w postaci np. zabawki czy wycieczki w fajne miejsce.

• Wybór wyjątkowej daty – jednym ze sposobów na pozbycie się smoczka jest wybór konkretnej daty, np. urodzin dziecka, w której to Maluch będzie musiał zrezygnować z używania smoczka. Wówczas tłumaczymy mu, że jest to wyjątkowy czas i dlatego już smoczka nie ma.

• Obcinanie smoczka, maczanie go w soli itd. - to metody bardzo drastyczne, ale – zdaniem niektórych rodziców – skuteczne. Niektórzy obcinają stopniowo coraz bardziej końcówkę smoczka i w końcu Maluch nie ma czego ssać, więc rezygnuje ze smoczka. Inni maczają go w soli, albo co gorsza – pieprzu lub musztardzie – co również ma poskutkować odstawieniem smoczka z wyboru dziecka.

2. Metody w duchu Rodzicielstwa Bliskości

Są sytuacje, gdy odstawienie smoczka jest konieczne – np. gdy stoją za tym względu zdrowotne. Wówczas rodzice, którzy wychowują dziecko w duchu Rodzicielstwa Bliskości, nie mogą spokojnie czekać, aż Maluch sam zrezygnuje ze smoczka – konieczna jest pomoc w odstawieniu tego gadżetu. Jak odsmoczkować dziecko w duchu Rodzicielstwa Bliskości? Oto kilka ważnych zasad:

• Nie odstawiaj smoczka nagle, z dnia na dzień.

• Sprawdź, kiedy najczęściej smoczek jest używany i stopniowo staraj się zaspokoić potrzebę ssania smoczka innym sposobem – np. gdy się nudzi i domaga smoczka, zainteresuj go zabawą, a gdy jest głodne – podać przekąskę. Gdy z kolei się boi lub bolą go ząbki, przytul, noś, podaj lek przeciwbólowy.

• Zastosuj metodę małych kroków. Na początek ogranicz np. stosowanie smoczka tylko do zasypiania. Później odstaw smoczek przy zasypianiu na drzemki i pozostaw tylko do snu nocnego.

• Nie oduczaj smoczka, gdy dzieją się inne, poważne zmiany w Waszym życiu, np. przeprowadzacie się, Maluch idzie do żłobka, oczekujecie narodzin rodzeństwa, ktoś w rodzinie umiera, dziecko ma infekcję itd.

• W przypadku, gdy karmisz piersią, będziesz musiała prawdopodobnie częściej niż zwykle przystawiać Malucha do piersi. Zwykle trwa to ok. 3-5 dni, a później będzie już tylko lepiej.

• Wyjaśnij dziecku, dlaczego należy odstawić smoczek. Podaj argumenty i powody swojej decyzji. Powinny być one zgodne z prawdą, czyli np. że zęby będą krzywe, nie będziesz ładnie mówić.

• Nie ośmieszaj dziecka, nie porównuj do innych, nie kłam i nie strasz (np. że w nocy przyjdzie „smoczkowy potwór) oraz nie zawstydzaj tekstami typu „takie duże dziecko, a jeszcze ma dydusia”.

• Wykorzystaj rzeczywistą sytuację sprzyjającą odstawieniu smoczka – np. gdy ten naprawdę się zepsuł w wyniku przegryzienia, albo się zgubił i mimo wspólnych poszukiwań nadal go nie znaleźliście. Wyjaśnienia muszą być zgodne z prawdą – także te, w których będzie wyjaśniać, dlaczego nie kupisz nowego smoczka. Nie kłam, że już nie sprzedają takich smoczków itd.

• Zaproponuj wymianę smoczka na inny przedmiot jako towarzysza trudnych chwil. Taki przedmiot powinno się wprowadzić i skojarzyć ze smoczkiem min. na miesiąc przed odstawieniem smoczka. Należy w tym czasie używać tego przedmiotu jednocześnie ze smoczkiem. Nowy przedmiot stanie się tym sposobem przedmiotem przywiązania, wobec którego dziecko będzie kierowało takie same emocje, jakimi aktualnie darzy smoczek.

3. Metoda trzech kroków

Jest także metoda trzech kroków na odstawienie smoczka. Jest ona łagodna i jak najbardziej ją polecam. Na czym polega? Postępuj wg kolejnych wskazówek:

• Ogranicz smoczek podczas spacerów – najlepiej w ogóle go nie zabiera na takie wyjście. Powiedz przy tym wyraźnie Maluchowi, że smoczek zostaje w domu.

• Zacznij używać smoczka wyłącznie do zasypiania w łóżeczku – na drzemkę i do snu nocnego.

• Ostatni krok to całkowite rozstanie ze smoczkiem. Najlepiej, aby dziecko samo się go pozbyło po Twojej prośbie i ustaleniach. Możesz np. zaproponować wyrzucenie smoczka w zamian za zabawkę lub inny prezent.

Co pomoże w odsmoczkowaniu – także kilkulatka?

Podczas oduczania dziecka smoczka ważne jest, aby okazywać mu więcej zainteresowania i czasu. Istotne jest tłumaczenie, dlaczego należy rozstać się ze smoczkiem i powinny to być argumenty zgodne z prawdą. Co jeszcze pomoże w odsmoczkowaniu – także 2-3, a nawet 4-latka? Skuteczna może okazać się zabawa w oddanie smoczka innemu, malutkiemu dziecku. Na niektóre Maluchy działa czytanie książek, w których bohaterowie również rozstają się ze smoczkiem.

Pamiętaj, że w procesie oduczania dziecka ssania smoczka – ale też w innych sytuacjach – niezwykle ważne jest nieoszukiwanie dziecka i tłumaczenie mu, dlaczego należy rozstać się ze smoczkiem. Może się wydawać, że Maluch nie zrozumie Twoich słów, ale nie zrażaj się tym. To dobry nawyk, który należy pielęgnować, aby budować wartością relację opartą na wzajemnym wsparciu i zaufaniu.