Dlaczego bajki dla niemowlaka są popularne?
Jako rodzice marzymy czasami o chwili z książką. Taką, która nie będzie miała obrazków z kolorowymi zwierzątkami. Chcemy choć przez kwadrans robić coś bardziej kreatywnego niż budowanie wieży, której żywot nie trwa dłużej niż trzy sekundy. Do tego zazwyczaj nie jesteśmy amatorami picia zimnej kawy. Powodów, dla których bajki dla niemowlaka goszczą czasami na ekranach naszych telewizorów czy smart fonów, jest dużo więcej.
Część z nas nie zdaje sobie sprawy z niekorzystnego wpływu telewizji na niemowlęta. Inna grupa, chociaż jest świadoma zagrożeń, to jednak przymyka na nie oko z powodu zmęczenia czy chęci zapewnienia sobie czasu wolnego. Są także rodzice, którzy zezwalają dzieciom na oglądanie bajek tylko w sytuacjach związanych z procedurami medycznymi. Jeszcze inni z nas uważają, że czas przed telewizorem służy rozwojowi pociechy.
Przyjrzyjmy się zatem bliżej zagadnieniu oglądania bajek przez niemowlaka.
Dlaczego bajki dla niemowlaka są szkodliwe?
Powody, dla których warto zaczekać z włączaniem bajek
Trudno dostrzec szkodliwość bajek dla niemowląt, słuchając jak dumna babcia chwali się koleżankom z lokalnego klubu seniora swoim niespełna rocznym wnukiem. Ten jeszcze nie chodzi, a już lepiej od niej obsługuje telefon. Mały bystrzak! Dzięki nowym technologiom tyle się może nauczyć, a i manualnie się rozwija. Ćwiczy swoje małe paluszki przesuwając je zwinnie po ekranie. A jaki zadowolony…
Jednak liczne badania i obserwacje wpływu telewizji i innych nowoczesnych technologii na niemowlaka przynoszą zupełnie inne wnioski. Organizm kilkumiesięcznego malucha do właściwego rozwoju potrzebuje całkiem innych bodźców niż te, które zapewniają różne ekrany. Wbrew dosyć powszechnej opinii dziecko przed swoimi pierwszymi urodzinami nie jest w żaden sposób gotowe na oglądanie bajek. Mogą mu one zaszkodzić. Czas spędzony przed telewizorem niczego nie wnosi do jego rozwoju.
Wynika to z kilku czynników. Przede wszystkim maluszek:
-
nie odróżnia fikcji od prawdy; to, co widzi na ekranie jest więc dla niego tak samo prawdopodobne jak to, co dzieje się aktualnie obok niego;
-
nie potrafi wynieść z bajki żadnej nauki dla siebie;
-
uczy się, rozwija, poznaje i doświadcza poprzez interakcje i obcowanie z drugim człowiekiem oraz namacalnymi przedmiotami; swoją mowę rozwija zaś nie poprzez słuchanie bohaterów bajek na ekranie, ale przez rozmowę; maluch uczy się mówić dzięki kontaktom z innymi ludźmi; tylko oni są w stanie dostosować swój ton głosu, szybkość mówienia oraz mimikę i gesty do jego aktualnych potrzeb;
-
optymalnie rozwija się dzięki wykorzystywaniu wszystkich swoich zmysłów; tymczasem bajki dla niemowlaka aktywizują jedynie jego wzrok i słuch; patrząc na ekran dziecko nie może dotknąć widzianych na nim przedmiotów, poczuć ich faktury; nie może też doznać żadnego smaku ani zapachu;
-
dziecko rozwija i ćwiczy swój wzrok dzięki patrzeniu na trójwymiarowy obraz; jego oczy nie są tym samym przygotowane do oglądania obrazu spłaszczonego (co oczywiście nie oznacza, że należy zabrać go na wyprawę do kina 3D).
Wpływ oglądania bajek na niemowlaka
W przypadku niemowlaka kontakt z różnymi ekranami przynosi wiele negatywnych konsekwencji. Są to:
-
problemy ze snem;
-
mniejsze zaangażowanie w zabawę;
-
problemy z zatrzymaniem uwagi na twarzy drugiej osoby;
-
nieumiejętność wsłuchiwania się w głos drugiego człowieka;
-
problemy w relacjach społecznych;
-
mniejsza aktywność ruchowa;
-
brak lub opóźnienie w gaworzeniu.
Warto wspomnieć jeszcze o przeciążeniu sensorycznym. Bajki dla niemowlaka wiążą się bowiem z tym stanem. Dochodzi do niego, kiedy mózg niemowlęcia musi przetworzyć zbyt wiele informacji jak na swoje możliwości. Przeciążenie to często jednak daje o sobie znać dopiero po jakimś czasie od oglądania bajki. Wówczas dziecko nie otrzymuje już tylu bodźców, zaś jego mózg nadal pracuje w szybkim tempie. Skutkuje to niepokojem, pobudzeniem, a nawet agresją. W dalszej konsekwencji dziecko, aby uzyskać dodatkowe bodźce, krzyczy, rzuca, niszczy.
Kontakt z ekranami w niemowlęctwie może mieć także długofalowe negatywne skutki, w tym między innymi:
-
problemy ze wzrokiem;
-
trudności w nauce czytania;
-
problemy z koncentracją;
-
nadwagę; bezmyślne wpatrywanie się w telewizor w połączeniu z jedzeniem zaburza kontrolowanie uczucia sytości i głodu.
Co mówią eksperci na temat bajek dla niemowlaka?
Amerykańska Akademia Pediatrii i Światowa Organizacja Zdrowia zalecają, aby dzieci do ukończenia drugiego roku życia nie miały kontaktów z ekranami.
Wpływ telewizji i innych nowoczesnych technologii na niemowlęta i małe dzieci jest od wielu lat przedmiotem badań. Przyjrzyjmy się pokrótce kilku z nich.
W badaniach opublikowanych w 2009 roku wskazano, że upowszechnienie zjawiska oglądania przez małe dzieci telewizji rozpoczęło się pod koniec ubiegłego wieku. Mowa również o tym, że żadne dotychczasowe badanie nie wykazało korzyści płynących z oglądania telewizji przez niemowlęta. Wręcz przeciwnie – pojawiają się informacje o szkodach, których ten rodzaj rozrywki może przynieść maluchom.
Badania z 2020 roku udowadniają z kolei, że czas spędzany przed telewizorem lub innym ekranem negatywnie wpływa na sen dzieci i jest przyczyną nadwagi.
Również inna publikacja naukowa – tym razem z 2021 roku – porusza zagadnienie oglądania przez niemowlęta telewizji. Jak wynika z tych badań, im dziecko wcześniej rozpocznie swój kontakt z ekranem, tym więcej będzie spędzało przed nim czasu w późniejszym wieku.
Bibliografia
-
D. Christakis; The effects of infant media usage: what do we know and what should we learn? Acta Paediatr. 2009 Jan;98(1):8-16; https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18793294/
-
Ch. Li, G. Cheng, T. Sha, W. Cheng, Y. Yan; The Relationships between Screen Use and Health Indicators among Infants, Toddlers, and Preschoolers: A Meta-Analysis and Systematic Review; Int J Environ Res Public Health. 2020 Oct; 17(19): 7324; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7579161/
-
A. Hish, Ch. Wood, J. Howard, K. Flower, H. Yin, R. Rothman, A. Delamater, L. Sanders, A. Bian, J. Schildcrout, E. Perrin; Infant television watching predicts toddler television watching in a low-income population; Acad Pediatr. 2021 Aug; 21(6): 988–995; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8096856/
-
Canadian Paediatric Society, Digital Health Task Force, Ottawa, Ontario; Screen time and young children: Promoting health and development in a digital world; Paediatr Child Health. 2017 Nov; 22(8): 461–468; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5823000/
-
I. Brzozowska, I. Sikorska; Wpływ telewizji na rozwój poznawczy dzieci poniżej 3. roku życia – przegląd badań; Developmental Period Medicine, 2016;XX,1; https://core.ac.uk/download/pdf/53138056.pdf
